به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، حجت‌الاسلام ذوعلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامیبه گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم، عضو هیئت علمی گروه فرهنگ پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مدرسه شبهه‌پژوهی با موضوع «استحاله فرهنگی» که از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه امروز دوم آبان‌ماه برگزار شد، به بررسی «نقش حوزه و روحانیت در مقابله با استحاله فرهنگی» پرداخت و گفت: استحاله فرهنگی را تغییرات نامحسوس، درونی و گاه ناخودآگاه در فرهنگ جامعه از وضع مطلوب به وضع نامطلوب است؛ تهاجم فرهنگی، تغییر فرهنگی و شبیخون فرهنگی برخی از الفاظی است که در مورد استحاله فرهنگی استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: سطوح استحاله فرهنگی متفاوت است، مثلاً این استحاله می‌تواند در سطح عمیق اعتقادی تا سطح گرایشات روزمره اتفاق بیفتد. تلقی جامعه از مسائل مختلفی همچون دین، انسان، پیشرفت، توحید، جامعه، انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) و ولایت فقیه می‌تواند در وضعیت فرهنگ عمومی و وقوع یا عدم وقوع استحاله فرهنگی جامعه اسلامی تأثیرگذار باشد.
ذوعلم با اشاره به برخی ابزارهای فرهنگ‌ساز ابراز کرد: هنر‌های مختلفی همچون تئاتر، سینما، نویسندگی می‌توانند ناقل‌های فرهنگی مهمی باشند. مردم در عصر امروز ارتباط‌گیری زیادی با این ابزار‌ها پیدا کرده و نسبت آن‌ها با دین را هم در نظر می‌گیرند.
ضعف بصیرت و باور دینی؛ مهمترین زمینه استحاله فرهنگی
وی افزود: استحاله فرهنگی زمانی قابل مطرح کردن است که وضعیت مطلوب فرهنگی به خوبی تبیین و اثبات شده باشد. برای این امر می‌بایست یک فرهنگ معیار را مد نظر قرار داده و بر اساس آن وضعیت موجود را مورد سنجش قرار داد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ضمن پرداختن به برخی زمینه‌های استحاله فرهنگی، بیان کرد: عوامل و زمینه‌های استحاله فرهنگی متعدد بوده و عوامل شامل علت‌ها بوده، در حالی که زمینه‌ها همان اقتضائات هستند. مهمترین زمینه استحاله فرهنگی ضعف بنیه فرهنگی جامعه است و این بنیه فرهنگی از نظر ما معرفت، بصیرت، تعلق خاطر و باور دینی است.
وی گفت: در جامعه ما با توجه به معیار فرهنگی که داریم و شامل قرآن کریم می‌باشد، هرچقدر از این مبانی و آموزه‌های ارائه شده از سوی این کتاب آسمانی فاصله بگیریم، به سمت استحاله فرهنگی رفته‌ایم. در واقع سستی ریشه‌هاست که زمینه‌ساز استحاله فرهنگی می‌شود.
ذوعلم با بیان اینکه خلأها، کاستی‌ها، ضعف‌ها و کم کاری‌هایی که در حوزه روحانیت وجود دارد می‌تواند بر مسئله فرهنگ تأثیرگذار باشد، یادآور شد: اما سؤال اینجاست که این خلأها در زمینه استحاله‌آفرینی چه نقشی داشته است؟
وی تصریح کرد: ما امروز به عملکرد نهاد‌های مختلفی که در عرصه فرهنگ دارای رسالت هستند، انتقاد داریم. یکی از این نهاد‌ها حوزه‌های علمیه است. اما باید دانست که همه ضعف‌ها شامل حوزه‌های علمیه نمی‌باشد. در نود سال پیش مرحوم آیت الله العظمی شاه‌آبادی فرمودند: این ضعف‌هایی که ما داریم عمده آن‌ها به دلیل جهل به مقام اسلام است. یعنی اگر افراد مختلف جامعه شناخت عمیقی از اسلام و جایگاه آن پیدا کنند، آن گاه است که این ضعف‌ها به حداقل خواهد رسید.
این استاد حوزه با تأکید بر اینکه حوزه‌های علمیه در تبیین ارزش‌های اصیل اسلامی دارای مسئولیت خطیری هستند، بیان کرد: در طول تاریخ معاصر ایران شاهد تلاش دشمنان دین در راستای تغییر نگرش‌های اعتقادی مردم بوده ایم که نتیجه این تلاش‌ها استحاله فرهنگی در برخی هنجار‌ها و ارزش‌های اجتماعی بوده است. حوزه‌های علمیه و روحانیون باید با تبیین ارزش‌های اصیل اسلامی و اسلام ناب جایگاه اسلام و سبک زندگی اسلامی را برای مردم تشریح کنند تا از گرایش مردم به ارزش‌های غربی و سکولار جلوگیری شود.
وی گفت: سلوک، نگرش و نوع تعامل روحانیت با دین و ارزش‌های دینی می‌تواند تأثیر بسیاری بر فرهنگ جامعه اسلامی داشته باشد. از همین‌رو لازم است نظام تربیتی حوزه‌های علمیه اهتمام جدی خود در زمینه تعلیم و رشد مبلغین دینی را حفظ کرده و آن را ارتقا دهد.
تأثیر نگاه حوزه و دانشگاه به یکدیگر در وضعیت فرهنگی جامعه
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه افزود: نگاه و تلقی حوزه و دانشگاه نسبت به یکدیگر نیز یکی دیگر از متغیر‌های تأثیرگذار در وضعیت فرهنگی جامعه امروز ماست. می‌بایست تعاملات زیادی بین دو نهاد آموزشی و تربیتی کشور صورت گیرد تا بتوانند تلقی دقیق‌تر و جامع تری نسبت به همدیگر داشته باشند.
وی ضمن تأکید بر لزوم شناخت مخاطب در عرصه‌های تبلیغ دین ادامه داد: بر ما روحانیون و طلاب لازم است به خوبی مخاطب امروز خود و جامعه اسلامی حال حاضر را بشناسیم و بتوانیم از طریق اتخاذ روش‌های مناسب با آن‌ها تعامل و ارتباط داشته باشیم تا شناخت و معرفت دینی افراد را ارتقا دهیم.
ذوعلم اظهار کرد: همه ما طلاب در زمینه مسائل فرهنگی مسئولیم و باید علاوه بر ارتقای سواد فرهنگی خود به تبلیغ ارزش‌های اسلامی به بلوغ جامعه در این زمینه کمک کنیم. این کار بر اساس رهنمود مقام معظم رهبری می‌بایست بر اساس منظومه فکری امام خمینی(ره) و نخبگانی همچون استاد شهید مرتضی مطهری صورت گیرد.
وی با برشمردن منظومه فکری مقام معظم رهبری به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع کارآمد در جهت ارائه آموزه‌های اسلامی به جامعه امروز، تصریح کرد: دیدگاه‌های خود رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به خوبی برای تعریف و ارائه ارزش‌های اسلامی به جوان امروزی راهگشاست. بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی کلیات بسیار قابل استفاده‌ای را شامل می‌شود که مدل فکر کردن در مورد انقلاب اسلامی را به ما می‌آموزد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: رسانه، دانشگاه و آموزش و پرورش سه عرصه بسیار مهم تربیتی هستند که می‌بایست طلاب و مبلغین دینی در آن‌ها به فعالیت جدی بپردازند. با اقناع سازی و تبیین درست و واقع‌بینانه می‌توان در قالب مباحثه به شناسایی آفات فرهنگی و علل استحاله فرهنگی پرداخت و زمینه‌های ارتقای فرهنگ دینی را ایجاد کرد.
وی گفت: لازم است طلاب و روحانیون در وهله اول نقش ایجابی خود در زمینه پیشگیری از استحاله فرهنگی را در نظر داشته و با عمل به آموزه‌های دینی و سبک زندگی اسلامی بتوانیم به صورت عملی این آموزه‌ها را در معرض دید مردم قرار دهیم و الگو‌های شایسته‌ای برای جامعه خود باشیم. این روش قطعاً برآیند مفیدتری را در سطح جامعه به دنبال خواهد داشت.
حوزویان در زمینه استحاله فرهنگی پژوهش و نقش‌آفرینی تقابلی داشته باشند
این استاد حوزه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در آموزش و پرورش کشور را تدوین شده برشمرد و تصریح کرد: این متن که با نظارت و راهنمایی آیت الله اعرافی مدیر محترم حوزه‌های علمیه کشور نگارش یافته است، لازم است توسط حوزویان مورد مطالعه قرار گیرد تا ذهنیت صحیح و جامع را دریافت کرده و بر اساس آن بتوانند به فعالیت‌های فرهنگی در مهمترین سازمان تربیتی کشور بپردازند.
وی ادامه داد: در زمینه استحاله فرهنگی صرفاً غصه خوردن و بیان تبعات آن کفایت نمی‌کند؛ بلکه می‌بایست خود حوزویان نیز در این زمینه پژوهش و نقش آفرینی تقابلی داشته باشند. شهید مطهری نیز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه کاستی‌های حوزه‌های علمیه دغدغه داشته، کتاب «حوزه و روحانیت» را نوشته و در سال ۱۳۴۰ به چاپ رسانده است.
ذوعلم در پایان گفت: حضور در میدان تبلیغ فرهنگ اسلامی از طریق ارتقای سواد فرهنگی در حوزه‌های علمیه و جدی گرفتن این مسئله قابل تحقق است. این حضور فقط با منبر رفتن نیست و تک تک مبلغین دینی می‌توانند از طرق مختلف هنری و رسانه‌ای نیز پیام دین را به مردم ابلاغ نمایند و مهم این است همانطور که قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَی وَ فُرَادَی»، هرکدام از طلاب و روحانیون در حد توان خود در این عرصه ورود پیدا کنند و احیاناً از انزوا، سکوت در مقابل هجمه‌های فرهنگی دشمنان و گوشه‌نشینی بپرهیزند.
انتهای پیام/
