چگونه همدلی را به کودکان بیاموزیم؟

به گزارش خبرگزاری بسیج؛ آموزش همدلی به کودک یعنی اینکه به او بیاموزیم چگونه احساسات افراد دیگر را درک کرده و بتواند امور را از چشم انداز آن ها ببیند. در حقیقت آموزش همدلی به کودک کاری پیچیده تلقی می شود، اما با ارائه الگوهای مناسب و تشویق و برخی نکات دیگر می توان این مهارت را در طول زمان در کودک پرورش داد.
 
دلایل زیادی وجود دارد که باید والدین به آموزش همدلی به فرزندان خود اهتمام ورزند. به عبارت ساده، همدلی قابلیتی است که به واسطه آن فرد می تواند خود را جای دیگری گذاشته و احساسات و هیجانات او را درک کند.
مطالعات نشان می دهند که همدلی یکی از مهارت های اساسی زندگی هر فرد به حساب می آید. هوش هیجانی عبارت است از اینکه فرد قادر باشد احساسات خود و دیگران را درک کرده و آن ها را تا حد زیادی کنترل کند. به نظر می رسد برای رسیدن به موفقیت در زندگی هوش هیجانی به مراتب بیش از هوش شناختی اهمیت داشته باشد.
مطالعات نشان داده اند که همدلی برای ساختن ارتباطاتی سالم با اعضای خانواده و دوستان و همکاران و همچنین برای داشتن کسب و کاری موفق، ضروری است. کودکان مدرسه رو نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با داشتن مهارت همدلی، می توانند با همکلاسی های خود، روابطی بهتر برقرار نمایند. خودتان را در نظر بگیرید که اگر قرار است بیین دو نفر یک نفر را به عنوان همکار انتخاب کنید درحالی که نفر اول فردی مهربان، با ملاحظه و مؤدب بوده و دیگری به احساسات و افکار شما ارجی نمی نهد، کدام یک را انتخاب خواهید کرد؟
همچنین برای کودکانی که رفتارهای قلدرمآبانه دارند، آموزش مهارت همدلی به ترک چنین رفتارهایی کمک زیادی خواهد نمود. بنابراین آموزش مهارت همدلی یکی از عوامل کلیدی برای جلوگیری از رفتارهای قلدری در مدرسه محسوب می شود.
 
 
والدین چگونه می توانند همدلی را در فرزندان خود تقویت کنند؟
برخی والدین اعتقاد دارند که همدلی رفتاری کاملاً طبیعی بوده و از بدو تولد با انسان متولد می شود و بنابراین نیازی به آموختن ندارد، در حالی که باید بدانید این فکر کاملاً غلط بوده و مهارت همدلی مانند هر مهارت دیگر نیاز به آموزش و آموختن دارد. در ادامه به برخی روش ها اشاره می کنیم که والدین با استفاده از آن ها خواهند توانست همدلی و هوش هیجانی را در فرزندان خود تقویت کنند.

اطمینان یابید که نیازهای هیجانی و عاطفی فرزندتان به خوبی برآورده شده اند. اولین عامل برای اینکه کودک بتواند با دیگران همدلی کند این است که نیازهای هیجانی خودش کاملاً برطرف شده باشد. کودکی که قرار است همدلی کند پیش از آن باید بتواند روی حمایت عاطفی و هیجانی والدین و یا مراقب خود حساب باز کند.
 به کودک خود بیاموزید که چگونه بر هیجانات منفی خود غلبه کرده و با آن ها کنار بیایند. برای هر کودک و بزرگسالی طبیعی است که هیجاناتی منفی مانند خشم و حسادت را تجربه کنند. اما کودکانی که از والدین دلسوز خود می آموزند که چگونه با این هیجانات برخورد مناسب داشته و به شکلی مناسب به حل مسأله خود بپردازند، احتمالاً هوش هیجانی و همدلی قوی تری نیز داشته باشند.  
از کودک خود بپرسید که در حال حاضر چه حسی دارد؟ کودکان به صورت طبیعی به سمت همدلی گرایش دارند. حتی یک کودک نوپا وقتی شخصی را می بیند که از نظر هیجانی در رنج است، با او همدردی کرده و حتی ممکن است برای رها کردن فرد از آن وضعیت تلاش کند. در عین حال، کودکان خردسال ذاتاً موجوداتی خود محور هستند. کودکی که هنوز مدرسه نرفته، وقتی خواهر، برادر و یا دوستش را می زند و یا مثلاً یک اسباب بازی را از او می گیرد، لازم است والدین به او توضیح دهند که چنین رفتارهایی می تواند از لحاظ جسمی یا عاطفی به طرف مقابل آسیب برساند. مثلاً در این مواقع می توانید به کودک خود بگویید: "اگر کسی اسباب بازیت را از تو بگیرد چه احساسی پیدا خواهی کرد؟" یا اینکه "اگر کسی تو را بزند چه حسی به تو دست می دهد؟"
به فرزند خود کمک کنید تا هیجانان مختلف را با نام بشناسد. وقتی عصبانی می شوید و یا شخصی دیگر چنین هیجانی را از خود نشان می دهد، این حالات را مورد توجه کودک قرار داده و برایش توضیح دهید که مثلاً عصبانیت با علائمی همچون چهره برافروخته و صدای بلند همراه خواهد بود. همین کار را برای هیجانات دیگر مانند خوشحالی، غم، تعجب، حسادت و هر هیجان دیگر، انجام دهید. از هر فرصتی استفاده کنید تا توجه فرزند خود را به هیجانات مختلف جلب کنید. مثلاً اگر شخصی را می بینید که تنها نشسته و به نظر غمگین می رسد، به کودک خود بگویید: "اون مرد رو می بینی که تنها روی نیمکت پارک نشسته، احتمالاً آدم تنهایی هست و برای همین غنگین و ناراحته."
وقتی کودک همدلی کرد او را تشویق کنید. وقتی فرزندتان همدلی را در قالب انجام یک کار خوب برای کسی انجام داد، به رفتارش توجه ویژه نشان دهید.  مثلاً در این مواقع می توانید بگویید: "چه قدر خوبه که اسباب بازیهاتو به دوستت دادی. دوستت خیلی خوشحال شد. می بینی چطور می خنده؟". همچنین وقتی می بینید کودک رفتاری همدلانه از خود نشان می دهد می توانید برایش جایزه ای تهیه کنید تا تشویق شده و رفتارش تقویت شود.
درباره رفتارهای مثبت و منفی که در اطرافمان می گذرد، صحبت کنیم. ما دائما در معرض نمونه هایی از رفتار خوب و بد در زندگی واقعی، کتاب ها، تلویزیون و فیلم ها هستیم. درباره رفتارهایی که مشاهده می کنید با فرزند خود سخن بگویید، مانند کسی که شخص دیگری را ناراحت کرده و یا قلدری می کند و در مقابل کسی که به دیگران کمک می کند تا حالشان خوب شود. در مورد انواع مختلف رفتار و و تأثیر متفاوت هر کدام با فرزند خود صحبت کنید.
خودتان الگویی خوب برای فرزندتان باشید. کودک شما بیش از هر چیز دیگر همدلی را از مشاهده رفتارهای شما و دیگر بزرگسالانی که در زندگی اش حضور دارند، می آموزد. معنای سخاوت، مهربانی و عشق ورزی را در عمل به فرزند خود نشان دهید. با کمک بخ اعضای خانواده و همسایه ها و یا حمایت از دوستان و دیگرانی که نیاز به کمک دارند، شما در حقیقت همدلی را به صورت غیر مستقیم به فرزند خود می آموزید.