مسجد جامع عتیق، یادگاری نفیس از عهد کهن با معماری ایرانی اسلامی
قزوین_ به گزارش بسیج، مسجد جامع عتيق قزوین یکی از کهن‌ترین و کم‌نظیرترین مساجد ایران است که شیوه‌های معماری و هنر ادوار مختلف در آن به‌کار رفته است.
مقصوره کهن با طاق‌های هارونی قدیمی‌ترین بخش از بنای مسجد جامع است که به دهلیز ورودی شرقی آن متصل بوده و توسط هارون‌الرشید در سال ۱۹۲ هجری قمری بر روی آتشکده‌ای از دوره ساسانی بناشده است.
مسجد جامع عتیق از آثار معماری دوران مختلف به شمار می‌رود که قدیمی‌ترین بخش آن به سده دوم اسلامی تعلق دارد؛ پیش از آنکه در این محل مسجدی بنا شود، آتشکده‌ای از دوران ساسانیان در آن قرار داشته که با مسلمان شدن ساکنان قزوین و مهاجرت گسترده قبایل عرب به این شهر به مسجد تبدیل می‌شود. براساس ساخت‌وسازهای امروز مسجد، احتمالاً آتشکده در محل بخش ایوان جنوبی آن واقع بوده است.
قزوین از جمله شهرهایی است که دو مسجد جامع دارد؛ مسجد جامع عتیق یا همان مسجد جامع شافعی‌ها و مسجد جامع حیدریه یا همان مسجد حنفی‌ها است.
گنبد آجری دوپوش و شبستان جنوبی آن به‌وسیله امیر خمارتاش عمادی در سال‌های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری قمری بناشده و دارای پنج کتیبه گچ‌بری شده نفیس است که از شاهکارهای هنر ایرانی محسوب می‌شود و علی‌رغم حمله خانمان‌سوز مغول و وارد شدن آسیب جدی به مسجد جامع عتیق همچنان استوار و پرشکوه باقی‌مانده است.
پنج کتیبه گچ‌بری شده نفیس در مسجد جامع عتيق
کتیبه اول به خط ثلث و قلم درشت در ۸ ضلع گنبد گچ‌بری شده است و در آن نام سازنده مقصوره و مدت ساختمان نوشته‌شده است. کتیبه دوم به خط کوفی جلی بسیار زیباست؛ کتیبه سوم نیز به خط کوفی مارپیچی است که تمام سوره بقره را شامل می‌شود. کتیبه چهارم نیز به خط نسخ ثلث است و کتیبه پنجم به خط نسخ کوفی و در آن شرح تقسیم آب قنات آمده است.
این مسجد چهار ایوانه که در دو سوی هر یک رواقی طولانی ساخته‌شده است چهار هزار مترمربع مساحت دارد. ایوان شمالی و مناره‌های کاشی‌کاری شده نفیس آن در دوران شاه‌طهماسب صفوی ساخته‌شده و مأذنه‌های آن در قسمت بالا در دوران ناصرالدین‌شاه تکمیل‌شده است.
ایوان‌جنوبی بسیار رفیع و باشکوه است و در راهروی این ایوان دو ستون عظیم قرار دارد که بر هر یک لوحه‌هایی از جنس سنگ مرمر نصب شده است.
مفاد لوح سمت راست مربوط به منع و لغو عوارض فینانداری دارالسلطنه قزوین به سال ۱۰۸۱ هجری در دوران صفویه و دیگری مربوط به لغو و رفع متحملات دیوانی در قزوین و در سال ۱۲۳۸ قمری دوره فتحعلی شاه قاجار است.
ایوان غربی نیز به دستور شاه سلیمان صفوی در سال ۱۰۸۱ قمری بناشده و ایوان شرقی که بسیار ساده و فاقد تزئینات است در دوران ناصرالدین‌شاه به بنای مسجد اضافه‌شده است.
این مسجد در قرن هفتم درب‌های متعدد داشته و در حال حاضر دو درب تودرتو در شرق و دربی دیگر در شمال غربی دارد. درب شرقی که در کنار خیابان شهدا یا همان سپه که اولین خیابان ایران است قرار دارد؛ در سال ۱۰۷۴ در دوران شاه‌عباس دوم ساخته شده است.
مسجد جامع عتیق که از بناهای وقفی استان قزوین است، دارای جاذبه های بسیار زیبا و بی نظیر معماری ایرانی اسلامی از ادوار مختلف است که می تواند فضای مناسبی برای گردشگران جهت آشنایی با تاریخ کهن ایران و استان قزوین باشد.
انتهای پیام/۱۰۱۰
