بررسی اختلال شخصیت وابسته در ازدواج و روابط زندگی

"مثل کنه به آدم می‌چسبه!" بعد از شنیدن این جمله احتمالا بسیاری از ما دوستانی را با این ویژگی به یاد می‌آوریم؛ آنهایی که به شدت وابسته هستند و از تنها شدن می‌ترسند! برای همین"نه گفتن" برایشان بسیار سخت است مثلا فرد ساعتها برای بردن بچه دوستش به مهدکودک وقت می‌گذارد درحالیکه ممکن است آن روز کار مهم‌تری داشته باشد! این افراد همیشه مطیع هستند، در کوچکترین مسائل از شما مشورت می‌خواهند و همواره نیاز دارند تا از طرف شما و دیگران تایید شوند! اینها فقط برش کوتاهی از رفتار فردی است که به اختلال شخصیت وابسته دچار شده، در ادامه از مشکلاتی که فرد وابسته در محیط کار، زندگی و ازدواج دست و پنجه نرم می‌کند صحبت می‌کنیم.

وابستگی در ازدواج
«الان چی بپوشم؟»، «شام چی درست کنم؟»، «تو بهم بگو کدوم رو انتخاب کنم؟»،«هرچی تو بگی همون!» در نگاه اول شاید این نوع سوالات مشورت کردن با همسر به نظر برسد اما وقتی با ذره‌بین به جزئیات یک زندگی زناشویی نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم تکرار این نوع سوالات در شبانه روز و صحبتهای طولانی‌مدت از کوچکترین تصمیم‌گیری تا اتفاقات ریز و درشت، نشان از وابستگی شدید فرد به همسرش دارد طوریکه نه تنها این اجازه را به خودش نمی‌دهد که در جزئی‌ترین مسئله تصمیم گیری کند بلکه از ترس جدایی و تنهایی هیچ‌وقت با همسرش مخالفت نمی‌کند و همواره در زندگی مطیع اوست. شاید این سبک زندگی برای عده‌ای خوشایند باشد اما به اعتراف بسیاری از آنها، این وابستگی شدید زندگی را به کامشان تلخ کرده و اغلب دوست ندارند همسری داشته باشند که از خودش هیچ اختیار و نظری ندارد و به شدت درمانده و وابسته به دیگری است.

وابستگی در کار
"جان" یکی از بهترین کارمندان شرکت بود، هرگز مریض نمیشد و هیچ غیبتی نداشت، همیشه سر وقت حاضر میشد و تمام کارهایش با دقت و نظم فراوان بود، او علاوه بر انجام وظیفه خودش تقریبا هر کار دیگری در شرکت را انجام می‌داد مثلا یک هفته‌ای که کارمندان دست به اعتصاب زده بودند جان زودتر از روزهای دیگر به شرکت میرفت تا دستشویی و سینکها را تمیز کند! با همه اینها کار او کاملا راضی کننده نبود! سرپرستش شکایت داشت که برای هر چیزی سؤال میپرسد و دستور می‌خواهد حتی چیزهای ساده! مثلاً نامه‌ها را روی چه کاغذی تایپ کند؟ وقتی از او سؤال میشد که خودش چه فکری می‌کند جوابهایش معمولاً صحیح بودند اما با این حال همیشه می‌خواست به او دقیقاً گفته شود چه کار بکند! نیاز دائمی او به اطمینان حاصل کردن و گرفتن تأیید دیگران باعث میشد وقت زیادی از سرپرستش گرفته شود و...

نشانه‌های فردی با اختلال شخصیت وابسته
دو روایتی که خواندیم برش‌هایی از زندگی افرادی است که به اختلال شخصیت وابسته(DPD) دچار شده‌اند. مشخصه اصلی این اختلال، الگویی از رفتارهای وابسته و مطیعانه در سراسر حوزه‌های زندگی او بزرگترین ترس‌شان "از دست دادن" است. فردی که به اختلال شخصیت وابسته دچار شده:

از هر پست و مقامی که مسئولیت داشته باشد فرار می‌کند

اگر از او خواسته شود نقش رهبر را در گروهی به عهده بگیرد مضطرب می‌شود

دوست دارد به او دقیقا گفته شود چه کاری انجام بدهد

برای به دست آوردن حمایت دیگران تقریبا دست به هرکاری میزند

وقتی تنها می‌شود احساس معذب بودن یا درماندگی می‌کند

وقتی رابطه صمیمی و نزدیکش با یک نفر قطع می‌شود به سرعت به دنبال ایجاد رابطه با یک نفر دیگر می‌گردد تا منبعی برای حمایت باشد

از اینکه تنهایی مجبور شود از خودش مراقبت کند به شدت می‌ترسد

تمایل دارند که دل همه را به دست بیاورد

نمی‌تواند به راحتی مخالفت کند و نه بگوید

همواره احساس ناراحتی و درماندگی می‌کند

 ازدواج با فرد وابسته و رسیدن به مرز کلافگی!
"خیلی خوبه که به حرفم گوش میده"، "اینطوری نمی‌مونه، تغییر میکنه!" اینها معمولا حرف افرادی است که در دوران آشنایی معمولا عشق چشم و گوش‌شان را بسته و اهمیتی به درمان و بهبود همسرشان نمی‌دهند و درست بعد از ازدواج متوجه می‌شوند که همسر هر روز به خانه پدری‌‎اش می‌رود و درباره همه چیز از آن‌ها مشورت می‌خواهد و بعد از مدتی می‌بینند که خانواده او از تمام جزئیات زندگی‌شان با خبر هستند. خبر خوب اینکه می‌توانید وابستگی را از خانواده‎اش بگیرید اما متاسفانه به مرور به شما انتقال پیدا می‌کند تا جایی که از فرط وابستگی و تماسهای مکرر شما را به مرز جنون و کلافگی برساند!

دو راهی ازدواج با فرد وابسته
«ترک کردن و سواستفاده‌گر شدن» از جمله نتایج ازدواج با فردی است که اختلال شخصیت وابسته دارد، خیلی از آدمها نمی‌توانند شرایطی که این اختلال ایجاد کرده را تحمل کنند پس همسر خود را ترک می‌کنند و این رها شدن ضربه سنگین و هولناکی برای شخصیت وابسته محسوب می‌شود. از طرفی چون فرد وابسته بی قید و شرط مطیع می‌شود ممکن است همسرش را به فردی تبدیل کند که دائم از ترس‌های شخصیت وابسته سوء استفاده کرده و به واسطه آن به خواسته‌ها و نیازهای خودش دست پیدا کند. معمولا شخصیت وابسته در ارتباط با شخصیت های خودشیفته و ضد اجتماعی در چنین موقعیتی قرار می‌گیرد.

رفتار با همسری که شخصیت وابسته دارد
اگر با یک فرد وابسته ازدواج کردید باید از نحوه رفتار با آنها مطلع شوید، او را ترغیب کنید که از موفقیت‌های کوچکش لذت ببرد، بابت وابستگی سرزنش و مسخره نکنید، به او در یادگیری مهارتهای ارتباطی کمک کنید، برای شروع مسئولیت کارهای کوچک را به او بسپارید و تشویق‌ش کنید، مشورت کردن را فراموش نکنید و بگذارید آرام آرام خودش به تنهایی تصمیم بگیرد.

در آخر مشورت گرفتن و مراجعه با فرد متخصص و روانشناس و پیاده کردن روشهای درمانی در کمرنگ‌کردن وابستگی فرد نقش مثبتی خواهد داشت.