به گزارش خبرگزاری بسیج، بررسی و پژوهش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که توجه به ورزش‌ها و بسیاری بازی‌ها در غرب ایران خصوصاً میان ساکنان ایلام باستان رایج بوده است.
مردم ایلام به فراخور نوع زندگی و معیشت از گذشته‌های دور تا کنون از انواع شیوه‌های سرگرمی، ورزش و بازی‌های مختلف در موقع فراغت و مراسم شاد استفاده می‌کرده‌اند.
بازی‌های محلی که در گذشته‌ها پدران و مادران ما با هم سن و سالانشان انجام می‌دادند بسیار مفرح و شادی‌بخش و پر از حرکت بود.
باتوجه‌به پهناوری اقلیمی، و قومی و قبیله‌ای در ایران، انواع بازی‌ها با هدف‌های خاص طراحی شده و میان مردم رایج بوده است.
بالغ بر ۱۵۰ نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته که به‌مرورزمان و تغییر شیوه‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آن‌ها بیگانه است. این بازی‌ها در دو گروه فضای باز و فضای بسته تقسیم‌بندی شده و این امکان را برای افراد مهیا می‌کرده‌اند که در هر مکان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند.
یکی از بازی‌های رایج سنتی در استان ایلام که از دیرباز در این منطقه مرسوم بوده و در فضای بسته انجام می‌گیرد «قاچان» است که در این روز‌ها که کودکان و نوجوانان درگیر بازی‌های کامپیوتری هستند جایگزین مناسبی است.
قاچان یا قَمچان از بازی‌های سنتی استان ایلام
بازی قاچان یا قَمچان که مشترک بین پسران و دختران انجام می‌شود، بسیار پیچیده است.
این بازی به‌طورکلی عبارت از ۱۲ عدد ریگ (به‌اندازه حبه قند) است و افراد شرکت‌کننده (حداکثر ۴ نفر) به ترتیب آن‌ها را در مُشت گرفته و سپس در یک حرکت تند آن‌ها را مقداری به هوا پرتاب می‌کند و سپس بایستی با پشت‌دست آن‌ها را نگه دارد و تعدادی که روی پشت‌دست قرار می‌گیرند بایستی کمتر از ۴ عدد نباشند.
اگر کمتر از ۴ شد نوبت نفر بعدی است و اگر ۴ یا بیشتر شد بایستی با حرکت دیگر آن‌ها را به هوا انداخته و مجدداً در مُشت بگیرد و سپس با حرکت دیگر ۳ عدد آن‌ها را به دست دیگر پرتاب کند و یک عدد را نگه دارد.
در همه این حرکات بایستی هیچ‌کدام از ریگ‌ها به زمین نیافتند. وقتی این عمل انجام شد به‌غیراز یک ریگ باقی را به هوا پرتاب و هم‌زمان یک ریگ از آن‌هایی که در زمین هستند با همان دست برداشته و فوراً ریگ پرتاب شده به هوا را بدون رسیدن به زمین بگیرد.
این عمل تکرار می‌شود تا وقتی که مجموع ریگ‌ها به عدد ۴ رسیده و مثل عمل قبل سه عدد آن‌ها را با دست دیگر پرتاب می‌کند و همین‌طور تا همه ریگ‌ها را از زمین بردارد و عمل جداسازی را به دسته‌های سه‌تایی انجام دهد.
اگر موفق شد، به همه طرف‌های دیگر بازی (به هر تعداد که باشند) می‌گوید: «کِرر» به معنی (کِرج شدن مُرغ و خوابیدن روی تخم‌ها) و بازی را از اول مجدداً شروع می‌کند.
در هر مرحله که شکست بخورد نوبت به نفر بعدی می‌رسد و اگر موفق شد با هر مرحله یک عدد از ریگ‌ها را به‌عنوان تخم زیر ران دیگر بازیکنان می‌گذارد و اگر تا آخر موفق شد و فقط سه عدد ریگ ماند بایستی هر سه عدد ریگ را به پشت‌دست نگه دارد و مجدداً به داخل دست (با پرتاب‌کردن به هوا) برگرداند و گاهی برخی اعمال دیگر برای سنگ آخر انجام می‌گیرد و در نهایت پس از اتمام سنگ‌ها آن فرد برنده می‌شود.
ولی اگر در حین بازی نتوانست و دیگران موفق شدند بایستی ابتدا «کِرج» شدن خود و سپس تک‌تک ریگ‌ها را پَس بدهند و سپس طرف را «کِرج» نمایند.
بازی‌های محلی و سنتی فراوان دیگری در استان ایلام رواج دارد، از جمله: هِشار هِشاره (قایم‌موشک)، اَکاوتی (اَلک دولَک)، هفت‌سنگ، جَوزان، تیله‌بازی، دالِگه دَخیل (گرگم‌به‌هوا، مخصوص دختران)، قُلان (لنگران) و ...
