به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از کردستان، عربستان سعودی، کشوری که همواره در دل جهان اسلام به‌عنوان مرکز مکه و مدینه شناخته شده، این روز‌ها با پروژه‌هایی نوآورانه و پرحاشیه در حال جلب توجه جهانی است که از جمله این پروژه‌ها، «مکعب‌های خبرساز» در ریاض و جشنواره‌های خاصی است که در این کشور برگزار می‌شود، اما سئوالی که مطرح می‌شود این است که این اقدامات فرهنگی و معماری، چه پیامی را به جهان می‌دهند؟ آیا این اقدامات بیشتر جنبه نمادین دارند یا به‌نوعی سعی در تغییر و بازتعریف مفاهیم مذهبی و فرهنگی هستند؟
یکی از اتفاقات اخیر که موجی از بحث‌ها را در رسانه‌ها برانگیخت، معرفی یک ابر ساختمان به شکل مکعب در ریاض بود و برخی از تحلیلگران آن را «کعبه نجد» در برابر کعبه حجاز می‌خوانند.
این نام‌گذاری نه‌تن‌ها اشاره به شکل ظاهری ساختمان داشت، بلکه به‌نوعی به تقابل و چالش فرهنگی میان دو منطقه و برداشت‌های متفاوت از نماد‌های اسلامی اشاره می‌کند، اما این نمادگرایی و طرح‌های معماری جدید آیا نشان‌دهنده احترام به سنت‌های مذهبی است یا تلاش برای تغییر هویت فرهنگی کشور؟
در این میان، جشنواره‌های بزرگ و پر سر و صدای ریاض که از جمله برنامه‌های جذاب و پرطرف‌دار این روزهاست، به‌ویژه با ارائه صحنه‌های منحصر به فرد و تجلیل از معماری و فرهنگ مدرن، بیشتر توجه‌ها را به خود جلب می‌کند.
در برخی از این برنامه‌ها، مانند نمایش لباس‌ها که بر گرد «مکعب کذایی» برگزار می‌شود، شاهد طواف‌های نمادین و عملیاتی مشابه مناسک حج هستیم و این نمایش‌ها که به‌نوعی تقلیدی از طواف در اطراف کعبه هستند، در حالی که برای بسیاری از مردم به‌عنوان یک هنر مدرن و ابتکاری جلوه می‌کنند، برای برخی دیگر به‌عنوان یک نوع سوءاستفاده و بی‌احترامی به نماد‌های مذهبی و فرهنگی تلقی می‌شوند.
حال، در میان تمام این نمایش‌ها و پروژه‌های معماری، سئوال مهمی که پیش می‌آید این است که چرا در کنار این همه هزینه و تلاش برای خلق این نماد‌های جدید، هیچ حمایتی از کودکان مظلوم غزه و مسائل انسانی و اجتماعی دیگر در جهان عرب صورت نمی‌گیرد؟ آیا این اقدامات تنها در راستای به نمایش گذاشتن قدرت اقتصادی و فرهنگی عربستان است یا در پی آن است که توجه‌ها را از بحران‌ها و مشکلات انسانی واقعی منحرف کند؟
رقص بر فراز نماد کعبه و نمایش‌هایی که با انگیزه‌های غیرمذهبی در قلب ریاض برگزار می‌شوند، بی‌تردید می‌توانند تأثیراتی فرهنگی، اجتماعی و مذهبی بر افکار عمومی بگذارند.
اما آیا این تأثیرات مثبت هستند یا منجر به ایجاد تفرقه و کاهش احترام به سنت‌های مذهبی خواهند شد؟ به نظر می‌رسد که عربستان سعودی در تلاش است تا با ایجاد نماد‌هایی نوین و جذاب، خود را به‌عنوان یک قدرت فرهنگی جهانی معرفی کند، اما در این میان ممکن است برخی از حساسیت‌های مذهبی و فرهنگی در معرض خطر قرار بگیرند.
در نهایت، شاید این پرسش‌های بنیادی در مورد پروژه‌های معماری و جشنواره‌های عربستان، تنها زمانی پاسخ داده شوند که نگاه عمیق‌تری به اهداف واقعی این برنامه‌ها و تأثیرات آنها بر فرهنگ و جامعه اسلامی و جهانی انداخته شود.
حکومت سعودی که میلیارد‌ها دلار صرف پروژه‌های لوکس و سرگرمی‌های گران‌قیمت می‌کند، به نظر می‌رسد توجه چندانی به بحران‌های انسانی در جهان اسلام، نظیر فاجعه غزه و بحران‌های اجتماعی در کشور‌های اسلامی ندارد. این تناقض میان جاه‌طلبی‌های سیاسی و بی‌توجهی به مسائل انسانی، نشان از اولویت‌های اشتباه و دوری از ارزش‌های اساسی اسلامی دارد.
در نهایت، این نمایش‌های تجملاتی و بی‌احترامی به نماد‌های مقدس نه‌تن‌ها به تضعیف جایگاه معنوی و مذهبی عربستان در جهان اسلام منجر خواهد شد، بلکه در بلندمدت به تقویت فاصله میان مردم و دولت سعودی و افزایش بی‌اعتمادی در سطح جهانی خواهد انجامید.
یادداشت از مهوش رحیمی
