به گزارش خبرگزاری بسیج زنجان؛ گنبد سلطانیه یکی از مشهورترین مکان‌های دیدنی استان زنجان است. این گنبد زیبا شاهکار معماری ایرانی و اسلامی را به رخ بازدیدکنندگان خود می‌کشد. گنبد سلطانیه در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده یا الجایتو ساخته شد. در این زمان، سلطانیه پایتخت حکومت ایلخانیان بود و بناها و آثار بسیاری در این مکان ساخته شد.
یکی از عجایب این بنا وزن همین گنبد است که با گذشت ۷۰۰ سال از عمرش و با تحمل وزنی نزدیک به ۱۶۰۰ تن هیچ آسیبی ندیده و فقط در حدود ۸ سانتی‌متر نشست کرده.
سلطان محمد خدابنده یا همان الجایتو که بود؟
سلطان محمد خدابنده بین سال‌های 703 تا ۷۱۶ هجری قمری بر ایران حکومت می کرد و هشتمین پادشاه سلسله ایلخانیان بود. از زمانی که سلطان محمد خدابنده حکمرانی خود را در ایران آغاز کرد، قوانین و مقررات اسلامی در کشورمان پر رنگ تر شدند. او برای تثبیت حکومت خود، ساخت شهری جدید به نام سلطانیه را آغاز کرد.
گنبد سلطانیه هم جزئی از همین شهر است. علاوه بر گنبد سلطانیه بناهای مهم دیگری مثل مدرسه، دارالشفا، خانقاه و … هم در این شهر ساخته شدند. با وجود اینکه سلطان محمد خدابنده تنها ۱۳ سال حکومت را به عهده داشت، اما در همین بازه زمانی کوتاه هم عمران و آبادی های زیادی انجام داد. او پس از ۱۳ سال حکومت از طریق مسمومیت به قتل رسید و در گنبد سلطانیه به خاک سپرده شد.
تاریخچه گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه به دستور محمد سلطان خدابنده، حاکم مغول زنجان، ساخته شد. ساختن این گنبد از سال ۷۰۲ یا ۷۰۳ شروع شد و تا سال ۷۱۲ هجری‌قمری ادامه پیدا کرد و خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی وظیفه نظارت بر ساخت آن را بر عهده داشت.
سلطان محمد این بنا را به‌عنوان آرامگاهش و قبل از اینکه به دین اسلام مشرف شود ساخت. اما بعد از اینکه به اسلام روی آورد و به زیارت حضرت علی (ع) رفت تصمیم گرفت قبر این امام را از نجف به زنجان انتقال دهد. مخالفت علما باعث شد فکر او عملی نشود و در نهایت از این بنا به‌عنوان آرامگاه سلطان محمد استفاده شد. بعد از مرگ سلطان محمد شهر زنجان دیگر پایتخت ایلخانان نبود اما معماری بی‌نظیر این گنبد هشت‌ضلعی و فیروزه‌ای رنگ باعث شد تا از سراسر ایران و جهان به شهر سلطانیه سفر کنند.
معماری گنبد سلطانیه
این گنبد هشت ضلعی یکی از شاهکارهای معماری ایرانی و اسلامی است. گنبد این بنا ۵۴ متر ارتفاع و ۲۵ متر قطر دارد و از فاصله‌ای دور مثل یک نگین فیروزه‌ای در دشتی سبز می‌درخشد. این بنای تاریخی در هشت ضلع ساخته شده است و روی هر ضلع آن یک مناره قرار دارد. گنبد سلطانیه سه طبقه دارد و سبک معماری آن شبیه به معماری دوران سلجوقی است.
عده‌ای می‌گویند این مناره‌ها برای این است که بتوانند از هر طرف گنبد اذان بگویند اما عده‌ای دیگر معتقدند که این مناره‌های برای این ساخته شده‌اند که در زمان زلزله از آسیب رسیدن به بنا و گنبد جلوگیری کنند.
گنبدی دو جداره و با شکوه، کاشی‌کاری‌هایی هنرمندانه،قوس‌ها و گچ‌بری‌هایی ظریف با رنگ‌های طلایی و فیروزه‌ای دست‌به‌دست هم داده‌اند تا معماری این اثر تاریخی در جهان شناخته شود و گردشگران زیادی از کشورهای جهان برای دیدن آن به شهر سلطانیه بیایند. به شما پیشنهاد می‌کنیم وقت را از دست ندهید و بعد از رزرو آنلاین آپارتمان در زنجان به دیدن سلطانیه بروید و غرق در تماشای معماری هنرمندانه این گنبد شوید.
تربت خانه
تربت خانه در بخش جنوبی گنبد سلطانیه قرار گرفته که ۱۶ متر ارتفاع دارد. اما چرا به این بخش تربت خانه گفته می‌شود؟ در زمان ساخت این قسمت از گنبد سلطانیه به دستور الجایتو از شهرهای نجف و کربلا مقداری خاک به سلطانیه منتقل شد تا برای ساخت این قسمت مورد استفاده قرار بگیرد روی دیوارهای مهراب بخش تربت خانه با استفاده از تربت امام حسین سوره ملک نوشته شده است این سوره با دو خط ثلث و کوفی روی دیوار خطاطی شده است. نقوش روی کاشی های این قسمت حتماً توجه شما را به خود جلب می کند. این کاشی ها توانایی عجیب و غریب ایرانیان در هنر کاشی کاری را به جهان اثبات می‌کنند.
سردابه
سردابه در واقع همان بخشی از گنبد سلطانیه است که برای دفن پادشاهان و بزرگان آن داران مورد استفاده قرار می گرفته. در ورودی این قسمت طوری ساخته شده که برای عبور از آن، به کمی خم شدن مجبور می‌شوید. معماران این بخش، این کار را برای ادای احترام به کسانی که در سرداب دفن شده‌اند انجام دادند.
سردابه در ضلع جنوبی زیر تربت خانه قرار دارد و از طریق حیوان تربت خانه می توانید به آن وارد شوید. تا به حال افراد زیادی برای پیدا کردن قبر کسانی که در این قسمت دفن شدند تحقیق کردند اما هنوز هیچ اثری از آن پیدا نکردند. با این حال هنوز هم عده ای معتقدند که سلطان محمد خدابنده در همین سردابه دفن شده است.
گنبدخانه
از دیگر بخش‌های گنبد سلطانیه باید قسمت گنبد خانه را به شما معرفی کنیم. همانطور که گفتیم گنبد سلطانیه جلسه اولین نمونه های گنبد دو جداره در جهان است که حدوداً ۱۶۰ سانتی‌متر ضخامت دارد. ۶۰ سانتی‌متر از این ضخامت را فضای خالی تشکیل می‌دهد.
کتیبه‌های گنبد سلطانیه
تقریباً در تمام دیوارهای گنبد سلطانیه سوره های مختلف قرآن به صورت کتیبه حک شده است. سوره ملک، سوره فتح، آیاتی از آیت الکرسی، سوره توحید و تعداد زیادی سوره های دیگر از قرآن روی دیوارهای گنبد سلطانیه نقش بسته‌اند. علاوه بر این سوره ها دیوارهای طبقه اول و دوم گنبد سلطانیه کتیبه‌هایی دیده می‌شود که با نام سبحان الله، علی (ع) و محمد رسول الله، سلطان ضل الله مزین شده اند.
ساعت آفتابی
جالب است بدانید که در زمان‌های قبل تشخیص زمان برای یک فرد مسلمان با هدف انجام فرایض مذهبی اهمیت بسیار زیادی داشت. بر همین اساس وقتی که گنبد سلطانیه را می‌سازند، یک ساعت آفتابی در اسکلت آن تعبیه می‌کنند تا ساکنان این منطقه با احتمال کمترین خطا، تشخیص زمان را به راحتی انجام دهند. کار این ساعت آفتابی به این گونه است که اگر نور به گنبد اصلی تابانده شود، زمان اذان ظهر مشخص می‌شود. به عبارتی نوری که از پنجره‌های بزرگ تابانده شود، در واقع کار عقربه بزرگ ساعت و نوری که از پنجره‌های کوچک تابیده شود هم حدوداً دقیقه را نشان می‌دهند. همچنین در طول شب هم شما می‌توانید با مشاهده ستاره هایی که از این پنجره‌ها مشخص هستند، گذر زمان را به راحتی تشخیص دهید.
گنبد سلطانیه یکی از بی نظیرترین و بی‌عیب و نقص‌ترین بناهای تاریخی ایران است که همچنان باشکوه و جلال سابق خود در حال درخشش بوده و یادگاری عزیزی از ایران باستان برای ما محسوب می‌شود. سفر به زنجان شما را با جاذبه‌های مختلفی روبرو خواهد کرد که در این بین رفتن به شهر سلطانیه و بازدید از جاذبه‌های متعدد و متنوع این منطقه در کنار ملاقات با گنبد سلطانیه، بدون شک می‌تواند برای شما خاطره‌ای فراموش نشدنی باشد. حتما از گنبد سلطانیه دیدن کرده و عظمت آن را در قلب و ذهن خود ثبت کنید
