نگاهی به حمله هوایی آمریکا به لیبی به بهانه مقابله با تروریسم

به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، در ١٤ آوریل ١٩٨٦ (۲۶ فروردین ۱۳۶۵)، ایالات متحد به بهانه حمایت لیبى از تروریسم علیه نظامیان و شهروندان آمریکایى، حملاتى هوایى را علیه این کشور تدارک دید. یورش کمى پیش از ساعت ٢ صبح روز ١٥ آوریل (به وقت لیبى) با شرکت بیش از یکصد جنگنده نیروى هوایى و دریایى ارتش ایالات متحد آغاز شد و بیش از یک ساعت به طول انجامید. طى این حمله، ٥ هدف نظامى و دولتى لیبى و مقر معمر قذافى رهبر لیبى مورد اصابت موشک هاى آمریکایى قرار گرفت.

در خلال سال هاى دهه ١٩٧٠ و ١٩٨٠ میلادى، رژیم قذافى سرمایه گذارى گسترده اى بر روى حملات تروریستى ضد انگلیسى و ضد آمریکایى در سطح جهانى، از حمایت از شورشیان فیلیپینى گرفته تا کمک مالى به ارتش جمهورى خواه ایرلند و پلنگ هاى سیاه، انجام داد. در پاسخ ایالات متحد تحریم هایى را علیه لیبى وضع کرده و در پی آن روابط میان دو کشور تیره و تار شد. در سال ١٩٨١ ارتش لیبى به روى هواپیمایى آمریکایى که بر فراز خلیج سیدرا در حال پرواز بود آتش گشود. قذافى در سال ١٩٧٣ مدعى شد که این خلیج جزء آب هاى سرزمینى لیبى محسوب مى‌شود.

در دسامبر ١٩٨٥، پنج شهروند آمریکایى در حملاتى همزمان در فرودگاه هاى رم و وین کشته شدند. آمریکا لیبى را مقصر مى دانست و رونالد ریگان، رییس جمهور وقت ایالات متحد، دستور افزایش تحریم‌ها و مسدود کردن دارایى هاى لیبى در آمریکا را صادر کرد. در ٢٤ مارس ١٩٨٦ و در جریان درگیرى نیروهایى ارتش لیبى و ارتش آمریکا در آب هاى خلیج سیدرا، چهار قایق نظامى لیبیایى غرق شد. سپس در آوریل همان سال طى بمب گذارى در یک کلوپ در برلین غربى یک نظامى آمریکایى کشته شد و بیش از دویست نفر دیگر از جمله ٥٠ نظامى آمریکا مجروح شدند. سازمان اطلاعات مرکزى آمریکا (سیا) مدعى شد که دستور حمله به این کلوپ از جانب سفارت لیبى در برلین شرقى صادر شده بود.

در بامداد ١٥ آوریل ١٩٨٦ ایالات متحد طرابلس و بنغازى را هدف حملات هوایى قرار داد. حمله توسط ١٤ جت نیروى دریایى مستقر در مدیترانه و ١٨ بمب افکن اعزامى از پایگاهى در انگلستان و شمار دیگرى هواپیماى نظامى صورت گرفت. سه پادگان نظامى، تاسیسات نظامى در فرودگاه اصلى شهر طرابلس و پایگاه هوایى بنینه در جنوب شرقى بنغازى مورد هدف حملات هواپیماهاى آمریکایى قرار گرفت.

عملیات موسوم به "الدورادو کانیون" توسط مقامات آمریکایى یک موفقیت خوانده شد. طى حمله هواپیماهاى آمریکایى به محل اقامت معمر قذافى، دختر خوانده ١٥ ماهه او کشته و دو پسر وى مجروح شدند. چندین منزل مسکونى نیز در جریان حمله بمباران شدند و ١٥ غیرنظامى لیبیایى کشته شدند.

در ٢١ دسامبر ١٩٨٨، هواپیمای پان آمریکن درآسمان لاکربی در اسکاتلند منفجر و ٢٥٩ مسافر و خدمه آن که دو سوم آن‌ها اتباع آمریکایی بودند، کشته شدند. تحقیقات مشترک آمریکا و انگلیس آغاز گردید و پس از سه سال دادستانی آمریکا حکم تعقیب دو تن از اتباع لیبی را که از اعضای سرویس امنیتی آن کشور بودند، صادر کرد.

دولت آمریکا خواهان استرداد این دو متهم شد و پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل کشاند و در تاریخ ٢١ ژانویه ١٩٩٢ قطعنامه ٧٣١ صادر شد که از لیبی خواست تا همکاری کامل و مؤثری در این پرونده داشته باشد. اما با عدم اجابت آن از سوی لیبی، شورای امنیت دو ماه بعد ذیل فصل هفتم منشور، قطعنامه ٧٤٨ را صادر کرد و دو هفته به دولت لیبی فرصت داد تا چنانچه همکاری کاملی را به عمل نیاورد تحریم‌هایی را از قبیل: ممنوعیت پرواز به مقصد و یا از مبدا لیبی و یا ترانزیت از فضای لیبی، ممنوعیت فروش یا انتقال هواپیما و تجهیزات و خدمات مهندسی، ممنوعیت فروش تسلیحات و تجهیزات و خدمات آموزش نظامی، کاهش سطح روابط سیاسی، کاهش تعداد دفاتر و نمایندگان لیبی در کشور‌ها و محدودیت در صدور روادید برای اتباع آن کشور را اعمال خواهد کرد. در این قطعنامه در سه بخش ممنوعیت پروازی، ممنوعیت همکاری‌های نظامی و کاهش روابط سیاسی مجازات‌هایی وضع شده بود، اما با گذشت ٢٠ ماه و عدم تحقق خواسته‌های شورای امنیت از سوی دولت لیبی قطعنامه ٨٨٣ به تصویب رسید و دامنه مجازات‌ها به ممنوعیت همکاری‌های بازرگانی و صنعتی، توقیف اموال و دارایی‌های لیبی و مرتبطین آن‌ها و ممنوعیت صدور تجهیزات مرتبط بااستخراج و پالایش صنعت نفت افزایش پیدا کرد.

در این مدت لیبی به دنبال راه‌های برون رفت از این بحران بود و در کنار استفاده از میانجی‌های بین‌المللی مانند نلسون ماندلا، باب دیپلماسی پنهان با سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس را نیز گشود. لیبی آمادگی خود را برای تحویل متهمین به منظور محاکمه در لاهه اعلام کرد. آمریکا در مقابل بر محاکمه در اسکاتلند اصرار می‌ورزید. در نهایت مقرر شد محل محاکمه در لاهه باشد، اما محاکمه مزبور طبق قوانین اسکاتلند و توسط قاضی اسکاتلندی صورت پذیرد. براساس این توافق، دو مظنون لیبیایی در تاریخ ٥ آوریل ١٩٩٩ از طرابلس به هلند پرواز کردند. دادگاه این دو مظنون در تاریخ ٣ مه ٢٠٠٠ تشکیل شد و در تاریخ ٣١ ژانویه ٢٠٠١ المغربی مقصر شناخته شد، اما امین خلیفه تبرئه گردید.

لیبی در تاریخ ١٥ اوت ٢٠٠٣ طی نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل بر تعهد خود در عدم دخالت، مشارکت، سازماندهی و یا هر نوع تلاشی در جهت تأمین مالی و یا تشویق، مستقیم یا غیر مستقیم، هر نوع فعالیت تروریستی صحه گذاشت و متعهد گردید تا همکاری فعالی در مبارزه جهانی علیه تروریسم داشته باشد.

مذاکرات پنهان لیبی با آمریکا وانگلیس برای حل و فصل نهایی این پرونده ادامه یافت. دولت لیبی مسئولیت اقدام مأموران خود در حادثه تروریستی انفجار هواپیما را پذیرفت و در ازای هر فرد کشته شده در این حادثه مبلغ ١٠ میلیون دلار که جمعا بالغ بر ٢ میلیارد و ٧٠٠ میلیون دلار گردید به حساب سپرده واریز و شورای امنیت سامان ملل نیز با صدور قطعنامه ١٥٠٦ در ١٢ سپتامبر ٢٠٠٣ تحریم‌های لیبی را لغو کرد، اما تحریم‌های یک جانبه آمریکا به قوت خود باقی ماند. اگر چه این پرونده بسته شد، اما پرونده مهمتری یعنی فعالیت‌های پنهان هسته‌ای لیبی گشوده شد که می‌توانست عواقب وخیم‌تری برای این کشور داشته باشد.

خواست آمریکا و انگلیس تسلیم کامل لیبی بود. مطالبات آمریکا و انگلیس شامل دست کشیدن کامل لیبی از هر نوع برنامه هسته‌ای اعم از تحقیق و تولید، انهدام وانتقال تجهیزات مربوطه، افشای اطلاعات چگونگی دستیابی به تجهیزات مربوطه، اعطای دسترسی کامل و نامحدود به بازرسان آژانس، همکاری کامل در مبارزه علیه تروریسم بین‌الملل و شبکه‌های مرتبط با القاعده و افشای تمامی همکاری‌های پنهان لیبی در سه دهه گذشته با گروه‌هایی می‌شد که در فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا قرار داشتند. رهبر لیبی در مسیری قرار گرفته بود که بقای حکومت خود را در گرو تن دادن به این مطالبات می‌دید.

 بمبارانی که هدفش زنان و کودکان بود

در جریان بمباران لیبى، آمریکا زنان و کودکان لیبیایى را در خواب کشت و دوره خطرناک تازه‌اى را در تروریسم آغاز کرد و در عوض بهبود شرایط دستکم براى مدتى وضعیت را براى خود و متحدان اروپایى اش وخیم‌تر کرد. بسیارى از اروپایى‌ها و آمریکایى‌ها به این نتیجه رسیدند که بمباران لیبى توسط ارتش آمریکا عملى بسیار اشتباه بوده است.

ایالات متحده نباید درباره عملى که انجام داده دچار توهم شود. این کار آمریکا مخاطره آمیز، مایوس کننده و احتمالا بدون پاداش خواهد بود. بیست و هشت سال پیش آمریکا اطمینان داشت که ارتش و نیروهاى هوایى عظیمش، به همراه فن آورى پیشرفته قادر به غلبه بر مخالفان این کشور است. این اطمینان در ویتنام شکست و ایالات متحد را به این نتیجه رساند که نیروى نظامى به تنهایى قادر به حل مشکلاتش نخواهد بود.

آمریکا در دهه اخیر با دو ناکامی بزرگ در اعمال تحریم‌های بین‌المللی و مذاکره مواجه شده بود. ١٣ سال تحریم گسترده و همه جانبه علیه عراق نتوانست آمریکا را به مطلوب خود یعنی تسلیم کامل عراق برساند. از طرف دیگر، آمریکا برای وادار کردن کره شمالی به از دست برداشتن از برنامه‌های هسته‌ای‌اش و اعطای سیاست‌های تشویقی با این کشور وارد مذاکره شد، اما نتیجه آن کاملاً بر عکس خواسته آمریکا شد و نه تنها کره شمالی عقب ننشست، بلکه با تاکتیک‌های مذاکراتی توانست در پرتو مذاکره با آمریکا به سرعت برنامه‌های هسته‌ای خود را دنبال نماید.

 

انتهای پیام