کشف حجاب و تعارض با حریم خصوصی

به گزارش سرویس خبری بسیج جامعه زنان-خبرگزاری بسیج؛  وحیده علی‏‌میرزائی، دانشجوی دکتری حقوق زن: شکی نیست حجاب تأمین‏ کنندۀ مصلحت فرد است؛ اما این به ‏معنای خالی بودن آن از مصلحت دیگران نیست. رعایت حجاب شرعی در جامعه باعث تحقق آثاری چون آرامش روانی شهروندان جامعه اعم از مرد و زن، استحکام پیوند خانواده‏ ها، استواری اجتماع و مصونیت آن از حاکمیت فضای جنسی و ... می‏‌شود و فقدان حجاب شرعی مساوی است با تحقق نقطۀ مقابل آثار فوق.

مصالح پیش‏ گفته مصالحی اجتماعی هستند که حکم حجاب را نیز اجتماعی می‏کنند و این امر منافاتی با مصالح فردی حجاب ندارد؛ زیرا یک امر ممکن است هم دارای مصالح فردی باشد هم اجتماعی که همین موضوع باعث اجتماعی شدن آن خواهد شد. برای اثبات ضرورت وجود حریم خصوصی برای انسان، کافی است هدف بشر در حیاتش کمال دانسته شود و لازمۀ نیل به این کمال، رشد و نمو جسمی و روحی باشد و از مقدمات ضروری رشد روحی، آرامش مدنظر قرار گیرد، که لازمۀ این آرامش داشتن فضایی مصون از تعرض دیگران و مختص انسان است که وی در آن مورد تعرض و تهدید کسی یا چیزی قرار نمی‌‏گیرد.

در عین حال شاید برای اثبات ضرورت این حق نیازی به استدلال عقلی نباشد و برخورداری خصوصی را بتوان نیازی فطری دانست که بشر به‏ خودی‏ خود به ‏سمت آن کشش و تمایل دارد. ارادۀ شارع مقدس این بوده است که با وضع حجاب، افراد در فضای عمومی و اجتماعی در معرض مداوم سیگنال‌های جنسی نباشند و اساساً غریضه را در چارچوب روابط خصوصی خانواده پیگیری کنند. جامعه اگر عاری از سیگنال‌های جنسی باشد و نیرو‌های انسانی در جامعه معطوف به پیشرفت علمی باشند، جامعۀ پویاتر و بانشاط‌تری خواهیم داشت.

حتی در غرب نیز به این نتیجه رسیده‌اند، دانشگاه محیط علم‌آموزی است و باید استاندارد پوششی داشته باشد و مناسبات میان افراد کنترل شود. ادارات نیز به همین سیاق. زنان به‏ دلیل داشتن ویژگی رهبری و تأثیرگذاری‌ که در فضای خانواده دارند، عامل اصلی آرامش یا تلاطم خانواده هستند. زن اگر در جای خود قرار گیرد، می‌تواند خانه و خانواده را به نحو احسن مدیریت کند؛ اما اگر از این چارچوب خارج شود، آسیب‌هایی را رقم می‌زند. یکی از مؤلفه‌های مهم این است که جوانب عفاف و حیا در رفتار زن متجلی باشد. اقتضای عفاف و حیا این است که در بیرون از خانواده و در فضای عمومی رعایت حجاب و حیا وجود داشته باشد؛ اما در فضای خصوصی این حجاب را برای همسر خود کنار بگذارد و جاذبه و آراستگی خود را حفظ کند.

در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران نیز اصول و مواد متعددی از قانون اساسی و قوانین عادی کشور بر ضرورت حفظ و حرمت حریم خصوصی به‏صورت مستقیم یا غیرمستقیم و کلی تاکید دارد. حجاب موضوعی است که علاوه‏ بر تأثیرات شخصی، در حوزۀ خانوادگی نیز دارای تأثیرات متعدد مثبت یا منفی است که رعایت آن تحقق آثار مثبت و عدم رعایت آن باعث به‏ وجود آمدن آثار منفی می‏‌شود. از سوی دیگر گاهی احکام فردی به‏ صورت مستقیم بر احکام اجتماعی تأثیر می‏‌گذارد که در چنین حالتی به فرض فردی دانستن موضوع، نمی توان از بعد اجتماعی آن غافل شد!

تعریف و تأکید بر حجاب به عنوان امر شخصی و خصوصی از مکرهای فرهنگی غرب است که با برجسته‏‌سازی عناصر عاطفی به‌‏ظاهر حامی حقوق زنان کوشیده است پایه ‏های این ارزش را که اتفاقاً تأثیر بنیادینی بر روابط اجتماعی و حوزه‏های فرهنگی دارد سست کند. حقوق بشر در جامعۀ دموکراتیک بر این تأکید دارد که افراد در انتخاب پوشش و نوع لباس آزادند و دولت‌ها‌ نمی‌توانند برای حوزۀ خصوصی قانون بگذارند. تا زمانی که پوشش افراد در محیطی خصوصی باشد، این پوشش بخشی از حریم شخصی فرد محسوب می‎شود؛ اما با وارد شدن به حوزۀ عمومی و در معرض دید عموم قرار گرفتن، معادلات تازه‌‏ای به ‏وجود می‌‏آید.

در واقع خصوصی دانستن پوشش در جامعه تهدید جدی برای امنیت اجتماعی و استحکام خانواده‏ هاست. تبدیل جامعه به محیطی برای عرضه و نمایش تن، تأثیر مستقیمی بر افزایش جرایم و مزاحمت‏های خیابانی و فروریزی خانواده‌‏ها خواهد داشت. در تبلیغات عصر مشروطه، حجاب داشتن زنان ملازم پرده‌نشینی و دوری از دستاوردهای فرهنگی اجتماعی بود و انجمن‌های زنان و نویسندگان و شعرای روشن‎فکر را به این باور رسانده بود که پیش ‎شرط سعادت زنان کشف حجاب است. تا جایی که حتی اقدام رضاخان به کشف حجاب گرچه از مقبولیت مردمی برخوردار نبود اما از سوی طبقۀ جدید روشن‎فکر و تحصیل‎کرده حمایت ‌شد. این تفکرات مثلاً روشن‎فکرانه و مبتنی بر شأن انسان، همان برنامه‌‏ای است که برای رسوخ در کشورهای اسلامی طراحی شده است تا بتوان به تدریج در باورهای  مسلمانان و شیعیان رخنه کرد و روز به ‎روز با کم‎رنگ شدن قبح بدحجابی، بی حجابی را رواج داد و از آن به دموکراسی درونی و بیرونی رسید. تعبیری که حتی روان‎شناس‌‏ها و فیلسوف‏‌های بلندپایۀ آمریکایی هم بر آن باور و اذعان دارند که این تدبیر دولت‌‏های غربی تخریب ادیان را نشانه رفته است.

پایان پیام/ فارس