چهل روز پس از شوک فاجعه منا

تعداد جانباختگان ایرانی در این حادثه ۴۶۴ نفر اعلام شده که از این تعداد نفر28 مفقودند و ۲۹ نفر هم در قبورالشهدای مکه دفن شده‌اند ، بر اساس آمار به دست آمده، مالی با ۲۸۲، نیجریه با ۲۲۲، مصر با ۱۹۰ و اندونزی با ۱۲۹ جانباخته پس از ایران بیشترین تلفات را داشته‌اند .

سرزمین منا، دره ای در شرق مکه، احاطه شده بین رشته کوهی، به درازای تقریبی ۴٫۱۰۰ متر، و بیشترین ارتفاع حدود ۱٫۷۰۰ متر، و کمترین ارتفاع نرسیده به ۴۰۰ متر است .

مساحتی که از لحاظ دینی برای مسلمانان اهمیت دارد حدود ۷٫۸۲ کیلومتر مربع است که مساحت قابل استفاده از آن ۴٫۸ کیلومتر مربع که مساوی با ۶۱٪ از کل مساحت است و ۳۹٪ غیرقابل استفاده ناهمواری‌های خشن است.

در روزهای مرسومات حج که در هر سال برگزار می‌شود و طولانی‌ترین مدت آن ۶ روز است، نزدیک به دو میلیون زائر را در خود جا می‌دهد که علاوه بر کارگران و خدمت‌رسانان گوناگون، این عدد به ۳ میلیون می‌رسد. این شرایط، در روزهای حج این مکان را به کم‌ترین مساحت پرجمعیت جهان تبدیل می‌کند.

حرکت کاروان محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع سعودی در مرکز مِنا، علت احتمالی تغییر حرکت زائران کعبه در سرزمین مِنا گفته است . سرلشکر منصور الترکی سخنگوی رسمی وزارت کشور عربستان، در پاسخ به این مسئله گفت:"بعضی‌ها تلاش می‌کنند که حادثهٔ ازدحام در منا را به عبور کاروان‌ها نسبت دهند و این درست نیست ".

مقامات عربستان، اعلام کردند که ازدحام و تبعیت‌نکردن زائران از دستورالعمل‌ها علت اصلی حادثه بوده‌است، بسته‌شدن یک مسیر و هدایت زائران به مسیری که درِ آن بسته بود، نشان می‌دهد علت اصلی حادثه، تصمیم غلط برگزارکنندگان مراسم بوده‌است.

به گفتهٔ یک شاهد عینیِ ایرانی، حادثه در خیابانی که عمدتاً ایرانی‌ها، افریقایی‌ها، هندی‌ها و پاکستانی‌ها به سمت جمرات حرکت می‌کنند کاملاً وضعیت غیرعادی محسوس بوده و به‌هم‌خوردن حال حجاج از ازدحام، ترافیک، نبودِ آب آشامیدنی و بسته‌بودن راه‌های خروجیِ خیابان به‌سمت جمرات شرایط ایجاد مرگ حجاج را رقم زد.

تداخل بین گروه حاجیانی که از رمی جمرات بازمی‌گشتند و کسانی به سمت آن می‌رفتند و فشاری که این دو دسته از طریق هل‌دادن به هم وارد می‌کردند را علت وقوع این حادثه عنوان کرده‌است .

هم‌چنین، عجله‌داشتن حجاج برای رفتن به رمی جمرات در ساعات آغازین روز و جمعیت زیاد و گرمای شدید (۴۳ درجه) از عوامل مؤثر بر وقوع این فاجعه یاد شده‌است .

حجت الا سلام سید علی خامنه‌ای طی نامه‌ای رسمی ضمن اعلام تسلیت به خانواده‌های جانباختگان و اعلام ۳ روز عزای عمومی که در طول سالهای رهبری وی، اعلامش از جانب او بی‌سابقه بوده است، در مورد این فاجعه نسبت به دولت سعودی گفت :

دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثهٔ تلخ پذیرفته و به لوازم آن به قاعدهٔ حق و انصاف عمل کند. مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته که عامل این فاجعه بوده نباید از نظر دور بماند.