به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از قم، فرمان مشروطیت در اصل همان فرمان تشکیل مجلس شورای ملی است که مظفر الدین شاه قاجار در تاریخ ۱۳ مرداد سال ۱۲۸۵ آن را امضا و در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ فرمان آن صادر شد.
مظفرالدّین شاه با امضای این فرمان، درخواست متحصنین در جنبش مشروطه ایران را پذیرفت و با مشارکت مردم در امر حکومت موافقت کرد و بدین ترتیب در سرزمین ایران برای نخستین بار حکومت مشروطه تأسیس شد. «انقلاب مشروطه» انقلابی عدالت‌خواه، ضد ظلم و استبداد و خواهان استقرار قانون بود که در نتیجۀ پیوند روشنفکران ملی و روحانیون آزادی‌خواه به دست آمد. درخواست تأسیس عدالتخانه، ایجاد مجلس، محدود کردن اختیارات شاه و حتی کوتاه کردن دست بیگانگان را، از دلایل مشروطه‌خواهی مردم ایران برشمرده‌اند.
جنبش مشروطیت، یکی از حوادث بزرگ تاریخ معاصر ایران به لحاظ تاثیر عمیق و ماندگاری آن در سیاست و فرهنگ این سرزمین، نقطه عطف مهمی در تاریخ کشورمان به حساب می‌آید. مشروطیت در مقابله با حکومت سلطنت قاجار که مشروعیت خود را از دست داده و ناکارآمد شده بود با حمایت اقشار مختلف مردم مشروعیت پیدا کرد، و سرانجام در ۱۲ مرداد ۱۲۸۵ فرمان مجلس شورای ملی صادر شد و در ۹ دی قانون اساسی به امضای شاه رسید. مشروطیت با ادعای سازگاری شرع و عرف، توسعه و سنت اسلامی، توسط مشروطه‌خواهان به وجود آمد ولی نه تنها نتوانست وعده‌های خود را عملی سازد و پیشرفت و عدالت را در پی داشته باشد، بلکه بر نابسامانی‌ها و آشفتگی‌های جامعه افزود و رو به افول نهاد.
وقایع و حوادث پس از مشروطه نظیر اعدام «شیخ فضل‌الله نوری»، ترور «بهبهانی»، مرگ مشکوک «آخوند خراسانی» و... همه و همه سبب شد مفهوم مشروطه که زمانی مجاهدان مشروطه‌خواه بر سر آن جان می‌باختند هم ردیف قتل و غارت و هرج و مرج به کار رفته حتی عالمان دینی که بارها بر وجوب آن تاکید کرده بودند و مخالفت با آن را مخالفت با امام زمان (عجّل‌الله تعالی فرجه‌الشریف) به شمار می‌آوردند، رغبتی حتی به شنیدن نام مشروطه از خود نشان نمی‌دادند.
چند ماه پس از دستور بنیان گذاری «عدالتخانه»، مظفرالدین سلطان قاجار با امضای این فرمان، درخواست بست‌نشینان در جنبش مشروطه ایران را پذیرفت و با مشارکت مردم در کار فرمانروایی موافقت کرد و بدین گونه در سرزمین ایران حکومت مشروطه پایه‌گذاری شد. کسانی که خواهان «مجلس شورا» بودند و برای رسیدن به این هدف در سفارتخانه انگلستان در تهران بست‌نشین شده بودند آنجا را ترک کردند. سفارت روسیه در تهران که مشروطه‌خواهی را زیر سر دولت لندن می‌دانست این‌گونه بست‌نشینی را سند مخالفت قرار داد و به افشاگری و خرده‌گیری دست زد. با فرمان مشروطیت بست‌نشینی کسانی که خاک ایران را ترک کرده بودند به پایان رسید. پس از صدور فرمان مشروطیت، در مدت پنج ماه قانون اساسی شامل ۵۱ اصل تدوين، ۸ دی‌ماه به تصویب مجلس و سپس به امضای مظفرالدین رسید و مظفرالدین كه به بيماري سِل دچار بود هجدهم دی‌ماه در ۵۴ سالگی درگذشت و پسر او محمدعلی میرزا برجایش نشست.
خطاب فرمان به صدراعظم، یعنی میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله است که خود در تهیه آن و راضی کردن سلطان مظفرالدین به امضای آن کوشش کرده بود. ضمناً اصل فرمان به خط و انشای احمد قوام است. البته این نخستین بار نبود که ایران دارای مجلس شورا می‌شد؛ ايران در دوران چهارصد ساله حکومت اشكانيان (پارتیان ـ خراسانیان) هم دارای مهستان و در عمل مشروطه بود و برای بررسی و تصویب قوانين و گماردن مهم، تعيين شاه و فرمانده نیروهایی که به جبهه فرستاده می‌شدند، دو مجلس وجود داشت که مجلس عالی‌تر و همچنين نشست مشترک آنها را مِهستان (مجمع بزرگان ـ سنا) می‌خواندند.
انتهای پیام/علی مختاری بیات
