دودآلودگی هوا و تعطیلی مدارس در چشم مادران شاغل

 

تعطیلی و حالا مجازی شدن مدارس تنها راهکار مسئولان برای مقابله با آلودگی هواست. این راهکار، اما هم آموزش بچه‌ها را مختل کرده و هم مادران شاغل را به دردسر انداخته است. در یکی دو هفته اخیر هم تداوم آلودگی‌های هوا و اعلام تعطیلی مدارس در دقیقه۹۰ به شکل یک روز یک روز، موجب شده است مادران شاغل برای سر و سامان دادن به وضعیت فرزندان‌شان دچار مشکل شوند؛ مادرانی که خیلی وقت‌ها به رغم توصیه‌ها برای موافقت با مرخصی‌شان، به هزار و یک دلیل موفق نمی‌شوند مرخصی بگیرند و ناچارند در روز‌های تعطیل یا مجازی شدن مدارس سرگردان خانه اقوام و دوستان و آشنایان شوند تا بلکه آن‌ها برای ساعاتی از فرزندان آن‌ها نگهداری کنند!

 

 راهکاری که راهکار نیست!

پیشنهاد تعطیلی اجباری مادران شاغل در روز‌های آلودگی هوا از سال ۹۲ از سوی معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری مطرح شد، اما نتیجه‌ای در بر نداشت. بعد از آن هم آلودگی‌های هوا سال به سال وضعیت بدتری پیدا کرد و تعداد روز‌های تعطیل شدن مدارس و مهد‌های کودک به دلیل معضل آلودگی هم بیشتر شد. در چنین شرایطی هر از چند گاه مسئله سرگردانی مادران شاغل با تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها مطرح می‌شود. راهکار منطقی‌تر هم این است که در چنین مواقعی دورکاری کارمندان راهکاری است که می‌تواند چاره‌ساز باشد و از سوی کارشناسان مختلف بیان می‌شود، اما این مسئله تاکنون به جایی نرسیده است و آنچه برای مردم محسوس است همین دردسر‌ها و سرگردانی‌ها هنگام تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها برای مادران شاغل است. 

 

دخترش هشت ساله و کلاس دوم دبستان است، هم خودش و هم شوهرش وقتی که مدرسه به خاطر آلودگی هوا مجازی می‌شود، حسابی به دردسر می‌افتند. ملیحه درباره مشکلاتی که تعطیلات یک‌باره مدارس به خاطر آلودگی هوا برای مادران شاغل ایجاد می‌کند به «جوان» می‌گوید: «من برای دخترم گوشی تلفن همراه نخریدم چراکه در این سن و سال خریدن گوشی برای بچه‌ها مناسب نیست، اما روز‌هایی که مدارس به دلیل آلودگی هوا مجازی می‌شود، من مجبورم کلاس مجازی بچه را روی گوشی تلفن همراه خودم برقرار کنم. از طرف دیگر محل کارم به اندازه تعطیلات آلودگی هوا به من مرخصی نمی‌دهد! چراکه در طول سال هر کارمندی تنها از یک ماه استحقاقی برخوردار است، اما اگر تعداد روز‌های آلودگی هوا در سال را جمع بزنیم، گاهی وقت‌ها از این تعداد بیشتر می‌شود.» به گفته وی از طرف دیگر هر کدام از افراد شاغل در طول سال برنامه‌های مختلفی دارند و شاید لازم شود برای موارد متعددی مرخصی بگیرند و نمی‌توانند همه مرخصی‌های‌شان را با تعطیلی یا مجازی شدن مدارس بچه‌ها بسوزانند. این خانم کارمند ادامه می‌دهد: «در کنار همه این‌ها خیلی وقت‌ها از محل کار هم به این سادگی‌ها به ما مرخصی نمی‌دهند، البته که آن‌ها هم تقصیری ندارند، طبیعتاً لازم است مرخصی از چند روز قبل به مدیران اطلاع داده شود تا آن‌ها برای کارشان برنامه‌ریزی داشته باشند، اما تعطیلی مدارس برای آلودگی هوا همیشه به شکل یک دفعه اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی بدیهی است که مدیران و مسئولان هم در محل کار نتوانند با مرخصی کارمند‌شان موافقت کنند.»

مریم هم مادر شاغل دیگری است که فرزند پنج ساله دارد و پسرش مهدکودک می‌رود. مشابه همین دردسر‌ها با تعطیلی مهد‌های کودک برای او هم رخ می‌دهد، یعنی روز‌هایی که هوا به دلیل آلودگی تعطیل است، مریم در مورد نگهداری از پسرش دچار مشکل می‌شود و کسی نیست از فرزندش مراقبت کند. مریم به «جوان» می‌گوید: «خانواده من و خانواده همسرم تهران نیستند و شهرستان هستند و کسی را ندارم که در مواقع تعطیلی مهد کودک‌ها، بتوانم فرزندم را به او بسپارم، به همین خاطر گاهی وقت‌ها وقتی آلودگی هوا مهد‌های کودک را تعطیل می‌کند، ناچارم فرزندم را با خودم به محل کار ببرم که طبیعتاً فضای مناسبی برای یک پسر بچه پنج ساله محسوب نمی‌شود. از طرف دیگر حضور بچه در محیط کار می‌تواند تمرکز من و سایر همکارانم را برای انجام کارمان بگیرد.»

این مادر شاغل ادامه می‌دهد: «طبیعتاً مدیران مجموعه هم خیلی برای‌شان خوشایند نیست که من فرزندم را به محل کارم ببرم و بعداً در این باره به من تذکر می‌دهند. وقتی مهدکودک تعطیل می‌شود، کسی از خانواده‌ام در تهران حضور ندارد تا بچه را به آن‌ها بسپارم، چاره دیگری برایم باقی نمی‌ماند.»

 

سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از جمله کسانی است که معتقد است تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی تأثیری بر کاهش آلودگی هوا ندارد.

از نگاه وی اگر تعطیلات به دلیل آلودگی هوا چند روزی ادامه داشت و مردم از شهر خارج می‌شدند، شاید تأثیر اندکی بر کاهش آلودگی هوا داشت، اما تعطیلی مدارس تنها برای حفظ سلامت مردم است و راهکاری برای کاهش آلودگی هوا نیست. 

وزیر آموزش و پرورش هم در واکنش به تعطیلات پیاپی مدارس به دلیل آلودگی هوا گفته بود: «من یادداشتی خدمت آقای رئیس‌جمهور دادم که این تعطیلی‌ها تکرار نشود و مدارس باید در موارد نادر و حاد تعطیل شوند و در مورد تعطیلی مدارس و تصمیم‌گیری در این زمینه باید دقت بیشتری شود.»

در مقابل، اما عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت معتقد است: در شرایطی که آلودگی هوا ادامه‌دار است، کارمندان هم باید دورکار شوند. 

سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس هم با اشاره به مشکلات تعطیلی مدارس هنگام آلودگی هوا و دردسر‌هایی که برای والدین و به خصوص مادران شاغل ایجاد می‌کند، می‌گوید: «عدم‌حضور والدین در منزل در زمان غیرحضوری شدن فعالیت واحد‌های آموزشی، منجر به بروز مشکلات عدیده در بین خانواده‌ها از جمله مراقبت و نگهداری از فرزندان، اجبار به بردن فرزندان به محل کار و سایر موارد عدیده خواهد شد.» 

راهکار خانم رفیعی که خودش هم مادر و شاغل است برای مدیریت آلودگی هوا منطقی‌تر به نظر می‌رسد. او پیشنهاد دورکاری کارمندان در تهران و کلانشهر‌ها را مطرح می‌کند و می‌گوید: «باید در زمان اوج آلایندگی کلانشهر‌ها موضوع تعطیلی ادارات یا دورکاری کارمندان ادارات نیز در دستور کار قرار گیرد تا ضمن کاهش میزان تردد‌های درون‌شهری و در معرض آلودگی قرار گرفتن شهروندان، از میزان مصرف گاز در ادارات نیز کاسته شود که هر دوی آن‌ها موجب کاهش آلاینده‌های هوا خصوصاً در زمان وارونگی هوا می‌شود.»

از نگاه رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در کنار این امر کاهش ساعت کاری ادارات نیز علاوه بر توزیع بار ترافیکی، در کاهش مصرف انرژی در ادارات و دستگاه‌های اجرایی نقش مؤثری دارد. 

به نظر می‌رسد دورکاری کارمندان نسبت به تعطیلی مدارس و مجازی شدن مدارس راهکاری منطقی‌تر برای مدیریت آلودگی هوا باشد؛ راهکاری که موجب سرگردانی مادران شاغل نمی‌شود و هم محیط امن‌تری را برای گروه‌های گسترده‌تر از جامعه فراهم می‌آورد، با وجود این همچنان نسبت به دورکاری کارمندان مقاومت‌هایی وجود دارد؛ مقاومت‌هایی که هیچ کدام‌شان منطقی نیست.