رکود مثل سرطان اقتصاد را فلج می کند

به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی به نقل از روابط عمومی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان،در نشست صمیمی و خارج از عرف و رسمیت مصاحبه با رئیس انجمن مدیران صنایع استان آذربایجان‌شرقی صحبت را از رکود اقتصادی موجود و لزوم و نحوه خروج از آن آغاز را کردیم.

به عنوان یک فعال بخش خصوصی چه برداشتی از اقتصاد مقاومتی دارید؟

در اقتصاد مقاومتی یک حرکت خوداتکایی لازم است؛ یعنی اینکه بتوانیم روی پای خود بایستیم و ضمن بالفعل کردن ظرفیت‌های درون جامعه، در صورت لزوم از امکانات بیرون جامعه هم بهره‌مند شویم و یک نگاه برون‌گرا برای تولید و صادرات داشته باشیم. در واقع در اقتصاد مقاومتی از تمام ظرفیت‌های نیروی کار داخلی و مواد اولیه موجود داخل استفاده و واردات خارجی را به حداقل ممکن می‌رسانیم. که در بطن آن تولید، اشتغال‌به‌کار، بهره‌وری و رقابت‌پذیری براساس اقتصاد غیرنفتی و با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و با نگرش صادراتی و ارزآوری و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی قرار دارد .

برای تحقق یافتن اهداف اقتصاد مقاومتی بخش خصوصی چه تکالیف و نقش‌هایی به عهده دارد؟

ما متاسفانه بعد از انقلاب تمام انرژی خود را روی بانک‌ها و کارخان‌ها دولتی متمرکز کردیم و در حال حاضر حدود 80 درصد اقتصاد ما دولتی است.بدیهی است هر قدر دولت بزرگ و وبال گردنش زیاد باشد بهره‌وری و راندمان پایین خواهد آمد و طبیعتاً مدیران دولتی به اندازه مدیران بخش خصوصی انگیزه لازم را برای افزایش بهره‌وری و ورود منابع مالی به چرخه اقتصادی جامعه نخواهند داشت.

در سال‌های گذشته اصل 44 قانون اساسی مبنی بر واگذاری شرکت‌ها به بخش خصوصی به درستی اجرا نشد و یا واگذاری‌ها به شرکت‌های نیمه‌دولتی صورت گرفت و یا اینکه دولت برای رد دیون خود اینها را واگذار کرد و اهلیت واگذاری‌ها همواره زیرسؤوال بود.در نتیجه شرکت‌های واگذار شده بهره‌وری و کارایی خود را به تدریج از دست دادند و مشکلات عدیده‌ای از قبل همین واگذاری‌های نادرست متوجه جامعه شد که در صورت ادامه این روند قطعاً اقتصاد ما به جایی نمی‌رسد.

اگر می‌خواهیم اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی آن تحقق یابد، باید کار مردم به خود مردم واگذار شود و بخش خصوصی به معنای واقعی آن رونق گیرد و به حرکت پرنشاط خود ادامه دهد.باید بسترهای حرکت بخش خصوصی فراهم شود. نمی‌شود در یک مملکت ارز چند نرخی باشد و ما صحبت از بین بردن رانت و فساد و فعالیت سالم و بی‌دغدغه بخش خصوصی کنیم. نرخ ارز دوگانه منشاء رانت و فساد است.

به نظر شما مهم‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌هایی که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و فعالان بخش خصوصی ما با آن مواجه هستند، کدامند؟

پس از تحقق برجام هیأت‌های خارجی زیادی وارد کشور می‌شوند ولی حضور این هیأت‌ها کمتر منجر به سرمایه‌گذاری و عقد قراردادهای همکاری می‌شود چرا که همواره برای سرمایه‌گذاران خارجی نرخ ارز همچنین بهره‌های بانکی سرسام‌آور که فاصله زیادی با نرخ تورم دارد، جای سؤوال و محل تردید است.

از طرف دیگر فضای کسب‌وکار ما غبارآلود است و برخی قوانین دست‌ و پاگیر جلوی تسهیل امور کسب‌وکار را سد کرده است. مثلاً قانون رفع موانع تولید را می‌نویسیم ولی در عمل نمی‌توانیم آیین نامه‌های اجرایی آن را درست وضع و اجرا کنیم؛ قانون بهبود فضای کسب و کار را دو سال است تصویب کرده‌ایم ولی اجرا نمی‌شود.

یا بر اساس بخشنامه صریح بانک مرکزی هرگونه مسدودی هنگام پرداخت تسهیلات خلاف قانون است ولی عملاً بعضی از بانک‌ها به این بخشنامه پایبند نیستند و هنگام پرداخت تسهیلات هرکدام به تبع نوع مشتری پنج تا 15 درصد مبلغ را مسدود می‌کنند که همه اینها در واقع تداعی‌کننده «تئوری پنجره شکسته» هستند.

به «تئوری پنجره شکسته» در اقتصاد اشاره کردید؛ در این مورد بیشتر توضیح دهید.

تصور کنید از جلوی یک ساختمان شیک و مجهز رد می‌شوید و می‌بینید یکی از پنجره‌هایش شکسته است. طبیعتاً انتظار دارید در عرض یکی دو روز این پنجره تعویض شود ولی مشاهده می‌کنید نه تنها تعویض نشد بلکه یک هفته بعد با یک پنجره شکسته دیگر از ساختمان مواجه می‌شوید و شاید کم‌کم به این نتیجه برسید که این ساختمان بی‌صاحب است.

در واقع این پنجره‌های شکسته در تولید و اقتصاد ما هشدارهایی به سرمایه‌گذاران می‌دهد که گویی فضای کسب و کار در اینجا بی‌صاحب و ناامن است و در نتیجه آنها نسبت به سرمایه‌گذاری در زمینه کار و تولید دچار تردید می‌شوند.

نظر شما در ارتباط با تشکیل قرارگاه اقتصاد مقاومتی استان(عاشورا) چیست؟ فکر می‌کنید چنین قرارگاهی تا چه اندازه در پیش برد اهداف اقتصادی استان می‌تواند تاثیرگذار باشد؟

مطرح شدن این نوع ادبیات در مورد اقتصاد مقاومتی اهمیت قضیه را نشان می‌دهد. حرکت قاطعانه قرارگاه اقتصاد مقاومتی با ترکیب مناسب مدیریتی جزو الزامات است. استان آذربایجان‌شرقی از لحاظ اقتصادی از سایر استان‌های کشور متفاوت است چرا که در همسایگی کشورهایی مثل ترکیه، ارمنستان، عراق و ... قرار دارد و به عنوان درگاه ورودی کشور به اروپا مطرح است.

از این رو سرمایه‌گذاران خارجی از قدیم روی تبریز به عنوان یک شهر صنعتی و مرکز تجاری حساب باز کرده‌اند؛ از این رو وجود قرارگاه اقتصاد مقاومتی برای تصمیم‌گیری‌های عاجل و ضرب‌الاجل، حذف مقررات زائد و دست و پاگیر و تدوین برخی از قوانین و استانداردهای داخلی برای استان الزامی است.

به نظر شما اگر بخواهیم حرکت و رونق اقتصادی در جامعه ایجاد شود چه کار باید کرد؟

ما بعد از جنگ دوم جهانی با عمیق‌ترین رکود تاریخ ایران مواجه هستیم و باید نهایت سعی خود را به کار ببریم که این رکود را چه در قالب اقتصاد مقاومتی و چه از طریق سایر حرکت‌های صنعتی و تجاری از بین ببریم.چرا که اگر نتوانیم رکود را از بین ببریم چرخه اقتصادی ما نخواهد چرخید و تمام زحمات ما در عرصه‌های مختلف بی‌معنی خواهد بود.بر همین اساس در ابتدا باید رکود را از بین ببریم. بنده اعتقاد دارم تورم مانند سرماخوردگی است ولی رکود مثل سرطان اقتصاد را فلج می‌کند. ما قشر انبوه حقوق بگیر دولتی را داریم و صندوق بازنشستگی ما نزدیک به 12 میلیون نفر عضو دارد که حدود 40 میلیون نفر را زیرپوشش قرار می‌دهد.

از طرف دیگر یارانه هم بار سنگینی است که به دولت تحمیل شده است و در شرایط فعلی با فروش نفت به زحمت می‌توانیم این امور را اداره کنیم پس تنها راه حرکت اقتصادی جامعه این است که این رکود را از بین ببریم و درآمد کشور از غیر نفت تامین شود .ما علاوه بر اینکه با رکود مواجه هستیم نظام اداری ما هم دچار فساد سیستماتیک است. این فساد سیستماتیک با رکود دست به دست هم داده و چنان در اقتصاد مملکت ریشه دوانیده است که ما هیچ‌گونه حرکتی نداریم.

مثلاً مبلغ چک‌های برگشتی و سفته در کشور نزدیک به 80 هزار میلیارد تومان است در حالی که بودجه خود دولت در نهایت 40 هزار میلیارد تومان است. یعنی دو برابر بودجه سالانه کشور از طریق این خطاها و فسادهای سیستمی در چک‌های برگشتی زمین‌گیر شده است.به همین جهت لازم است در سیستم یک حرکت و پویایی سریع رخ دهد تا این 80 هزار میلیارد به چرخه اقتصادی برگردد.

چطور باید این رکود را از بین ببریم و با فسادهای سیستماتیک در اقتصاد کشور مبارزه کنیم؟

فرض کنید در اطراف تبریز عده‌ای از افراد دارای زمین هستند کافی است به زمین‌داران بگوییم شما مجاز هستید پنج درصد زمین‌هایتان را تبدیل به مسکونی، ویلا و خانه باغ کنید.با این مجوز مردم به جای اینکه در مرکز شهر و بعضاً با انجام تخلفاتی اقدام به ساخت و ساز کنند در زمین‌های اطراف شهر که متعلق به خودشان است دست به ساخت و ساز می‌زنند و کلی از صنایع مرتبط با ساختمان در این عرصه رونق می‌گیرند و یا فرض کنید در خانه‌های مردم حجم قابل توجهی دلار، ریال، سکه و پول‌های راکد وجود دارد، باید حرکت‌هایی در سیستم ایجاد کنیم که این پول‌ها از خانه‌ها خارج شوند و و به چرخه اقتصادی بپیوندند.

در مجموع خروج از رکود حرکت‌های مناسب با استراتژی‌های نو را از طرف دولت و مجلس می‌طلبد.به عنوان مثال در سال 2008 کره جنوبی بالاترین میزان رکود در آسیای شرقی را تجربه کرد. دولت کره برای مواجهه با این مسئله دستور داد از محل صندوق ذخیره ارزی راه‌های روستای را آسفالت کنند.طبیعتاً برای آسفالت راه نیاز به فعالیت مهندسان ساختمان، سازه، آسفالت و ... بود. باید حجم قابل توجهی قیر خریداری می شد؛ تجهیزات و ماشین‌آلات راهسازی نیز نیاز بود و شمار زیادی از کارگران باید مشغول فعالیت می‌شدند و وقتی این عده افراد مشغول کار شدند و پولی به جیبشان آمد لاجرم به رستوران‌ها و مغازه‌های مختلف جهت خرید مراجعه می‌کردند.به این طریق سایر اصناف جامعه هم رنگ رونق را به خود می‌دیدند. در واقع این اقدام دولت کره باعث شد رکود مفهوم خود را از دست بدهد و چرخه اقتصادی عملاً به حرکت درآید.

به عنوان یک فعال اقتصادی بخش خصوصی چه توصیه‌ای به دولت دارید؟

توصیه من برای از بین بردن رکود، علاوه بر اصلاحات اساسی نظیر نرخ ارز، سود بانکی، نرخ مالیات یرای شرایط رکود، نرخ بیمه، به حرکت درآوردن چرخه اقتصادی و حل معضل بیکاری و ساماندهی حاشیه‌نشینان است و به هر روش و شگردی که ممکن است باید راهی برای حل این معضلات پیدا کنیم.حدود 128 هزار نفر در سال در رده تحصیلات عالیه به عنوان مهاجر از کشور خارج می‌شوند و این نه تنها یک لطمه شدیدی اقتصادی برای کشور است بلکه از نظر ژنتیکی نیز در درازمدت ضربه مهلکی برای جامعه وارد می‌آورد.

پیشنهاد می‌کنم یک تیم 10 تا 15 نفره از نخبگان استان تشکیل و به صورت ضرب‌العجل راهکارهای خروج از رکود و ایجاد اشتغال را بررسی و با پیشنهاداتی نظیر تعرفه‌های ترجیحی با کشورهای همسایه برای ضادرات، حذف روادید از برخی از کشورهای همسایه، ارزان‌تر کردن قیمت هتل‌ها، شناسایی شرایط استفاده بهینه از تسهیلات صندوق توسعه ملی و ... در جهت به حرکت درآمدن چرخه اقتصادی استان و ایجاد رونق کسب و کار مسیر تحقق اقتصادمقاومتی در استان را هموارتر کنند.

لیلا حسین زاده