آداب و رسوم استان قزوین از کله چهارشنبه تا آئین گلاب پاشی و سیزده بدر

 قزوین_ به گزارش بسیج، پیشینه درخشان فرهنگی و هنری، مهاجرپذیری، تنوع ایلات و داشتن روحیه شاد و طنزپرداز اهالی قزوین سبب شده تا استان قزوین آداب و رسوم متفاوتی نسبت به سایر استان‌های کشور داشته باشد. این در حالی است که مهاجر پذیر بودن قزوین تا حد زیادی آداب و رسوم استان‌های دیگر کشور را به این استان وارد کرده است.

از جمله آداب و رسوم خاص و ویژه استان قزوین در ایام عید نوروز می‌توان به نوروز خوانی و کوسه گلین، سمنو پزان، پنجاه بدر و مراسم چهارشنبه آخرسال که به آن کله چهارشنبه نیز گفته می‌شود، همچنین خانه تکانی، خرید لباس نو، صله رحم و دید و بازدید اشاره کرد.

چهارشنبه سوری یا کله چهارشنبه

مراسم کله چهارشنبه یکی از آداب و رسوم قدیمی و پرنشاط مردم قزوین به شمار می‌رود که در نقاط دیگر کشور نیز مرسوم است، در جشن کله چهارشنبه برنامه‌ها و بازی‌های بسیار متنوعی انجام می‌شود که از جمله آن می‌توان به قاشق‌زنی، بخت‌گشایی، فالگوش‌نشینی، کوزه شکستن و فال گرفتن اشاره کرد.

در این شب خوردن آجیل و کله پاچه رسم جالب قزوینی ها است و فردای آن شب استخوان های کله پاچه را به مزارع میبرند و در باغ خود میریزند چون معتقدند این کار باعث می شود که از بروز آفت جلوگیری شود. 

نوروز خوانی و کوسه گلین

نوروز خوانی و کوسه گلین از دیگر آداب و رسوم مردم قزوین در نزدیکی ایام عید نوروز است، نوروز خوانی و کوسه گلین به مراسمی گفته می‌شود که در آن تعدادی از افراد از روستا‌ها به شهر می‌آیند و ترانه‌های کوتاه با مضمون سال نو می‌خوانند و از این طریق از مردم شهر مژدگانی فرا رسیدن بهار را دریافت می‌کنند، به مراسم نوروز‌خوانی، نوروز نثار یا نوروزنو سال نیز گفته می‌شود.

در مراسم نوروز‌خوانی افرادی با جامه سرخ، کلاه بوقی، چهره ‌سیاه کرده و زنگوله به پا به محله‌های مختلف قزوین رفته و با دست افشانی، پایکوبی و ترانه‌خوانی مژده رسیدن بهار را به قزوینیان می‌دهند. نوروزخوانی یکی از جذاب ترین مراسمات قزوینی ها می باشد که مربوط به روزهای پایانی سال است و به نوعی یکی از برنامه‌های جذاب استقبال عید به شمار می رود. اکثر اهالی روستاهای منطقه طالقان و الموت نوروزی خوان ها هستند که در دسته های ۲ تا ۴ نفره در کوچه و خیابان با خواندن اشعار کوتاه و بلند مژده فرا رسیدن سال نو را به مردم می دهند و بیت یا دو بیت دیگر را دو نفر دیگر پاسخ می دهند. اهالی این منطقه و ساکنان، این نوروز خوانی ها را که می شنوند، با دادن شیرینی و پول از آن ها پذیرایی کرده و به استقبالشان می روند. چرا که مردم قزوین بخشیدن پول و شیرینی به آنان را خوش‌شگون می دانند.

سمنو پزان

سمنو پزان از آیین و سنت‌های بسیار اصیل قزوین به شمار می‌رود، این مراسم توسط بانوان به صورت گروهی و دسته جمعی انجام می‌شود، مراسم سمنو پزان به دلیل مدت زمانی که برای پخت سمنو طول می‌کشد سرشار از اعتقادات معنوی و مذهبی است. بانوان قزوینی در این مراسم علاوه بر پخت سمنو مجلس دعا خوانی و روزه نیز برپا می کنند.

در برگزاری این آیین، بانوان نیت می کنند و بر اساس همان نیتشان برای حضرت زهرا سلام الله گندم تهیه کرده و در این آئین شرکت می کنند. آنها بر این باور بودند که سمنوپزی علاوه بر اینکه قوتی برای سال محسوب می شود، باعث می شود عنایت حضرت زهرا (س) و نعمات فراوان‌تر شوند‌.

شیرینی پزان، شیرینی های مخصوص نوروزی قزوین

شیرینی پختن یکی دیگر از کارهایی است که با نزدیک شدن نوروز برای قزوینی ها اولویت دارد. اکثر خانم های خانه‌دار قزوینی با شیرینی پزی خانگی در نوروز به سود زیادی دست پیدا می کنند. به نوعی می‌توان گفت شیرینی پزی جزو مشاغل پرسود بانوان هنرمند و خوش ذوق قزوین محسوب می شود. آنها با قبول سفارش شیرینی های معروفی همچون باقلوا پیچ و لوزی، شیرینی پسته ای، اتابکی، پادرازی، نان برنجی، حاج کریمی و... به استقبال سال نو می روند.

سبز کردن گندم و خرید لباس نو

از آداب مهم قزوینی ها در عید نوروز پوشش جدید و متفاوت آنها است. آنها یکی دو روز مانده به آغاز سال جدید با خرید لباس و استفاده از عطر و بوی خوش به استقبال این عید فرخنده می روند. در واقع خانواده ها با این کار تغییراتی در ظواهر زندگی خود می دهند تا نشاط خاصی به زندگی خود ببخشند.

سبز کردن گندم از اقدامات دیگری است که قبل از عید توسط مردم قزوین انجام می شود. آنها ده تا ۱۵ روز مانده به عید گندم، تره تیزک و یا عدس را سبز می کنند در سفره هفت سین رنگارنگ خود قرار می‌دهند.

غذاهای عید نوروز در قزوین

از غذاهای ویژه ای که در عید نوروز استان قزوین مورد توجه قرار می‌گیرد سبزی پلو با ماهی است. البته از آنجایی که قیمه نثار یکی از غذاهای رسمی قزوینی ها می باشد در این ایام نیز طرفداران بیشماری پیدا می کند. ناگفته نماند که غذای تاکستانی ها در شب عید قیمه پلو و قورمه سبزی می باشد.

آئین گلاب پاشی

یک رسم جالب دیگری در قزوین وجود دارد که گلاب پاشی نام دارد و از سنت های دیرینه این منطقه به شمار می‌رود. طبق این رسم زمانی که دختران مجرد به دیدن بزرگترها می رفتند با خود گلاب پاش برده و روی دست بزرگترهای خانواده و یا خاندان گلاب می‌ریختند و آن ها نیز گلابی را که توسط دخترها در دستشان ریخته شده به صورت خود می‌زدند.

ارسال هدیه نوروزی به نوعروسان

از رسم‌های دیگر مردم استان قزوین مخصوصاً تاکستانی ها که امروزه کمی کمرنگ شده است فرستادن هدیه های نوروزی برای نوعروسان بود. چنانچه یک دختر با پسری ازدواج کرده بود خانواده پسر یک سینی مسی بزرگ را که تفت نام داشت تزیین کرده و پر از غذا و هدیه می کردند و برای عروس می فرستادند. به غیر از میوه و پلوی شب عید، هدایایی نظیر چادر، شیرینی، شانه، آینه، طلا و جواهرات برای عروس می فرستادند و خانواده عروس در قبال این هدایا باید هدیه آورندگان را به صرف شام دعوت کرده و به آنها هدیه می دادند.

تخم مرغ بازی

از بازی های مفرح و لذت بخش جوانان و نوجوانان استان قزوین در ایام نوروز جنگ با تخم مرغ یا تخم مرغ بازی نام دارد که از ابتدای نوروز تا پایان روز سیزدهم توسط مردم قزوین انجام می شده است، به این صورت که دو تخم مرغ را به هم می زدند و تخم مرغ هرکسی که می شکست باید تخم مرغ سالم خود را به طرف مقابلش هدیه میداد.

دید و بازدید عید در دو مرحله

هر چند این روزها همه مردم سعی می‌کنند که دید و بازدیدهای نوروزی خود را در همان روزهای ابتدایی سال نو انجام بدهند اما رسم جالبی در گذشته استان قزوین وجود داشت آن هم اینکه دید و بازدیدهای آنها در دو مرحله صورت می گرفت به طوری که از اولین روز عید نوروز دیدارهای خانوادگی شروع می‌شد و کوچکترها به دیدن بزرگترها می رفتند و مرحله اول این دید و بازدیدها تا پیش از سیزده بدر ادامه داشت، اما مرحله دوم دید و بازدیدها پس از سیزده بدر انجام می گرفت و تا قبل از ۱۹ اردیبهشت ادامه داشت که به آن پنجاه بدر می گفتند.

پنجاه بدر

علاوه بر آیین سیزده نوروز که مردم تمام ایران به جشن و شادمانی می‌پردازند و به طبیعت پناه می‌برند، مردم قزوین ۱۹ اردیبهشت هر سال همانند سیزده فروردین یا همان سیزده‌بدر به صحرا و طبیعت رفته و از خدا طلب باران می‌کنند، به این مراسم ویژه مردم قزوین «پنجاه بدر» گفته می‌شود.

مراسم پنجاه بدر در محوطه مصلای محله راه ری و در میان باغ‌های سنتی و باغستان‌های قزوین انجام می شود، شکرگزاری، خواندن نماز باران و دعا از جمله برنامه‌های پنجاه‌بدر به شمار می‌رود.

 انتهای پیام/۱۰۱۰