ضرورت های اقتصادی پسابرجام

 به گزارش خبرگزاری بسیج ، برخی به دنبال این هستند که بین تحولات سیاسی ماه‌های پایانی سال و تحولات اقتصادی کشور ارتباطی برقرار کنند و به زعم خودشان مسائل سیاسی در دو ماهه پایانی سال به‌خصوص انتخابات، تابعی از تحولات اقتصادی ناشی از برجام هست. در مورد این معادلات پسا برجام با دکتر صالح اسکندری عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی گفتگو کرده‌ایم.

***

با اجرای برجام رقمی معادل 6 میلیارد دلار از منابع مالی ذخیره‌شده جمهوری اسلامی در حساب‌های خارجی آزاد می‌شود. این یعنی اگر به رقم دلار سه هزار تومنی حساب کنیم، رقمی نزدیک به 18 هزار میلیارد تومان در اختیار دولت قرار می‌گیرد. در ادامه هم اگر تعهدات اجرایی شود، نزدیک به 23 میلیارد دلار از ذخایر حساب‌های خارجی بانک مرکزی هم آزاد می‌شود. همچنین می‌شود گفت بالغ بر 42 میلیارد دلار هم از منابع صندوق توسعه ملی آزاد می‌شود و این صندوق می‌تواند از طریق بانک‌های عامل، فعالیت‌های اقتصادی را که در کشور مدیریت می‌کرد، هدایت بکند.

مسئله اینجاست که اولا آیا آمریکایی‌ها هم به تعهدات خودشان پایبند هستند؟ و احتمالا هم همین اتفاق رخ بدهد. یعنی حداقل آن 6 میلیارد دلار در اختیار دولت قرار بگیرد؛ اما اینکه برخی انتظار دارند که مسائل سیاسی را به مسائل اقتصادی پیوند بزنند، کار را سخت خواهد کرد. 

با توجه به شرایطی که در موضوع اقتصادی کشور حاکم هست شاید مهم‌ترین وظیفه دولت این است که منابع مالی را به سمت مسئله تولید به پیش ببرد. آقای رابرت اینهورن تعبیر جالبی دارد، می‌گوید: آشکار است که دولت روحانی در پی بهره‌وری از مزایای رفع تحریم‌ها در این دوره از انتخابات ایران است و حتی بحث پر‌کردن قلب راکتور آب سنگین اراک با سیمان را به انتخابات ماه فوریه 2016 ارتباط داده است که عامل کلیدی بود در دولت روحانی در انجام این اقدام که در آنها انگیزه ایجاد کرد که سریع‌تر مسئله تحریم‌ها را به سرانجام برساند. ما امروز در شرایط اضطرار اقتصادی قرار داریم و واقعا اگر دولت مردان ما منافع ملی برایشان اهمیت دارد می‌بایست این منابع آزادشده را به سمت رفع موانع تولید پیش ببرند. یعنی امروز متاسفانه از صنعت کفش تا صنعت فرش ما، همه در رکود قرار دارند و هر روز شاهد این هستیم که اخبار منتشر می‌شود منبی بر اینکه نیمی از صنایع اصفهان تعطیل شده‌اند، در شیراز ده‌ها هزار کارگر بیکار شده‌اند، در قزوین کارخانه‌ها با ظرفیت حداقلی کار می‌کنند. دولت این حجم نقدیگی را که در اختیارش قرار می‌گیرد، جای اینکه بخواهد اینها را به سمت حتی پروژه‌های عمرانی سوق دهد، مثلا از پیمانکاران حمایت کند، اولویت اولش باید این باشد که کشور را از رکودی که صنایع ما را له کرده است، خارج کند. متاسفانه امروز یک سیکل فشار در حوزه اقتصادی به‌وجود‌آمده که از یک طرف مالیات‌های سنگینی از صنایع، کارخانجات و بنگاه‌های تولیدی گرفته می‌شود و از طرف دیگر صنایع ما در یک رکود بی‌سابقه قرار دارند و از یک طرف دولت با افزایش سهم مالیات در بودجه عمومی کشور و اینکه در بودجه 95 سهم را به رقم 85000 میلیارد تومان رسانده است، عملا دارد فشار به صنایع و تولیدات می‌آید. همین هم باعث شده خیلی از تولیدات و صنایع چون قادر نیستند که هم فشارهای رکود را تحمل کنند و هم فشارهای مالیات‌های سنگینی که بر آنها وضع می‌شود اقدام به سندسازی و فاکتورسازی می‌کنند تا به نحوی از زیر مالیات‌های مختلف شانه خالی کنند.

مثلا شرکتی اعلام کرده بود که من 8 میلیارد تومان مالیات بر ارزش افزوده‌ام هست، پرونده‌اش را که تشکیل دادند، دیدند که شرکت بالغ بر132 میلیارد تومان باید مالیات بدهد. الان 36 پرونده برای شرکت‌ها تشکیل شده است که رقمی بالغ بر 970 میلیارد تومان شرکت‌ها باید مالیات بدهند که نداده‌اند. اینکه صنایع و تولیدات ما در فشار هستند آن هم فشار توامان هم فشار رکود کشور و هم فشار مالیات‌های سنگین که از آنها گرفته می‌شود، کار را خیلی سخت کرده است. لذا منابع آزادشده پس از برجام به خصوص آن 6 میلیارد دلار می‌بایست به سمت تولید معطوف شود. 42 میلیارد دلاری که از منابع صندوق توسعه ملی آزاد می‌شود، می‌تواند از طریق بانک‌های عامل خود، شرکت‌های خصوصی یا تعاونی‌ها را برای فعالیت‌های تولیدی که مولد و زاینده باشد تامین مالی بکند و برخی از اقتصاددان‌ها عنوان می‌کنند اگر این حجم از نقدینگی وارد کشور شود، ممکن است ایجاد تورم کند؛ لکن این منابعی که از بعد از برجام حاصل می‌شود تورم‌زا نیستند و می‌تواند کمک کند که ثباتی را در اقتصاد کشور حاکم بکند؛ اما اگرخدایی نکرده مسامح و منافع سیاسی در جریاناتی که امروز دولت در اختیار دارد در خرج کرد این منابع حاکم بشود، کار را مشکل می‌کند. ما متاسفانه شاهد این هستیم در آستانه انتخابات سری حرکات پوپولیستی هم صورت می‌گیرد. از جمله اختصاص بن کالا. اینها همان‌هایی بودند که معترض بودند به دولت قبل که چرا پیش از انتخابات یارانه یا سهام عدالت داده‌اید و دوباره می‌بینیم همان رفتار‌های پوپولیستی متاسفانه تحت عنوان اختصاص بن کارت کالا به بازنشستگان تامین اجتماعی و کشوری و کارمندان در روز انتخابات رخ می‌دهد که این کار را سخت می‌کند.

اینکه 25 تحریم بعد از برجام علیه ایران وضع کردند و مرتب بر همان طبل خواسته‌های گزاف خود می‌کوبند. ما همین یکی دوروز پیش شاهد بودیم که ده تفنگدار آمریکایی وارد آب‌های سرزمینی ایران شدند که البته با عملیات مقتدرانه‌ای که سپاه پاسداران انجام داد آن هم در حضور رزم‌ناو ترومن که یکی از رزم ناوهای پیشرفته دنیا در حال حاضر است، این افراد بازداشت شدند و در نهایت هم طبق بیانیه سپاه بعد از اینکه بررسی‌های دقیق صورت گرفت، رها شدند. این حکایت از اقتدار ایران هست و اینکه این مذاکرات و این چانه‌زنی‌های سیاسی منجر به این نمی‌شود که ما ذره‌ای از حقوق خودمان کوتاه بیاییم؛ لذا من فکر می‌کنم آقایان همیشه بایستی این را مدنظر قرار دهند که آمریکایی‌ها افراد قابل اعتمادی نیستند و هر لحظه امکان دارد که در این موضوع مشکلی را پیش بیاوردند و مانع از به‌سرانجام‌رسیدن این ماجرا بشوند و ممکن است هر اتفاقی پیش بیاید؛ لذا باید با احتیاط و خوف و رجا در این فضا وارد شد و اصل را بر بی اعتمادی به آمریکایی‌ها گذاشت. پایگاه یو اس ای تودی، خبری را داده است که اینها دنبال این هستند به نحوی پول‌های بلوکه‌شده ما را مصادره کنند. بحث کاهش قیمت نفت هم خیلی تاثیر گذاشت که درآمدهای نفتی ما را خیلی کاهش داد.