تحقق پیشرفت باخنثی شدن علوم انسانی سکولار

به گزارش خبرگزاری بسیج، حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس شورای سیاست گذاری کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی صبح امروز در آغاز به کار سومین کنگره در مرکز همایش های بین المللی سازمان صدا و سیما، طی سخنانی موضوع تحول مبنایی در علوم انسانی و شکل گیری و تکامل علوم انسانی اسلامی را یکی از اهداف جدی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی دانست.

غلامی با بیان اینکه امروز شاهد یک رخداد بزرگ و کم نظیر علمی در جهان اسلام هستیم، اظهار داشت: حاصل زحمات مراکز علمی و تحقیقاتی انقلابی و دلسوز اعم از حوزوی و دانشگاهی، در قالب ده‌ها مقاله علمی و پژوهشی در هفت کمیسیون تخصصی ارائه خواهد شد.

رئیس شورای سیاست گذاری کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی تصریح کرد: هرچند که در سال‌های گذشته بخش مهمی از مدیران نظام آن‌طور که سزاوار بوده است، نه درک صحیح و عمیقی از این موضوع فوق مهم داشته اند، و نه به طریق اولی به این مسأله کلیدی اهتمام جدی ورزیده اند. اما دست یابی به علوم انسانی اسلامی قوی و تحول آفرین، همواره دغدغه اصلی شمار کثیری از روشنفکران متدین و انقلابی در حوزه و دانشگاه بوده است چنانکه باید گفت، این کنگره بزرگ و انواع فعالیت های اقماری آن، محصول همین دغدغه محسوب می شود.

وی با اشاره به اهداف کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی یادآوری کرد: اهداف الهی انقلاب و نظام اسلامی و در رأس این اهداف، خروج از اسارت و بردگی نظام سلطه، و پیشرفت همه جانبه و جهشی ایران عزیز، و در گام بعد، رسیدن به تمدن نوین اسلامی که امروز جزء آرمان های دست یافتنی ملت های مسلمان به حساب می آید، بدون بهره مندی از علوم انسانی اسلامی تکامل یافته، یعنی مغزافزار کارآمد مدیریت جامعه اسلامی، محقق شدنی نیست و جای تعجب است که عده ای از سر کم آگاهی، دست یابی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را خارج از مسیر علوم انسانی اسلامی، و یا رسیدن به تمدن نوین اسلامی را بدون توجه به لازمه اصلی آن، یعنی علوم انسانی اسلامی جستجو می کنند.

غلامی بر لزوم توجه به این نکته که تا زمانی که علوم انسانی سکولار و غربی از دانشگاه ها و محیط های علمی ایران و همچنین دنیای اسلام اخراج نشود و برنامه وسیع و خزنده نفوذ و سلطه گری قدرت های استکباری بر کشورهای اسلامی، از طریق علوم انسانی سکولار خنثی نشود، صحبت کردن از پیشرفت حقیقی یا تمدن نوین اسلامی، شعاری بیش نیست، تأکید کرد و اظهار داشت: نباید از نظر دور داشت که علوم انسانی غربی با مسدودسازی باب آزاداندیشی، ایجاد انحصار در منابع معرفت شناختی و تراشیدن و نصب انواع بت‌ها و مجبور کردن علماء و مدیران به سجده کردن در برابر این بت‌ها، امکان دیدن واقعیت‌های انسانی و اجتماعی را از جامعه علمی ما و کشورهای اسلامی سلب کرده و بین تولیدات علمی و حقیقت، فرسنگ‌ها فاصله ایجاد کرده است.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که علوم انسانی غربی طی 37 سال اخیر با ارائه توصیفات و تحلیل های سطحی و متوهمانه از مسائل انسانی و اجتماعی ایران و پیچیدن نسخه های غلط، کشور ما را بارها از مسیر صحیح منحرف کرده، گفت: هم اکنون نیز تکیه کردن به این علوم انسانی که ناکارآمدی خود را حتی در خود جوامع غربی و عالَم مدرن به وضوح به اثبات رسانده است، چیزی جز افتادن در مسیر شکست و ناکامی نیست.

غلامی همچنین از وجود تفکرات غلط در مورد علوم انسانی اسلامی یاد کرده و اظهار داشت: نهایت غلط فهمی است اگر کسانی تصور کنند علوم انسانی اسلامی به معنای کنار زدن مزیت ها و نقاط قوت علوم متعارف در قلمروهای حقیقی آن است

وی افزود: چه کسی تاکنون علوم انسانی اسلامی را اینگونه تعریف کرده است؟ آیا اینگونه توصیف کردن علوم انسانی اسلامی به جز تخریب این علوم و تداوم بخشی به حیات مصنوعی علوم انسانی سکولار، هدف دیگری را نیز دنبال می کند؟ آیا بهتر نیست اصحاب علوم انسانی سکولار و اعضاء حلقه بسته روشنفکری سکولار در دانشگاه ها، یکبار هم شده به جای تخریب و تکفیر طرف مقابل، عالمانه افکار رقیب خود را به نظاره بنشینند؟

این استاد حوزه و دانشگاه به تبیین مفهوم دقیق از علوم انسانی اسلامی پرداخت و گفت: در تعریف ساده، علوم انسانی اسلامی عبارت است از علومی که ضمن ابتنا بر جهان بینی الهی، و با استفاده صحیح از دستگاه معرفت شناختی جامع و همه جانبه نگر که شامل استفاده هدفدار و روشمند از تمامی منابع و روشن شناسی‌ها می شود، به شناسایی، تحلیل و حل مسائل انسان مسلمان و جامعه اسلامی، آن هم مبتنی بر اصل تقرب به حقیقت می پردازد.

غلامی تصریح کرد: در این تعریف هر دو رویکرد مبناگرایانه و کارکردگرایانه مشاهده می شود. به این صورت که رویکرد مبناگرایانه، با اصالت بخشی به موضوع تقرب به حقیقت و ممکن دانستن آن، بر ضرورت تکیه بر فلسفه و مبناسازی تاکید دارد و حتی روش شناسی را به رغم اهمیتی که برای آن قائل است، فرع بر مبناسازی فلسفی در نظر می گیرد. البته در قسمتی از دیدگاه ها، فلسفه صدرایی  به دلیل پیوند مناسب با قرآن و سنت، بر سایر فلسفه ها ارجیت می یابد که در جای خود محل بحث است؛ و در رویکرد کارکردگرایانه، توجه به واقع گرایی با عطف نظر به مثلت جامعه، تاریخ و شریعت،  قدرتمند کردن علوم انسانی اسلامی برای تولید فرمول های لازم جهت پاسخگویی به نیازهای روز جامعه را مد نظر قرار می دهد. بر این اساس، ما با یک مربع چهار ضلعی روبه‌رو خواهیم بود که فلسفه، شریعت، جامعه و تاریخ اضلاع آن را بوجود آورده‌اند.

غلامی، با اشاره به این که علوم انسانی اسلامی در بستر آزاداندیشی به شکوفایی می رسد و فضاهای بسته و کلیشه های شبه علمی که جریان روشنفکری سکولار با نگاهی کاملاً ایدئولوژیک در بوجود آوردن آن نقشی اساسی دارد، اظهار داشت: این فعالیت‌ها، تنفس علوم انسانی اسلامی را با سختی روبرو می کند. چرا که علوم انسانی اسلامی نمی خواهد خود را در قفس مدل های علمی تجربی که اغلب گرفتار پارادوکس قانون گرایی به ظاهر علمی و نسبی‌گرایی معرفتی می باشند و به طور طبیعی برد بسیار محدود و حتی کم بینایی آنها برای کشف واقعیت و رساندن انسان و جامعه انسانی به گوهر حقیقت بر کسی پوشیده نیست، زندانی کند. بنا براین تمام تلاش آن، مصروف خلاص شدن از این شرایط سخت و غیرقابل تحمل است.

وی افزود: هر چند که رشد خطی علم فی نفسه خوب است لکن اگر قرار بر تحمیل کلیشه های علمی به دانشگاه ها، آن هم در عرصه علوم انسانی ( نه علوم پایه، فنی، مهندسی و پزشکی ) و بستن باب آزادی علمی در دانشگاه ها باشد، لاجرم باید با عنصر حقیقت جویی در دانشگاه ها خداحافظی کرد و به تبدیل دانشگاه به ماشین لوکس نظام سرمایه و سلطه، که در قرن های اخیر شاهد آن هستیم، کاملاً تن داد.

رئیس شورای سیاست گذاری کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی خاطرنشان کرد : اساساً علوم انسانی اسلامی قابل تحمیل به دانشگاه ها و محیط های علمی نیست. نه اینکه ما نخواهیم تحمیل کنیم، بلکه امکان تحمیل آن بر اساس ذات علوم انسانی اسلامی وجود ندارد. حرف اساسی در رواج علوم انسانی اسلامی، لزوم مجاهدت برای گشودن باب آزاداندیشی است. اگر جریان روشنفکری سکولار که در این 37 سال به رغم قرار گرفتن در موضع اقلیت، همواره دانشگاه های کشور در عرصه علوم انسانی را، علنی یا پنهانی در قبضه خود قرار داده است، دست از مواجهه مستبدانه با علم بردارد و حتی گوشه ای از باب آزاداندیشی را باز کند، علوم انسانی اسلامی به طور طبیعی در رگ های دانشگاه های کشور جاری شده و به سرعت رشد می کند. بنابراین، امروز مبارزه اصلی، نه برای قراردادن دستوری علوم انسانی اسلامی به جای علوم انسانی سکولار، بلکه برای گشوده شدن باب آزاداندیشی در دانشگاه هاست.

این استاد حوزه و دانشگاه در مورد نقش این کنگره گفت :کنگره علوم انسانی اسلامی در این سال ها نقش خود را نه فقط به عنوان یک مراسم و یک حرکت گفتمان ساز، بلکه به عنوان یک طرز تفکر و مکتب علمی و اجتماعی روشن پیدا کرده است و لذا هم اکنون این کنگره آثار قابل توجهی را در مسیرسازی برای حرکت علمی و حتی تا حدی مدیریتی کشور داشته که مشاهده آن چندان هم دشوار نیست.

به گفته رئیس شورای سیاست گذاری کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، امسال مراسم اختتامیه کنگره مانند دوره قبل با برگزاری آیین اعطاء دومین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی پیوند خورده است. همچنین به سه تن از  نظریه پردازان برجسته علوم انسانی اسلامی جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی اعطاء خواهد شد.

همچنین قرار است در مراسم اختتامیه، از مقام عالی علمی و مدیریتی مرحوم حضرت آیت الله محمدرضا مهدوی کنی (ره) به دلیل بنیانگذاری دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان نخستین دانشگاه علوم انسانی اسلامی در ایران قدردانی خواهد شد.