سناریوی سعودیها برای نجات از لبه پرتگاه

ارتش سوریه طی ماه های اخیر دستاوردهای بسیاری را در استان حلب محقق کرده است که از جمله آنها می توان به موارد ذیل اشاره کرد؛ 

۱ـ تسلط بر منطقه استراتژیک «الطعانه» واقع در نزدیکی شهرک صنعتی حلب.

۲ـ تسلط کامل بر منطقه «العاکوله» واقع در اطراف فرودگاه نظامی کویرس.

۳ـ تسلط بر روستاهای استراتژیک «خلصه»، «القلعجیه»، «الحمرا»، «زیتان»، «العیشه»، «النجاره»، «عین البیضاء»، «العبودیه» و «الماجوزیه».

۴ـ تسلط کامل بر تپه های استراتژیک «الحطابات»، «مکسور»، «تلیلات» و «المراغه».

۵ـ تسلط بر شهرک های استراتژیک «عتمان» و «رتیان» به همراه محاصره روستاهای «الزربه» و «الایکاردا».

همزمان با پیشروی های گسترده ارتش سوریه در نبرد با تکفیری ها در مناطق مختلف به ویژه استان حلب، مواضع سعودی ها در قبال دولت دمشق نیز تندتر گشته است. مقامات رژیم سعودی که از پیشروی های خیره کننده ارتش سوریه طی ماه های اخیر بسیار عصبانی بوده و هستند، برای مقابله با این پیشروی ها در ابتدا از طریق کانال های دیپلماتیک وارد عمل شدند. آنها هیأتی از معارضان سوری که در میان آنها گروهی از تروریست ها نیز دیده می شدند را در ریاض گردهم آورده و شروط خود برای مشارکت در نشست ژنو۳ را به آنها دیکته کردند. یکی از مهمترین شروطی که سعودی ها در مقابل معارضان قرار دادند، عقب نشینی ارتش سوریه از مواضع تحت سیطره آن بود. البته مطرح ساختن این شرط از سوی سعودی ها به معنای این نیست که آنها از رویه و رویکرد «نظامی گری» خود در منطقه دست کشیده و از طریق کانال های دیپلماتیک به دنبال تحقق اهداف خود هستند؛ بلکه برعکس آنها همچنان همان رویه و رویکرد را ادامه می دهند، با این وجود تلاش کردند پیش از اتخاذ هرگونه اقدام نظامی مستقیم در سوریه حتی الامکان از متحمل شدن هزینه های سنگین این جنگ خودداری کنند، چراکه هزینه های هنگفت آنها برای جنگ یمن با توجه شکستشان در آنجا، هنوز جبران نشده است.

اکنون که تیر سعودی ها به سنگ خورده است، آنها سناریوی دیگری را برای مقابله با دولت دمشق و جلوگیری از پیشروی های نیروهای نظامی این کشور در نبرد با تکفیری ها طراحی کرده اند. در همین ارتباط، «احمد العسیری» سخنگوی وزارت دفاع رژیم سعودی روز پنجشنبه هفته گذشته اعلام کرد: «ریاض آماده است تا برای نبرد با داعش، نیروی زمینی به سوریه اعزام کند، منوط به اینکه رهبران ائتلاف ضد داعش در نشست آتی خود در بروکسل با عملیات زمینی در این کشور موافقت کنند». وی همچنین تصریح کرده است: «عربستان از زمان آغاز عملیات هوایی ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا در سپتامبر ۲۰۱۴ در آن مشارکت دارد ولی اکنون آماده اعزام نیروی زمینی به این کشور است».

اظهارات سخنگوی رژیم سعودی در خصوص عزم ریاض برای مبارزه با داعش در سوریه از طریق اعزام نیروهای زمینی به این کشور با توجه به سیاست های رژیم سعودی، هر کسی را که حتی کم ترین شناخت از استراتژی آل سعود در منطقه داشته باشند، به خنده وا می دارد. رژیمی که همواره حامی مالی و تسلیحاتی اصلی تروریست های تکفیری در سوریه، عراق، لیبی، یمن و بسیاری از کشورهای دیگر بوده و از طریق گسترش ایدئولوژی تکفیری همواره بسترساز تشکیل گروه های تروریستی با عناوین مختلف بوده است، هم اکنون پرچمدار مبارزه با تروریسمی شده که خود در پرورش آن نقش اساسی ایفا کرده است.

سؤالی که در اینجا به ذهن متبادر می شود این است که در حقیقت استان حلب چه اهمیتی دارد که رژیم سعودی حاضر است بخاطر آن دست به عملیات نظامی مستقیم علیه دولت سوریه بزند؟ در پاسخ باید گفت که استان حلب به پایتخت اقتصادی سوریه مشهور است. یکی از مهم ترین عوامل اهمیت استان حلب، موقعیت جغرافیایی آن است که مسیر مواصلاتی میان شمال و جنوب سوریه محسوب می شود. در صورتی که دولت سوریه بتواند به طور کامل بر این استان مسلط شود، از یک سو اکثر راه های امدادرسانی به تروریست های تکفیری در سراسر کشور بسته خواهد شد و از سوی دیگر، مسیر تسلط بر دیگر استان ها نیز هموار خواهد شد. از طرفی، ارتش سوریه در طول سال های اخیر هیچگاه نتوانسته آنگونه که باید و شاید مواضع و مراکز وابسته به تکفیری ها در استان ادلب را هدف قرار داده و این استان را از لوث آنها پاکسازی کند. از همین روی، تسلط بر استان حلب به دلیل موقعیت جغرافیایی آن می تواند به یکی از اهداف مهم ارتش در تسلط بر استان حلب جامه عمل بپوشاند.

علاوه بر این، دو پایگاه هوایی با نام های «الجراح» و «تفتناز» در استان حلب واقع شده اند که تسلط بر آنها برای ارتش سوریه از اهمیت بسزایی برخوردار است. این در حالی است که فرودگاه نظامی و استراتژیک «کویرس» واقع در حومه شرقی حلب نیز از اهمیت بسیاری برای ارتش سوریه برخوردار است. این فرودگاه حدود دو ماه پیش از سیطره تکفیری ها خارج و به دست نظامیان سوری افتاد. در واقع می توان گفت نبرد کنونی در سوریه به نوعی در گرو سرنوشت استان حلب است و به همین دلیل سعودیها تحت هیچ شرایطی حاضر نیستند نظاره گر بر باد رفتن هزینه های هنگفت خود در حمایت از تکفیریها در سوریه باشند.

اعلام رسمی مقامات سعودی مبنی بر تصمیم آنها برای آغاز عملیات نظامی زمینی در سوریه تنها چند هفته پیش از آغاز مجدد مذاکرات صلح این کشور در ژنو نشان می دهد که سعودی ها به دنبال آن هستند تا این بار معارضان سوری را دست پُر راهی سوئیس کنند. آنها که در نشست گذشته با فشار آمریکا و بالاجبار با حضور معارضان سوری در نشست ژنو موافقت کردند، اکنون به خوبی دریافته اند که سیاست «زیر میز مذاکره زدن» دیگر راه به جایی نخواهد برد و باید استراتژی دیگری را جایگزین آن کرد و این استراتژی چیزی نیست جز عملیات نظامی در سوریه با هدف سنگین کردن سبد دستاوردهای معارضان. 

در واقع استراتژی نظامی رژیم سعودی از روز چهارشنبه هفته گذشته کلید خورد؛ زمانی که ارتش سوریه پس از گذشت قریب به چهار سال موفق شد کنترل شهرک های شیعه نشین «نبل» و «الزهرا» را در دست بگیرد و درست پس از حدود ۵ ساعت از تحقق این دستاورد بزرگ، «استفان دی میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل تعلیق مذاکرات و موکول شدن آن به اواخر ماه جاری میلادی را اعلام کرد. انتقاد تلویحی دی میستورا از تشدید عملیات نظامی در سوریه از علت اصلی تعلیق این مذاکرات پرده برداشت. سخنان دی میستورا در محکومیت تشدید عملیات نظامی در سوریه نشان داد که تسلط بر شهرک های شیعه نشین نبل و الزهرا به مذاق معارضان خوش نیامده و با دستور سعودی ها مذاکرات را ترک کردند؛ اقدامی که دو بار تهدید به عملیاتی کردن آن کرده بودند.

اکنون سعودی‌ها عملیاتی شدن تصمیم خود برای اعزام نیروهای نظامی زمینی به سوریه را منوط به موافقت رهبران ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا کرده اند. قرار است طی هفته آینده نشستی میان مقامات رژیم سعودی و رهبران کشورهای عضو ائتلاف بین المللی در بروکسل برگزار شده و در این خصوص تصمیم گیری شود. وزارت دفاع آمریکا در این خصوص ضمن پشتیبانی از تصمیم سعودی ها اعلام کرده است: «افزایش حضور نیروهای سایر کشورها به آمریکا کمک می‌کند تا به نبرد با گروه داعش سرعت ببخشد».

از سوی دیگر به نظر می رسد ترکیه نیز به دلیل تحرکات اخیری که در حومه استان «لاذقیه» داشته، مخالفتی با تصمیم سعودی ها ندارد. در همین ارتباط، سخنگوی وزارت دفاع روسیه اعلام کرده است: «با توجه به تحرکات مخفیانه ترکیه در مرزهای سوریه و حملات توپخانه‌ای ارتش این کشور به حومه استان لاذقیه به نظر می رسد که آنکارا خود را برای عملیات نظامی در سوریه آماده می کند».

در این میان، «خالد خوجه» رئیس ائتلاف معارضان سوری نیز خواستار دخالت زمینی خارجی در سوریه شده و آن را «ضروری» توصیف کرده است. این احتمال وجود دارد که رژیم سعودی از درخواست معارضان به عنوان سرپوشی برای جنایت های جدید خود در سوریه و به ویژه حلب بهره‌برداری کند، چراکه این رژیم معتقد است هیچ مشروعیتی برای دولت سوریه قائل نیست و تنها معارضان را طرف حساب خود می بیند.

با توجه به مواضع ایالات متحده آمریکا به عنوان رهبر ائتلاف بین المللی پیش بینی می شود حداقل خروجی نشست هفته آینده در بروکسل «عملیات نظامی محدود» در سوریه باشد؛ عملیاتی که سعودی ها تلاش می کنند با پیروزی در آن روند مذاکرات صلح سوریه که قرار است روز ۲۵ فوریه در ژنو برگزار شود را تغییر دهند.