غیبت ۸ ساله هاشمی در جلسات مجمع عمومی

به گزارش بسیج به نقل از پایگاه تحلیلی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، رسیدن به روابط بین المللی مطلوب، مستلزم ایجاد تغییر و دگرگونی در کارگزاران نظام بین الملل، فرآیندها و دستورالعمل های جهانی است. نظامی که در آن حقوق همه انسان ها رعایت شود و امکان همزیستی و روابط مسالمت آمیز واقعی فراهم شود. چرا که به اعتقاد جمهوری اسلامی ایران، آنچه در ساختار سیاسی عینی نظام بین‌الملل رخ داده، ناشی از روابط سیاسی نابرابر، اعمال سلطه، نفوذ قدرت‌های بزرگ و وابستگی سیاسی کشورهای تحت سلطه است. لذا نحوه توزیع قدرت در ساختار سیاسی روابط بین‌الملل، نابرابر و ناقض حقوق ملت‌ها و کشورهای ضعیف است. در همین راستا مسئله تغییر ساختار نظام بین الملل به عنوان یکی از ارکان سخنان مقامات مسئول جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی و سازمان ملل به عینه دیده می شود.  این موضوع در سخنرانی مقامات عالی کشورمان از شهید رجایی تا حجت‌الاسلام حسن روحانی در مجمع عمومی به خوبی مشهود است.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد هر سال در ماه سپتامبر (اواخر شهریور و اوایل مهر) برگزار می‌شود. کشورهای مختلف از این نشست برای دیدارهای دیپلماتیک و رایزنی استفاده می‌کنند و در عین حال توجه خاصی به سخنرانی سالانه خود دارند. هر کشور یک یا دو بار می‌توانند در مجمع سخنرانی کند.

از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون روسای جمهور مختلفی از این فرصت استفاده کردند و در مجمع عمومی سخن گفته‌اند. شهید رجایی[1] به عنوان نخست وزیر تا حجت‌الاسلام حسن روحانی، به عنوان رئیس‌جمهور در مجمع عمومی حاضر شدند تا ندای ایران و ایرانیان را به گوش جهانیان برسانند.

سخنرانی شهید رجایی در جلسه شورای امنیت سازمان ملل(روز 26 مهر 1359)

در اولین حضور مقامات کشورمان، شهید محمد علی رجایی، نخست وزیر بود که مهر سال 1359 به سازمان ملل رفت و در شورای امنیت به ساختار و اقدامات این نهاد بین المللی اعتراض کرد. شهید رجایی در این سخنرانی که به طور نشسته و از جایگاه هیات ایرانی و نه از تریبون پیش بینی شده انجام شد، از نظام حاکم بر کشورهای جهان انتقاد کرد و از شرایط وقت که اوج جنگ سرد میان آمریکا و شوروی بود سخن گفت.

شهید رجایی در این سخنرانی با برشمردن دلایل آغاز جنگ علیه ایران و اهداف صدام از این حمله، از سکوت جامعه جهانی در قبال جنگ به شدت انتقاد کرد. شهید رجایی از جنایات ارتش عراق به کمک قدرت های جهانی در خوزستان پرده برداشت و جزئیاتی تکان‌دهنده از جنگ تحمیل شده به ایران را به اطلاع اعضای شورای امنیت رساند. رجایی در سخنان خود در شورای امنیت می‌گوید: حضور ما در این شورا صرفا به دلیل رساندن ندای مظلومیت ملت مسلمان و به​پاخاسته ایران به گوش مردم سراسر جهان و هشدار به آنها از بابت خطر سرکوب انقلاب و بازتاب آن بر مبارزات کلیه خلق‌های دربند است.

سخنرانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در چهل و دومین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل(1366)

هفت سال بعد از سفر شهید رجایی(1359) به شورای امنیت سازمان ملل، آیت‌الله خامنه‌ای نخستین رئیس‌جمهور ایران برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به سازمان ملل رفت. سخنرانی ایشان در حالی انجام گرفت که انقلاب اسلامی ایران درگیر جنگ تحمیلی بود و توجه ویژه ای بر روی سخنان ریاست جمهور ایران وجود داشت لذا ایشان با رویه ای معقول و ادبیاتی فاخر شرایط انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و سیاست های استکبار جهانی در قبال ایران را تبیین کردند.

دفاع اصولی و نفوذ کلام آیت الله خامنه ای در بحرانی ترین شرایط ایران و منطقه که جهان را هم متاثر از خود کرده بود و اطلاع رسانی های آگاهانه و هوشیارانه از جنایات آمریکا در خلیج فارس، تاکید بر ناعدالتی های انجام شده در جنگ تحمیلی علیه ایران، ناتوانی شورای عالی امنیت ملی در مواجه با این جنایات از جمله مواردی بود که از حضرت آیت الله خامنه ای رئیس جمهوری وقت ایران پیگیری و بعضا با نتایج مثبت و عالی همراه شد و در واقع در این مدت جایگاه ایران اسلامی در دنیا با اثبات حقانیت آرمان ها و ارزش های انقلاب و اسلامی به شدت ارتقا یافت.

آیت‌الله خامنه‌ای، صدام را به هیتلر تشبیه می‌کنند و خواستار «استفاده از تجربه دادگاه نورنبرگ و طرح تنبیه عراق به عنوان متجاوز به منظور تضمین امنیت منطقه» می‌شوند؛ موضوعی که به گوش جهانیان نمی‌رود و بعدها خود را در جنگ کویت نشان می‌دهد.

در سخنرانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حق وتو و عضویت دائم در شورای امنیت به عنوان دو تبعیض ناروای سازمان ملل معرفی می‌شود. البته این تنها انتقاد رئیس‌جمهور وقت از ملل متحد نیست، بلکه «انتقاد از عملکرد سازمان ملل و یادآوری نقش شورای امنیت در حمایت از تجاوز عراق به خاک ایران» محور دیگر سخنان ایشان بود.

مساله اسرائیل بخش دیگر سخنان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بود. آیت‌الله خامنه‌ای از این زاویه وارد می‌شوند که این رژیم جعلی در کنار رژیمی همچون آفریقای جنوبی فاشیست (که در آن زمان قوانین نژادپرستانه سختی را به اجرا گذاشته بود) است. «برشمردن اقدامات آمریکا برای مقابله با ایران و درخواست اتحاد میان دولت‌های جهان سوم برای مقابله با نظام سلطه» محور دیگر سخنان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آن اجلاس بود اما ایشان از همان زمان تاکید خود بر مسائل فرهنگی را نشان می‌دهند و بر مبارزه با فساد و حفظ بنیان خانواده و حراست از حقوق و ارزش‌های زن تاکید می‌کنند. [3]

غیبت هاشمی رفسنجانی در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل

هاشمی رفسنجانی در طول هشت سال ریاست جمهوری خود، با توجه به سیاست اعتراضی جمهوری اسلامی ایران در هیچ کدام از اجلاس‌های مجمع عمومی سازمان ملل شرکت نکرد و مسئولیت سخنرانی در این مجمع را وزیر خارجه کشورمان علی اکبر ولایتی بر عهده داشت. به بیان دیگر تا قبل از سال 84، مجموع حضور مقامات عالی رتبه کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل بسیار کم بود و در آن سال‌ها وزرای خارجه کشورمان یعنی آقایان ولایتی و خرازی مسئولیت حضور و سخنرانی در مجامع عمومی سازمان ملل را برعهده داشتند

سخنرانی محمدخاتمی در مجمع عمومی سازمان ملل

محمد خاتمی در سال 1377 در مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شد. سفر وی به آمریکا همزمان با به شهادت رسیدن دیپلمات‌های ایرانی و صف‌آرایی طالبان در مرزهای شرقی ایران بود. خاتمی پیش از ترک تهران، اعلام کرد که می‌خواهد پیام‌رسان صلح برای ملت‌های جهان باشد. وی در این سخنرانی طرح گفتگوی تمدن ها را مطرح کرد  و سال 2001  به همین عنوان نام گذاری و تصویب شد. این اقدام به نوعی اعتراض به ساختار نظام بین الملل بود.

در همان سال گفتگوی تمدن‌ها، با حادث شدن مسئله پر شائبه حمله به برج‌های دوقلو تجارت جهانی، بهانه لازم برای لشکرکشی آمریکایی‌ها به منطقه خاورمیانه و رجعت تئوریک به نظریه برخورد تمدن‌ها فراهم شد و جرج بوش پسر هم به قهرمان جنگ‎های صلیبی هزاره سوم عرض اندام کرد.

موضوع انتقاد از قوانین سازمان ملل از جمله حق وتو در این سفر هم مطرح شد و موضوع فلسطین از دیگر بحث‌های مطرح در این سفر بود و رئیس‌جمهور وقت بر «ایجاد امنیت و صلح در خاورمیانه از طریق به رسمیت شناختن حق همه فلسطینیان برای حاکمیت بر سرزمین خویش و برچیده شدن سلطه حکومت اسرائیل» در این سرزمین تاکید کرد.

اعلام اعتمادزایی و تشنج‌زدایی به عنوان سیاست خارجی ایران، تاکید بر حفظ محیط زیست به مثابه میراث مشترک همه کشورها، اعتماد به جوانان به عنوان صاحبان هزاره سوم و کوشش صادقانه برای مبارزه با تروریسم همراه با مبارزه برای عدالت و پاکسازی جهان و بخصوص منطقه خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی محورهای سخنرانی خاتمی بود. وی یک‌بار دیگر در سال 80 هم به نیویورک رفت و به طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها و لروم بازنگری در روابط کشور ها و ساختار نظام بین الملل پرداخت. [4]

مجموعه سخنرانی های محمود احمدی نژاد در مجمع عمومی سازمان ملل

تا قبل از سال 84، مجموع حضور مقامات عالی رتبه کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل بسیار کم بود و در آن سال‌ها وزرای خارجه کشورمان یعنی ولایتی و خرازی مسئولیت حضور و سخنرانی در مجامع عمومی سازمان ملل را برعهده داشتند، تا اینکه در دوره محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت کشور پای ثابت حضور و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل شد.

در سخنرانی های محمود احمدی نژاد موضوعات متنوعی مطرح شد و واکنش های گسترده ای را نیز به همراه داشت، اما آرمان تغییر ساختار نظام بین الملل همچنان از ارکان اصلی این سخنرانی ها بود.

سخنرانی اول احمدی‌نژاد برای شصتمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1384/2006): در این سخنرانی موضوع خلع سلاح، مبارزه با تروریسم و مساله فلسطین مطرح و در ادامه اصول هسته‌ای ایران به استحضار حاضران مجمع عمومی ملل متحد رسید.

سخنرانی دوم احمدی‌نژاد برای شصتمین و یکمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1385/2007): در این سخنرانی موضوعاتی مانند حقوق و ارزش زن و انتقاد از قوانین سازمان ملل مورد نظر رئیس‌جمهور وقت ایران بود. احمدی‌نژاد همچنین از عملکرد آمریکا در عراق هم انتقاد کرد.

وی پیشنهاد تاسیس جبهه همبستگی برای صلح را عنوان کرد و در قالب مساله هسته‌ای از عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم انتقاد کرد. حمله به هولوکاست و ایراد اتهاماتی در رابطه این واقعه، از جمله جنجالی ترین مباحث آقای احمدی نژاد در طی سخنرانی های هشت ساله او  بود که خشم صهیونیست ها را به همراه داشت.

سخنرانی سوم احمدی‌نژاد برای شصتمین و دومین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1386/2008): در این سفر احمدی نژاد چالش‌های مهم بشریت را برشمرده و بعد از آن به آسیب‌شناسی این چالش‌ها پرداخت. موضوع هسته‌ای هم در انتهای سخنرانی احمدی‌نژاد مطرح شد. آقای احمدی‌نژاد با رویکرد اخلاقی و دینی، رویگردانی از اخلاق و آیین الهی را به عنوان نخستین دلیل مشکلات بشری بر شمرد.

 سخنرانی چهارماحمدی‌نژاد برای شصتمین و سومین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1387/2009): احمدی نژاد در این سخنرانی نیز به مسائل جهانی و مدیریت دنیا پرداخت و به انتقاد از سازمان ملل و رویه حاکم بر مناسبات بین‌المللی بپردازد.

سخنرانی پنجم احمدی‌نژاد برای شصتمین و چهارمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل (1388/2010):  احمدی نژاد دوره دوم ریاست جمهوری خود را نیز با سفر به سازمان ملل آغاز کرد.  او در این سخنرانی رویه حاکم بر مناسبات سازمان ملل را به باد انتقاد گرفت و از ملت مظلوم فلسطین در مقابل رژیم صیونیستی دفاع کرد. وی همچنین در سخنرانی سال 89، نسبت به از بین رفتن فرهنگ بومی در جهان انتقاد کرد.

سخنرانی احمدی‌نژاد در سال 1388 و 1389 حاشیه‌دارتر بود، زیرا او به کالبدشکافی 11 سپتامبر پرداخت و پیشنهاد مناظره با مسئولان آمریکایی در سازمان ملل متحد را داد. او همچنین پیشنهاد داد سال بعد سال انرژی هسته‌ای برای همه و بمب هسته‌ای برای هیچ‌کس نامگذاری شود و این دهه، دهه مدیریت مشترک جهانی باشد؛ پیشنهادهایی که به تصویب نرسید.

 سخنرانی ششم احمدی‌نژاد برای شصتمین و پنجمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1389/2011): شاید در میان سفرهای پرتعداد احمدی نژاد به مقر سازمان ملل، هیچ سفری به اندازه سفر سال 89، آمریکایی‌ها را عصبانی نکرد؛ در این سال احمدی نژاد در سخنانش در مجمع عمومی سازمان ملل، درخواست تشکیل کمیته حقیقت یاب پیرامون واقعه 11 سپتامبر را مطرح کرد که این درخواست، واکنش شدیدالحن و خارج از عرف دیپلماتیک اوباما رییس جمهور آمریکا را بدنبال داشت.

 سخنرانی هفتم احمدی‌نژاد برای شصتمین و ششمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1390/2012): هفتمین سفر احمدی نژاد به نیویورک به طور مشخصی مسئله تغییر ساختار نظام بین الملل مطرح شد.

سخنرانی هشتم احمدی‌نژاد برای شصتمین و هفتمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل(1390/2013): هشتمین و آخرین سفر، رییس دولت دهم در خلال سخنان خود در شصت و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل انتقادات تندی نسبت به ساختار نظام سلطه ایراد کرد.

سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل

نخستین سخنرانی حسن روحانی در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در حالی برگزار شد که تحریم‌های شدید بین‌المللی علیه ایران و مناقشه هسته‌ای کشورمان شرایط ویژه ای ایجاد کرده بود. این مسئله در سخنرانی مجمع عمومی آقای روحانی در سوم مهر سال 1393 در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل بازتاب داشت. اما محور اصلی سخنرانی رئیس جمهور کشورمان ایده جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری بود که بار دیگر اعتراض ایران به بازی سازی های قدرت های  بزرگ و ساختار مسلط بر نظام بین الملل محسوب می شد.

پی نوشت:

شهید رجایی در سال 59 به عنوان نخست‌وزیر به نیویورک سفر کرده و در جلسه شورای امنیت شرکت نمود و به ایراد سخنرانی پرداخت.

     آخوندی ممقانی، حسین، بازتاب انقلاب اسلامی بر راهبردهای آمریکا در منطقه خلیج فارس، پایان نامه، قم، انتشارات دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام)

    http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8089

    احمدی، حسین‌پور، 1386، انقلاب اسلامی و نظام ج.ا.ا در بازتاب فرایند جهانی شدن همسویی، تقابل یا تعامل، تهران، نشر عروج.