غربالبیز مهریز تفرجگاهی با قدمت بیش از چهار هزار سال
به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از یزد؛ چشمه یا دریاچه غربالبیز با طبیعتی دل انگیز و آب و هوایی خوش همچون بهشتی در میان کویر شهرستان مهریز در استان یزد است. فصل‌های پر باران، به رودخانه منطقه جانی دوباره می‌دهد و همگان را به سوی این دریاچه پر آب می‌کشاند.
چشمه غربالبیز، در کرانه بخشی از ارتفاعات شیرکوه واقع شده و یکی از دو چشمه مهم استان یزد است. در اطراف این چشمه گیاه درمنه چشمه را در آغوش گرفته است و هنگامی که چشمه از حفره‌های ۴۰ متری دل کوه، آب غربال بیزی خود را جاری می‌کند این گیاه غرق در آب زلال و خنک می‌شود. این چشمه پر آب، با تأمین بخش عمده آب کشاورزی مهریز و یزد، باعث رونق کشاورزی و نشاط زارعین منطقه است.
وجه تسمیه
برخی دلیل نامگذاری چشمه غربالبیز را چگونگی جوشش آب از حفره‌ها و لابلای سنگ‌ها می‌دانند و گروهی دیگر، بافت مشبک و اسفنج گونه سطح زیرین دریاچه را شبیه غربال دانسته‌اند. در هر دو صورت، جریان آب این چشمه همچون عبور از منافذ یک غربال است.
ویژگی‌های چشمه غربالبیز
آب غربالبیز بصورت سرریز از مظهر چشمه جاری می‌شود. حفره‌های چشمه در وسعت ۴۰ متر مربع پراکنده شده است و مساحت تقربیی آبریز چشمه ۱۰ کیلومتر مربع است. بیشترین میزان آب دهی چشمه مربوط به فصل بهار و ۱۲۷۰ لیتر در ثانیه است.
از ویژگی‌های آب چشمه غربال بیز این است که آب آن تغییر رنگ نمی‌دهد و کیفیت آن نیز تغییر نمی‌کند.
این چشمه به صورت یک فرورفتگی طبیعی است و هر سال در اوایل بهار آبی گوارا و زلال از کوه‌های منطقه جاری می‌شود و در این فرو رفتگی می‌ریزد و به دریاچه‌ای طبیعی تبدیل می‌شود.
روزگاری این چشمه به قدری پر آب بود که در رود پایین دستی آن قایق‌ها بر روی آب روان بوده و اسباب تفرج مسافران و گردشگران به منطقه بودند.
طی چند سال اخیر خشکسالی سبب شد این چشمه به طور کامل خشک شود، اما از چندی پیش این چشمه جانی دوباره یافت و هم اکنون حیات در آن جاری است.
آب این چشمه همواره زلال است. نکته بـُهت انگیز این است که با اینکه از دل کوه جاری می‌شود، ولی ماهی‌هی کور را به همراه خود دارد که در طول قرن‌ها در دل زمین و داخل کوه تولید مثل کرده و رشد یافته‌اند و منبع غذایی پرنده‌های ماهی خواری هستند که در فصل کوچ، از شمال به جنوب آمده‌اند. این ماهی‌ها به دلیل آن که در معرض نور خورشید قرار نداشتند رنگی روشن دارند.
آثار باستانی منطقه
در اطراف این چشمه آثاری بدست آمده است که بیانگر قدمت این منطقه است. حفاری‌های باستان شناسی در این منطقه، سال ۱۳۸۰ آغاز و در طی ۷۵ روز پایان یافته است.
بنابر شواهد باستان شناسی، قدمت دریاچه تاریخی غربالبیز به دوره اشکانی باز می‌گردد که در استان یزد و مرکز ایران واقع شده است. تنوع سبک معماری و گورستان یافت شده در این منطقه نیز گواهی بر این امر است.
در حواشی این چشمه آثاری بدست آمده که قدمت این منطقه را بیان می‌کند، از جمله گودی دست کند هاونی شکل که در بالای چشمه دیده می‌شود و سه برج مثلث شکل در کوه بالای چشمه با قدمت بیش از چهار هزار سال که معبد آناهیتا است و قبر‌هایی که از آن ظروف سنگی و اشیاء و نشانه‌هایی از مهد ناهید بدست آمده است.
بنای باستانی غربالبیز تنها بقایای باستانی شناخته شده مربوط به دوره اشکانی در مرکز ایران است. در این سازه، قدیمی‌ترین نمونه‌های سه عنصر مهم از معماری ایرانی برای اولین بار مشاهده شده است که عبارتند از خندق، درگاهی و نقشه مدور.
موقعیت مکانی
این چشمه با مرکز شهرستان مهریز ۱۰ کیلومتر و با مرکز استان یزد ۴۰ کیلومتر فاصله دارد و در روستای مدوار واقع شده است. غربالبیز با جاده‌ای خاکی به طول ده کیلومتر به جاده آسفالت متصل است.
