دست یابی به بذر گیاهان مقاوم در برابر شوری و کم آبی
به گزارش خبر گزاری بسیج، قاسم محمدی نژاد استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان در رشته ژنتیک بیومتری، رئیس پژوهشگاه دانشگاه و مدیر قطب علمی گیاهان متحمل به کم آبی کشور هستند که مسولیت بسیج اساتید استان کرمان را هم بر عهده دارند.
درباره تولیدات خود توضیح دهید و از چه سالی پژوهش خود را شروع کرده‌اید؟
کارگروهی در پژوهشکده تولیدات گیاهی دانشگاه شهید باهنر، با هدف مساله محوری در حوزه به نژادی گیاهی شکل گرفت که مورد حمایت شهید سردار حاج قاسم سلیمانی هم قرار گرفت؛ در سال ۸۶ وارد دانشگاه شدم و به علت مشکلات تغییر اقلیم، کم‌آبی و شوری و چالش‌های کشاورزی در منطقه جنوب شرق که از مناطق کمتر برخوردار در کشور است، تمرکز بر پژوهش روی محصولات مقاوم به کم آبی و شوری صورت گرفته است.
در حوزه دانه‌های روغنی چقدر موفق بوده‌اید؟
در حوزه دانه‌های روغنی و علوفه‌ای و دارویی دستاورد‌های خوبی کسب شده و در حال حاضر به چند محصول دانش‌بنیان که مورد نیاز کشاورزان منطقه است دست یافتیم، نظیر ارقام جدید گیاه گلرنک متحمل به کم آبی با کیفیت روغن بالا، چون کیفیت روغن ان پایین بود تلاش کردیم کیفیت ان را افزایش دهیم و میزان اسید او لبیک آن را از ۱۵ درصد به ۸۰ درصد رساندیم و درصد روغن را افزایش داده و یک گیاه بدون خار تولید شد؛ برای ثبت به موسسه ثبت گواهی ارسال شده است.
ارزن علوفه‌ای جایگزین ذرت علوفه‌ای شده است
ارقام هیبرید ارزن علوفه‌ای به عنوان جایگزین ذرت علوفه‌ای تولیدشده است که با نصف آب مورد نیاز ذرت علوفه‌ای عملکرد دو برابری را برای ما دارد؛ همچنین در حوزه گیاهان مقاوم به خشکی و شوری ارقام گندم بسیار متحمل به شوری و زودرس تولید شد در مطالعات ژنتیکی در مسیر دستیابی به گیاهان مقاوم به شوری و استفاده از آب‌های نامتعارف استفاده کنند.
بیشتر بذر صیفی‌جات کشور وارداتی است
بذر تعداد زیادی از صیفی‌جات وارداتی است مثل خیار پیاز وارداتی است و از ۶ سال پیش در این حوزه شروع به فعالیت کردیم و امسال توانستیم از بین ۲۱ رقم خیار هیبرید والدین مولد آنان را شبیه‌سازی کنیم و این ارقام اماده عرضه تجاری وارد بازار است.
در عرصه کشاورزی چه اقداماتی شده است؟
درعرصه زیست فناوری کشاورزی با روش‌های غیر تراریخته محصولاتی تولید شد که به کشاورزان در جنوب و شرق استان کرمان و منطقه سیستان و بلوچستان سازگاری دارند. این ارقام سازگار با منطقه بوده و عملکرد ومقاومت بالایی دارد.
این بذر‌ها را چگونه در اختیار کشاورزان قرار داده می‌شود؟
بذر‌های دانه‌های روغنی و علوفه‌ای در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرند، اما بذر‌های هیبرید جنبه اقتصادی دارند و از طریق شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های زایشی پژوهشگاه دانشگاه شهید باهنر در اختیار کشاورزان قرار داده خواهد شد؛ تا به حال گلرنگ و ارزن و سورگوم را در اختیار کشاورزان قرار داده شده است و در عین حال یک رقم زیره سبز اصلاح شده را تولید کرده‌ایم که با دو بار آبیاری نیاز ان برطرف می‌شود که به صورت مستقیم در اختیار کشاورزان قرار داده می‌شود.
چه دستگاه‌های با شما همکاری داشته‌اند؟
این دست آورد‌ها را در دانشگاه شهید باهنر کرمان بدست آوریم و در حوزه امنیت غذایی وظیفه داریم پژوهش موثر داشته باشیم، در زمینه بهنژادی برای تغییرات اقلیمی و گیاهان مقاوم در جنوب شرق کشور همکاری‌های گسترده‌ای با دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی ومجموعه وزارت جهاد کشاورزی شکل گرفته است و این هم افزایی کمک بسیار خوبی به ما کرده است.
در این حوزه چقدر موفق بوده‌اید؟
دستیابی به لاین‌های مولد بذر هیبرید در صیفی‌جات از نظر سطح فناوری موفقیت بسیار ارزشمندی است، همچنین در حوزه ارزن و سورگوم نیز موفقیت ارزشمندی حاصل شد. لاین‌های آزاد گرده افشان تولید شده و ارقام هیبرید اماده بهره برداری است. در زمینه گندم مقاوم به شوری با دانشگاه شیراز همکاری موثری داشته‌ایم، در مجموع در خیلی از محصولات به آن هدف‌گذاری رسیدیم، اما در حوزه پیاز و برخی از صیفی‌جات هنوز در ابتدای راه هستیم و برای تولید هیبرید آن دارای محدودیت‌هایی هستیم ودر بعضی محصولات در میانه راه هستیم با توجه به هدف اصلاحی که در حوزه بهنژادی و زیست فناوری گیاهی محصول به محصول متفاوت است.
آیا میزان پایداری عملکرد محصولات یاد شده ارزیابی شده است؟
در حوزه محصولات دانش‌بنیان چند سال بررسی شده تا ثبات آن‌ها مشخص شود، مثلا ارزن علوفه‌ای در کرج، ورامین جیرفت کرمان، کشت شده، گلرنگ در کرمان، اصفهان، اذربایجان، کرج و جیرفت طی سه سال کشت شده تا ببینیم پایدار است یا خیر، بسته به محصول پایداری محصول صورت می‌گیرد و در نهایت در صورت تایید توسط موسسه ثبت و گواهی بذر مالکیت در اختیار پژوهشگر و دانشگاه قرار می‌گیرد و در اختیار کشاورزان قرارداده می‌شود و سپس برای آزادسازی متولی آن نیز دانشگاه با همکاری جهاد کشاورزی است.
در حوزه صادرات چگونه است؟
ارقام هیبرید بسیار خوبی داریم که جنبه صادراتی دارند ارقام صیفی جات و هیبرید علوفه‌ای جنبه صادراتی دارد و میتواند بازار خوبی را داشته باشد، اما تامین نیاز کشور اولویت اول ما است تا بتوان جلوی واردات بی رویه و ارزبری این محصولات را بگیریم
چگونه از واردات این محصولات جلوگیری کنیم چه کسانی باید در این زمینه همکاری کنند؟
معرفی محصولات تولید شده به کشاورزان و استفاده از فرایند‌های بهنژادی مشارکتی توسط کشاورزان پیشرو و کسب اعتماد از کشاورزان میتواند مهم‌ترین معیار باشد، از سوی دیگر سازمان‌های مجری در حوزه بازرگانی بایستی در راستای حمایت از تولید داخلی اقدام کنند
ورود دانشگاهیان و محققان در میدان
باید همه دانشگاه‌ها و محققان دانشگاهی وارد میدان شوند گرچه فرایند بهنژادی زمان بر و هزینه بردار است در جهت تولید ارقام گیاهی سازگار به مناطق خود عمل کنند، البته عدم استقلال بودجه‌های پژوهشی در برنامه ریزی طویل مدت ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
نیازمندحمایت سازمان برنامه و بودجه در عرصه تولید هستیم
ضامن موفقیت کرمان در فرایند تولید بذر حمایت همه جانبه پژوهشگاه، دانشگاه از این اقدامات بوده است در این راستا خواستار حمایت سازمان برنامه و بودجه از پژوهشکده‌های مستقل دانشگاهی هستیم که زمینه ساز این موفقیت هستند، دانشگاه‌ها درتامین هزینه‌ها فرازونشیب متعددی دارد و در این شرایط نمی‌توانند بطور مستمر ازاین پروژه حمایت کنند و کار به نتیجه برسد.
حمایت سردار دل‌ها از طرح ما
مدیون لطف شهید حاج قاسم سلیمانی در فراهم اوردن برخی امکانات پژوهشگاه بوده و هستیم و با ردیف بودجه مستقلی که در دانشگاه بود، توانستیم این پروژه را به سر انجام برسانیم؛ پروژه‌هایی که سال‌ها نیاز به تحقیق و پژوهش دارد حمایت سازمان برنامه و بودجه را می‌طلبد.
ایا کشاورزان از این بذر‌ها حمایت کردند؟
جامعه کشاورز بعضاً یک بی‌اعتمادی دارد باید تلاش کرد این بی‌اعتمادی شکسته شود و محصولاتمان را به کشاورزان پیشرو دادیم تا خودشان ارزیابی کنند وقتی این ارزیابی صورت گیرد اعتماد افراد به محصول جلب می‌شود. ما در مناطق هدف جلسات توجیهی گذاشتیم برای بهنژادی مشارکتی وارد می‌شوند و کار پیش می‌رود؛ و نتیجه آن مثبت بود.
کمک بسیج چگونه بوده است؟
بسیج مهندسین کشاورزی شبکه گسترده‌ای در استان کرمان دارد و در حوزه‌های مختلف در حوزه مقابله با کرم خراط و آفت خشکیدگی خوشه خرما بسیج مهندسین فعال و موثر بود، در حوزه کار‌های علمی کمتر از این توانمندی استفاده کردیم، اما در ترویج یافته‌ها استفاده موثری شد و تعامل خوبی با این مجموعه داریم.
چگونه انگیزه را در نخبگان و دانشجویان را می‌توان به وجود آورد؟
بعضی می‌خواهند فضا را تیره و تار جلوه دهند، در حالی که اگر دانشجویان توکل و انگیزه داشته باشند در کنار اساتید دلسوز و با دانش قطعا موفق خواهند بود. امید سرمایه اصلی هر فردی است باید به دانشجویان امید دهیم و از اساتید با دانش و توانمند و دلسوز حمایت کنیم. بدین منظور از پژوهشکده‌های دانشگاهی کمک بگیریم و در حوزه‌های مختلف نیاز‌های کشور را مرتفع بسازیم و مینه اشتغال دانش آموختگان هم فراهم گردد.
