به گزارش خبرگزاری بسیج خوزستان؛ ۱۴۰ ماه از ششم تیرماه ۱۳۹۰ و تخریب بقعه علی بن مهزیار اهوازی گذشت؛ روزی که بدون اطلاع قبلی، حرم علی بن مهزیار به منظور آغاز عملیات اجرایی طرح جامع با خاک یکسان شد.
سه ماه بعد از این اتفاق مدیرکل وقت اوقاف تودیع شد و در روزهایی که روزنامه نگاری آنلاین در خوزستان تازه شکل گرفته بود، خبری از کم و کیف ماجرا بیان نشد تا در این ۱۱ سال هرکس به‌عنوان مدیرکل اوقاف خوزستان انتخاب شود فقط از نحوه تخریب حرم انتقاد و از نبود اعتبارات برای تکمیل طرح گلایه کند.
حجت الاسلام سید عبدالرضا حسینی فرد، مدیرکل وقت اوقاف و امور خیریه خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس برای نخستین بار جزئیات این ماجرا را بیان کرد.
فکر توسعه حرم چگونه شکل گرفت؟
طرح جامع حرم علی بن مهزیار، بهانه‌ای بود که قطب فرهنگی اهواز را با خاک یکسان کرد و بعد از ۱۱ سال هنوز غبار این خاک روی دوش مردم و حرم نشسته است؛ این بهانه برای ورود لودر به حرم و تخریب آن کافی بود؟ فکر توسعه حرم چگونه شکل گرفت و چه شد که یک شبه گنبد فیروزه‌ای حرم تخریب شد؟ این‌ها نمونه‌ای از پرسش‌های شکل گرفته در اذهان عمومی پیرامون طرح توسعه حرم علی بن مهزیار است.
حسینی‌فرد ضمن قبول انتقادات، درباره زمان‌بندی آغاز عملیات اجرایی طرح توسعه حرم می‌گوید: «تصویب طرح جامع حرم علی بن مهزیار از روز اول کاری‌ام در سِمَت مدیرکلی اوقاف و امور خیریه خوزستان به‌عنوان اولویت انتخاب شد.
من این کار را دارای دو جنبه می‌دانستم و به‌صورت جدی آن را دنبال کردم».«این کار هم برای خدا بود هم برای مردم»؛ حسینی با تاکید بر این جمله می‌گوید: «از این باب طرح جامع، برای خدا بود که ما به‌دنبال تبدیل بقعه به قطب فرهنگی بودیم و حرم یکی از بزرگ‌ترین محدثان و فقیهان شیعی را گرامی می‌داشتیم و از این باب برای مردم بود چون این طرح می‌توانست مشکلات مردم ساکن اطراف حرم را برای همیشه رفع کند».
این‌ها کلیدواژه ورود به بحث و پروژه ناتمام طرح توسعه حرم علی بن مهزیار بود؛ مدیرکل وقت اوقاف خوزستان عنوان می‌کند: «تخریب حرم باید از چند جنبه بررسی شود و مهم‌ترین آن تصویب طرح جامع است؛ ما می‌خواستیم درباره حرمی تصمیم بگیریم که دارای جایگاه فرهنگی، اجتماعی، مردمی، اقتصادی، ملی و مذهبی نزد افکار عمومی بود و تا وقتی طرح جامعی وجود نداشت، نمی‌توانستیم هیچ طرح عمرانی و فرهنگی اجرایی کنیم».
وی ادامه می‌دهد: «پس تا وقتی که طرح جامع تصویب نمی‌شد ما نمی‌توانستیم افق روشنی برای کارهای فرهنگی و عمرانی ترسیم کنیم و در نتیجه منجر به هزینه کردهای اضافی و بی برنامه می‌شد؛ در ضمن تا وقتی طرح جامع نباشد نه می‌توانستیم برای درآمدها برنامه ریزی داشته باشیم و نه می‌توانستیم هزینه‌های طرح توسعه را برآورد کنیم. نبود طرح جامع مردم را به دردسر انداخته بود.
«وقتی می‌گویم برکت تصویب طرح جامع حرم برای مردم بود به این دلیل است که مشکل ساکنان اطراف حرم را حل کرد» حسینی این را می‌گوید و می‌افزاید: «تا وقتی که طرح جامع تصویب نشده بود مردم امکان خرید و فروش و بازسازی منازل خود را نداشتند و زندگی شان متوقف شده بود. این مشکل زمانی تشدید می‌شد که مردم بدون تایید مدیریت حرم و اوقاف امکان فروش ملک خود را نداشتند. علاوه بر این ادارات هم نمی‌توانستند بدون اجازه اوقاف در آن محدوده کاری کنند. اما نکته جالب اینجاست که اوقاف هم چون طرح جامعی برای حرم نداشت، نمی‌توانست به دیگران اجازه دهد کاری کنند».
حجت الاسلام حسینی فرد ادامه می‌دهد: «کسی نمی‌دانست که خانه‌اش در طرح قرار می‌گیرد یا نه و گاهی اوقات این مشکل بزرگ‌تر هم می شد چرا که صاحب ملک فوت می‌کرد و ورثه برای تقسیم ارث به مشکل بر می‌خوردند».
مدیرکل وقت اوقاف خوزستان می‌گوید: «جمیع این مشکلات سبب شد که ما، تهیه و تصویب طرح جامع توسعه حرم علی بن مهزیار را به‌عنوان اولویت دنبال و در سازمان اوقاف تصویب کردیم».
روند تصویب طرح جامع
حسینی فرد با اشاره به اینکه طرح جامع توسعه حرم علی بن مهزیار سه بار بازنویسی شد، می‌گوید: «ابتدا این طرح را به صورت مقدماتی نوشتیم و کارشناسان فنی، عمرانی و فرهنگی آن را تدوین کردند؛ بعد از آن، طرح را به سازمان اوقاف ارسال می‌کردیم و سازمان اشکالاتی به آن وارد کرد. سه بار این مسئله با سازمان اوقاف بررسی شد و توانستیم کلیات طرح جامع علی بن مهزیار را تصویب کنیم».
حسینی فرد« توجه به جزئیات و مشورت گرفتن از نماینده وقت ولی فقیه در استان خوزستان را از نکات دیگر طرح جامع برشمرد» و گفت: «سازمان اوقاف با دقت در این نکات طرح جامع را تصویب کرد و من به‌عنوان مدیرکل سه ماه قبل از اتمام دوران مدیریتی‌ام توانستم این اولویت را محقق کنم».
به دنبال شروع عملیات توسعه حرم نبودیم
یکی از ایرادهای وارد آمده به طرح جامع توسعه حرم علی بن مهزیار، مشخص نبودن بودجه طرح است؛ حسینی فرد تهیه طرح جامع را بی ارتباط با تعریف بودجه می‌داند و می‌گوید: «این طرح در زمانی که عملیاتی می‌شد، نیازمند تعریف بودجه بود و تا زمان تصویب طرح بحث بودجه بندی و بودجه ریزی مدنظر نبود».
به گفته مدیرکل اسبق اوقاف خوزستان «پس از تصویب طرح جامع می‌شد مشکل بودجه را حل کرد چون می‌شد همه ابعاد طرح را در نظر گرفت»؛ او می‌گوید: «تصویب بودجه مبتنی بر تصویب طرح است».
حسینی فرد ادامه می‌دهد: «ما توانستیم از پیچ و خم طرح جامع خارج شویم تا دیگران امکان تصویب بودجه را پیگیری کنند».
حسینی فرد بیان می‌کند: «وقتی طرح جامع را تهیه کردیم به دنبال اجرایی کردن آن نبودم؛ من دو کار را پیگیری کردم؛ یکی انجام کارهای ضروری متناسب با طرح جامع بود که یکی از آنها احداث سرویس بهداشتی است چون ما نمی توانستیم بدون در نظر گرفتن طرح جامع سرویس‌های بهداشتی را احداث کنیم.
مدیر اسبق اوقاف خوزستان می‌گوید: «سرویس بهداشتی از این نظر مهم بود چون حرم زائران زیادی داشت، موقعیت جغرافیایی حرم، جریان باد، مقبره موجود در حرم و رفت و آمد مردم را باید در نظر می گرفتیم و تا وقتی که طرح جامع نبود نمی توانستیم این کار را کنیم. پس بعد از تصویب طرح جامع ما این را به عنوان اولویت در دستور کار قرار دادیم تا زائران مشکلی در این باره نداشته باشند».
به گفته حسینی فرد «کار دوم بعد از تصویب طرح، تعریف بودجه در سازمان برنامه و بودجه خوزستان بود»؛ او می‌افزاید: «ما این را تعریف کردیم و در سفرهای ریاست جمهوری وقت بودجه پیشنهاد شد. اما باید توجه کرد که تخریب و آغاز عملیات توسعه حرم در دستور کار ما نبود چون تا تصویب نهایی بودجه و شرایط اجتماعی و فرهنگی لازم فراهم نشود، امکان تخریب حرم قدیمی نبود».
حرم علی بن مهزیار چگونه شبانه تخریب شد؟
پس چه شد که ناگهان حرم با خاک یکسان شد و شهروندان و مسئولان انگشت به دهان ماندند؟ حسینی فرد در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «این کار بدون هماهنگی با ما انجام شد؛ مدیر وقت آستان بدون اطلاع بنده و معاونم به صورت شبانه حرم را تخریب کرد. البته کار وی غیرقانونی نبود اما تنها ایراد آن این بود که بدون هماهنگی این کار انجام شد. تنها مشکل این کار بی تدبیری بود؛ از یک جهت باید با ما به عنوان مدیریت هماهنگ می کرد و دوم اینکه برای انجام کاری به این بزرگی نیازمند اطلاع رسانی و اقناع افکار عمومی بود».
وی ادامه می‌دهد: «ما این را می دانستیم اما انجام نداده بودیم چرا که تصمیمی برای اجرای طرح نداشتیم چون زمینه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ان انجام نشده بود. ما در حال اقناع مسئولان برای تعریف این پروژه به عنوان پروژه عمرانی استانی بودیم اما هنوز به عنوان یک پروژه استانی مصوب نشده بود تا اوقاف عملیات اجرایی را آغاز کند. متأسفانه بدون اطلاع من این بقعه تخریب شد».
مدیرکل وقت اوقاف خوزستان می‌گوید: «هرچند من با مدیر وقت آستان برخورد کردم و هم اکنون او را متهم به بی تدبیری می‌کنم اما باید بدانیم که اقدام او علت داشت؛ بعد از تصویب طرح جامع، مسئولان استانی و مدیران سازمان اوقاف برای شروع عملیات اجرایی فشار می‌آوردند و می‌گفتند که ما مشغول کارهای کوچک هستیم. مدیر وقت آستان هم از این فشارها مطلع بود»!
وی می‌افزاید: «در واقع بیرون از مجموعه اوقاف خوزستان این نگاه وجود داشت که ما در آغاز طرح توسعه ناتوان هستیم اما ما معتقد بودیم تا زمانی که بودجه تصویب نشود نباید دست به تخریب حرم زد. من نمی‌خواستم این کار زمانبر شود چون آثار سوئی داشت».
آغاز عملیات اجرایی قانونی بود
شما چرا نمی‌خواستید عملیات اجرایی را آغاز کنید؟ حسینی فرد می‌گوید: «من در آستانه پایان مأموریتم در اوقاف بودم و نمی‌خواستم این کار را نیمه تمام به مدیر بعدی بسپارم». او ادامه می‌دهد: «من اینقدر برای خودم تدبیر قائل هستم که عملیات اجرایی را آغاز نکنم چون شروع کار کسی را می‌طلبید که به صورت شبانه روزی پا به کار باشد و من نمی‌خواستم به قول معروف کار را زخمی کنم چون می‌دانستم با تغییر مدیران و تغییر اولویت‌ها این کار زمانبر می‌شود».
مدیرکل وقت اوقاف خوزستان بیان می‌کند: «عده‌ای فکر می‌کنند که به دلیل شروع عملیات اجرایی طرح توسعه حرم من از مدیریت اوقاف برکنار شدم در حالی که من یک سال پیش از آن، از سِمتَم به‌عنوان مدیرکل استعفا داده بودم چون توسط نماینده ولی فقیه وقت به‌عنوان امام جمعه شیبان منصوب شده بودم اما قرار شد تا پایان حکم در این مسند بمانم».
و حرف آخر؟ حجت الاسلام حسینی فرد عنوان می‌کند: «آغاز و اجرای عملیاتی طرح جامع، قانونی و با تأیید سازمان اوقاف بود؛ به غیر از مدارکی که من دارم مدیر بعد از من هم گفت که این کار قانونی و براساس طرج جامع بود. معاون سابق سازمان اوقاف هم گفته بود که عملیات اجرایی قانونی بود و ما این گله را از مدیر اوقاف خوزستان داشتیم که چرا این کار را زودتر انجام نداد».
گفت‌وگو از سیدعلیرضا شریفی
