بررسی سبک زندگی ایرانی اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب / بخش نخست

به گزارش سرویس خبری بسیج جامعه زنان-خبرگزاری بسیج: از جمله مسائل مهمی که تحقیق در آن از جایگاه ویژه ای برخوردار است سبک زندگی اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است . بیانات رهبر انقلاب به مقولۀ سبک زندگی، به‌راستی نمایانگر آن است که ایشان بسیار به «وضع اجتماعی» و «مناسبات و احوالات مردم در لایه ی اجتماعی» نظر دارند و دغدغه‌ها و ملاحظه‌هایشان محدود به مسائل سیاسی نیست.
اینکه انسان چه سبکی را برای زندگی خود برگزیند، در سعادت یا شقاوت دنیوی و اخروی او دارای تأثیرات تعیین کننده‌ای است. کسانی که انجام هر عملی را هر چند بسیار زشت مجاز می‌دانند و هر رفتاری را هر چند نادرست، روا می‌شمارند با کسانی که ملتزم به راستی و درستی هستند، به لحاظ نتیجه‌ای که از اعمال خود در دنیا و آخرت می‌گیرند، متفاوت خواهند بود. پس، نمی‌توان گفت، انسان به هر سبکی که زندگی کند، فرقی برایش نخواهد داشت. خداوند، با وحی خود انسان‌ها را به راه راست فراخوانده و عقل را چراغی روشنگر قرار داده که به وسیله آن، درست را از نادرست و حق را از باطل تشخیص دهد، و از این طریق، سبکی را برای زندگی برگزیند که تأمین کننده سعادت او در دنیا و آخرت باشد که البته چنین سبکی نیز سبک دیگری جز سبک زندگی اسلامی نخواهد بود.
سبک زندگی سلامت محور بر مبنای فرهنگ اسلامی است که ظرفیت سازی در خانواده و توانمندسازی آن و اصلاح الگوی سبک زندگی در روند دستیابی به سرمایه اجتماعی و جامعه ی سالم با بهره گیری از آموزه های دینی می تواند راه حل مناسبی برای تمامی مشکلات زندگی سالم در عصر حاضر محسوب گردد.
این مقاله سبک زندگی اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب را مورد بررسی قرار داده است .
سبک زندگی را نوع، روش، شیوه ی انجام چیزی، عادت و رسوم معناهایی هستند که برای واژه ی سبک برشمرده اند .( مهدوی کنی ، ۱۳۹۰، ۵۰- ۴۵) تعریف کرده اند، بر این اساس، معنای اصطلاحی سبک عبارت است از نوع خاص و چگونگی و روش انجام کاری .
در مقاله سعی شده است که ساحت های سبک زندگی اسلامی، مبانی سبک زندگی اسلامی، اخلاق در زندگی و ۸- اصول حاکم بر سبک زندگی اسلامی مورد بررسی قرار گیرد.
ساحت های سبک زندگی اسلامی
مقصود از ساحت های سبک زندگی،حوزه، محدوده و دامنه ی خاصی است که مجموعه ای از رفتارها و فعالیت های انسان را در بر می گیرد . برای دستیابی به تقسیم نسبتاًجامعی در باره ی ساحت ها، مناسب است انواع روابط انسانی را بررسی کنیم . این روابط یا مستقیماً به خود شخص مربوط می شود یا به غیر او. آنچه به غیر خود شخص مربوط است یا در ارتباط با دیگر موجودات عالم طبیعت و یا در ارتباط با ماورای طبیعت ودر رأس آن، خدای متعال .
بنابراین روابط چهارگانه ، چهارساحت از سبک زندگی برای انسان تعریف می شود :
۱- ساحت الهی : ماورای طبیعت و در رأس آن خداوند
۲- ساحت فردسی: ناظر بر رابطه ی شخص با خودش
۳- ساحت جمعی : ناظر بر رابطه ی شخص با انسان های دیگر
۴- ساحت طبیعی : ناظر بر رابطه ی انسان با طبیعت . ( گروه نویسندگان،۱۳۹۵: ۲۹)
مبانی سبک زندگی اسلامی
سبک زندگی اسلامی بر مبانی ای از قبیل معرفت شناسی، انسان شناسی و جامعه شناسی استوار است . و میان سبک زندگی و این مبانی پیوند محکم و به نسبت عمیقی وجود دارد. میان سبک زندگی و معرفت شناسی رابطه ای مستقیم وجود دارد .
معرفت شناسی ابزار بسیار مهمی در شایسته زیستن اسلامی است . معارف ابتدایی با حس و تجربه به دست می آیند و نمی توان آن ها را انکار کرد. . اما فراتر از حس و تجربه معرفت عقلی است و انسان بسیاری از امور را با آن ادراک می کند . از معرفت عقلی بالاتر علوم و معارف شهودی است و عالی تر ازآن، وحی و کشف انبیا و امامان معصوم می باشد .
بر این اساس کسی که ابزار معرفت شناسی را فقط در حس و تجربه جست وجو می کند سبک زندگی را در قلمرو آن به اثبات می رساند و ماورای آن را نمی تواند ثابت کند . از این رو سبک زندگی برای این گروه فقط در قلمرو امور مادی معنا دارد به خلاف کسی که همه ابزارهای معرفتی را در نظر می گیرد و از نازل ترین تا عالی ترین بهره می جوید . در سبک زندگی اسلامی انسان پس از معرفت و شناخت درمی یابد که خدا خالق و تدبیر کننده ی امور زندگی اوست و این است که سبک زندگی او متناسب با مخلوق بودن و خالق بودن خدا ترسیم می شود .
و از دیگر مبانی سبک زندگی انسان شناسی است از عواملی که موجب بروز اختلاف در سبک زندگی انسان ها می شود نبود تعریف دقیق و درست از حقیقت انسان است . انسان موجودی اجتماعی است که نمی تواند به صورت فردی زندگی کند و به تنهایی نیازهای خود را برطرف کند .
بی شک زندگی اجتماعی برهمه ی روابط انسانی حتی روابط خود با خود و با خدا سایه افکنده است . انسان در اسلام موجودی اجتماعی و مسئول است. شخصیت او در جامعه شکل می گیرد و هویت واقعی اش در آن جا بروز می یابد . (گروه نویسندگان، ۱۳۹۵ : ۴۰-۳۸ )
اخلاق در زندگی :
اخلاق عبارت است از علم چگونه زیستن یا علم چگونه باید زیست یا می گویند اخلاق می خواهد به انسان پاسخ بدهد که زندگی نیک برای انسان کدام اسنت و آدمیان چگونه باید عمل کنند . در حقیقت آنچه مربوط به اخلاق است تنها این نیست که چگونه باید زیست بلکه این است که برای اینکه با ارزش و مقدس و متعالی زیست کرده باشیم چگونه باید زیست ؟ اخلاق دستور چگونه زیستن را در دو ناحیه به ما می دهد یکی در ناحیه چگونه رفتار کردن و دیگری در ناحیه چگونه بودن. در حقیقت چگونه زیستن دو شعبه دارد: شعبه ی چگونه رفتار کردن و شعبه ی چگونه بودن .
چگونه رفتار کردن مربوط می شود به خویها و وملکات انسان که چگونه و به چه کیفیت باشد اخلاق سروکار با ماهیت انسان ندارد. ( مطهری، ۱۳۷۱: ۱۷۶-۱۷۵)
ارسطو در باب اخلاق نظریه سعادت را طرح کرده است . او مدعی است انسان طالب سعادت است نه خوبی (خیر) و به تعبیر بعضی از نظر ارسطو خوبی همان سعادت است . ارسطو اخلاق را ودر حقیقت راه وصول به سعادت را رعایت اعتدال و حد وسط می داند و می گوید : « فضیلت یا اخلاق حد وسط میان افراط و تفریط است .»
بعلاوه در اخلاق ارسطویی از آن نظر که هدف را سعادت تعیین کرده است و فرض را بر این دانسته است که انسان دائماً در پس خوشبختی خویش است و باید بهترین راه وصول به خوشبختی را به او نشان داد در حقیقت اساسی ترین عنصر اخلاق یعنی قداست را از اخلاق گرفته است . اخلاق قداست خود را ا ز راه نفی خودی و خودخواهی و به عبارت دیگر راه بیرون آمدن از خودمحوری را دارد. (مطهری ، ۱۳۷۱: ۱۹۰-۱۸۷)
فرهنگ ساده زیستی اگر در جوامع بشری به گونه ای شایسته تحقق یابد می توان با بسیاری از مشکلات اقتصادی مبارزه کرد. تکامل یا سقوط ملت ها با ارزش های اخلاقی و سبک زندگی آن ها ارتباطی تنگاتنگ دارد . زیرا پیمودن راه کمال بدون ارزش های اخلاقی و سبک زندگی اسلامی ممکن نیست ، راه صلاح و فلاح را بدون چراغ همواره اخلاق ، نمی شود سپری کرد و به مراحل تکامل دست یافت .
اگر انسانی یا ملت هایی پیروز گردیدند و به اوج قله ی کمال رسیدند ، جان و جهان دگرگون کردند و استقلال و آزادی خود را رنگ جاودانه زدند ، همه آن پیشرفت ها ، پروازها و موفقیت ها در سایه ی ارزش های اخلاق و سبک درست زندگی بود. با راستگویی و ایثارگری وفاداری و احترام متقابل با جهاد و پیکار ، با صداقت و سلامت و با ساده زیستی و درست زندگی کردن توانستند هم نظم اجتماعی راتحقق بخشند و هم نظم سیاسی در جامعه انسان استقرار یابد .(دشتی ، ۱۳۸۸: ۲۱-۲۰)
اصول حاکم بر سبک زندگی اسلامی :
اصول سبک زندگی اسلامی که در آیات قرآن کریم که از آن ها به «حیات طیبه» تعبیر می شود را باید دراصول بندگی جستجو کرد . این اصول از چنان جایگاهی برخوردارند که می توانند در ابعاد مختلف سبک زندگی اسلامی اثرگذار باشند و عبارتند از اصل اطاعت و فرمانبری اصل تولی و تبری ( اصل ولایت محوری )، اصل جامع نگری در اسلام و همگرایی ، اصل عدالت محوری اصل عمل جهادی و انقلابی (تلاش و کوشش) ، اصل مواسات و مدارا، اصل نفی سبیل و اصل تکلیف گرایی . ( گروه نویسندگان ، ۱۳۹۵: ۴۲)
در همه مسائل زندگی در دانش ، مدیریت و در پیشبرد سبک زندگی اسلامی ، در حفظ ارزش های انقلابی و در همه مسائل مهم چند نکته لازم است هم باید نوآوری و ابتکار را در همه کارها مورد توجه قرار داد هم زیبایی و چشم نوازی را ، هم پر مغز بودن و پر مضمون بودن را ، از کارهای سطحی در همه ی مسائل زندگی و مهم کشور باید صرف نظر کرد و به کارهای عمیق و ماندگار توجه کرد . (امام خامنه ای (مدظله العالی) ۳۰/۰۲/۹۴)
ادامه دارد..
انتهای پیام/ *

منبع: طنین یاس