آشنایی با تهدیدات بیوتروریسم و شناخت جنگ نوین نیازمند فرهنگ سازی است

به گزارش خبرگزاری بسیج استان خراسان رضوی از مشهد، در تاریخچه بیوتروریسم و فصل تازه آن آمده است: با وجود گستره استفاده از تروریسم و تعدد اقدامات تروریستی در سطح جهان، جای واژه «بیوتروریسم» (Bioterrorism) هنوز هم در بسیاری از لغت‌نامه‌های انگلیسی‌زبان خالی است. با انجام چند جست‌وجو در پایگاه‌های واژگانی موجود مشخص می‌شود که این واژه اولین بار در یک روزنامه آمریکایی در سال ۱۹۹۷ مورد استفاده قرار گرفته است.

این واژه نه تنها به استفاده از ارگانیسم‌های بیماری‌زا به عنوان سلاح بلکه به استفاده از تسلیحات شیمیایی همچون گازهای اعصاب و گاز خردل نیز اشاره دارد.

استفاده از تسلیحات بیولوژیکی و شیمیایی در عرصه نظامی پیشینه بسیار مفصلی دارد. در قرن ششم آشوری‌ها منابع آبی دشمنان خود را با نوعی قارچ سمی آلوده ساختند. در قرن چهاردهم، ارتش تاتار جسد قربانیان طاعون را چند پاره می‌کرد و روی دیوارهای دشمنان خود می‌انداخت تا این بیماری به افراد سالم سرایت کند.

در نگاه به عناصر تشکیل دهنده سیستمی که منتهی به تولید سلاح بیولوژیک می‌شود، باید گفت اکنون آستانه‌های فنی کاهش یافته و امکان تولید چنین تسلیحاتی را تسهیل و محتمل‌تر کرده است.

یکی از نمونه‌های استفاده از جنگ شیمیایی، استفاده از گاز خردل از سوی ارتش آلمان در جنگ جهانی اول است. پس از آن، پروتکل سال ۱۹۲۵ ژنو استفاده از تسلیحات شیمیایی را در جنگ ممنوع کرد. در سال ۱۹۷۲ تولید، ذخیره و استفاده از تسلیحات بیولوژیکی توسط یک معاهده بین‌المللی دیگر، ممنوع اعلان شد. کاربرد نظامی این تسلیحات ممکن است محدود باشد اما گروه‌های تروریست در استفاده از آن‌ها هیچ محدودیتی برای خود قائل نیستند زیرا تهیه این تسلیحات نسبت به تسلیحات متعارف گران‌قیمت که تهیه آن‌ها دشوار است، بسیار سهل و آسان است.

در ۲۰ سال گذشته، حملات گسترده و فراوانی از سوی تروریست‌ها در نقاط مختلف جهان علیه شهروندان انجام شده‌ است. در سال ۱۹۸۴ اعضای یک گروه مذهبی گاز اعصاب سارین را در متروی توکیو رها کرده و ۷۵۰ نفر را کشته یا مسموم کردند. در رویداد دیگر، نامه‌های آلوده به سیاه زخم در چندین منطقه در ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ توزیع شد که بیست و دو نفر را آلوده کرد و پنج نفر کشته شدند. با توجه به این موارد و دیگر موارد مشابه می‌توان گفت که علاقه رو به فزونی برای استفاده از این مکانیسم‌ها و روش‌ها در میان تروریست‌ها وجود دارد.

بخش قابل‌توجهی از اطلاعات مروبط به بیوتروریسم و تسلیحات بیولوژیکی در دسترس عموم است. این اطلاعات را می‌توان در گزارش‌های دولتی، کتاب‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و ژورنال‌های علمی و نیز اینترنت یافت کرد. البته باید توجه داشت که حجم انبوهی از این منابع اطلاعات نادرست، غیرموثق و غلطی را ارائه می‌کنند. تا به اینجا قابل‌اتکاترین منابع را آژانس‌های دولتی، سازمان‌های بهداشت بین‌المللی، مراکز پژوهشی دانشگاهی و انجمن‌های علمی ارائه کرده‌اند.

بیوتروریسم؛ تهدیدِ انکارناپذیرِ حال و آینده

زمانی که محدودیت‌های وضع شده بر تسلیحات بیولوژیکی برداشته شود، خطر به نحو بسیار قابل توجهی افزایش خواهد یافت. اگر تاریخ راهنمای ما باشد، تهدید تسلیحات بیولوژیکی همواره در حال افزایش بوده است و به طور مستقیم حجم آن رو به افزایش بوده و دولت‌ها در مخفی کردن آن تلاش بیشتری را مبذول می‌کنند. فرهنگ بسته نظامی و در نتیجه فقدان پاسخگویی به عموم مردم، این تهدید را دو چندان می‌کند.

با نگاه به قرن گذشته می‌توانیم به پیشرفتی که تاکنون رخ داده امیدوار باشیم که خطر تسلیحات بیولوژیک را کاهش داده است. شکی نیست که همچنان بهترین سد حفاظتی در برابر تکثیر تسلیحات بیولوژیکی، شفاف‌سازی است.

تسلیحات بیولوژیکی در واقع طبقه متفاوتی از تهدیدات هستند که گستره آن‌ها متغییر بوده، منبع آن متفاوت است، عوامل احتمالی آن‌ها فراوان هستند و تأثیر احتمالی آن‌ها بر جوامع بسیار متنوع و گوناگون است؛ ازجمله تأثیرات روانشناختی، اختلال اجتماعی و نیز بیماری و مرگ.

می‌توان ادعاهای رادیکالی را در باب تسلیحات بیولوژیکی و بیوتروریسم مطرح کرد؛ اینکه هدف سیاستی باید یک هدف مشخص در ارتباط با انتشار اطلاعات قابل اتکا باشد، آموزش عمومی تقویت شود و بررسی پژوهش‌های علمی نیز اولویت یابد؛ گزارش‌دهی و شناسایی بیماری‌ها، جمع‌آوری اطلاعات امنیتی، نظارت دولتی و اقدامات تطابق سنجی معاهدات بین‌المللی همه و همه تقویت شوند. آژانس‌های نظامی و اطلاعاتی بسیار محرمانه عمل می‌کنند و همکاری با بخش داروسازی با دشواری مواجه است. این برعهده رهبران سیاسی است که نشان دهند که اولویت درجه یک صیانت از جان مردم تحت هر شرایطی است.