قیام ۱۵ خرداد؛ روزی که پایه‌های نهضت اسلامی شکل گرفت

خبرگزاری بسیج _ بعد از سخنرانی امام خمینی (ره) در عاشورای سال ۴۲ در مدرسه فیضیه، اسدالله علم دستور داد مراسم مذهبی و سوگواری را در شهر‌های قم و تهران مورد تهاجم قرار دهند و در روز‌های ۱۳ و ۱۴ خرداد ۱۳۴۲ تعداد زیادی از وعاظ و روحانیون را دستگیر کردند.

به‌دنبال دستگیرشدن این افراد دامنه اعتراض و تظاهرات گسترش بیشتری یافت، در تهران دانشجویان دانشگاه تهران به صف معارضان پیوسته و در مخالفت با دولت علم و رژیم پهلوی هم‌صدا شدند.

اسدالله علم احساس کرد که جهت جلوگیری از گسترش تظاهرات تنها یک راه ­حل وجود دارد و آن هم دستگیری رهبر مخالفان است.

شاه نیز که به‌تازگی از سخنان امام‌خمینی (ره) آگاه شده بود، به ­شدت عصبانی و وحشت­زده شده و بلافاصله دستور دستگیری ایشان را صادر کرد.

در ادامه نیز نیرو‌های امنیتی به تلافی مخالفت امام در مقابل اقدامات ضددینی شاه در ساعت چهار صبح پانزده خرداد ۱۳۴۲ با کمک نیرو‌های کماندو وارد قم شدند و به منزل رهبر انقلاب یورش برده و ایشان را دستگیر و در پادگان عشرت ­آباد تهران زندانی کردند.

خبر دستگیری و حبس رهبر قیام بی‌درنگ در شهر مقدس قم و سپس در سایر شهر‌ها پخش شد و مردم مسلمان شهر قم پس از اجتماع در برابر منزل ایشان، با غم و اندوه فراوان به طرف صحن مطهر حضرت معصومه (س) حرکت کرده و از طریق بلندگو اقدام به شعار دادن کردند. درگیری‌های گسترده به‌تدریج از ساعت ده صبح در تهران و قم آغاز شد و کشتار در خیابان‌های اطرافِ صحن مطهر حضرت معصومه (س) تا ساعت پنج بعد از ظهر ادامه یافت.

تعداد زیادی از مردم بازداشت و بعضی از آن‌ها پس از مدتی مرخص و عده‌ای نیز به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم شد و در قم حکومت نظامی برقرار گردید.

به دنبال خبر دستگیری و زندانی‌کردن امام، مردم سراسر ایران به‌ویژه تهران با تعطیلی محل کسب و کار خود به راهپیمایی و تظاهرات پرداختند. سیل خروشان جمعیت تهران در خیابان‌ها فریاد «یا مرگ یا خمینی» را سر دادند.

سیل خروشان مردم و دهقانان کفن‌پوش ورامین نیز به‌دنبال حبس رهبر قیام به‌سوی تهران حرکت کردند. مأموران رژیم شاه به محض اطلاع از چنین اقدامی به طرف ورامین حرکت کردند و در بین راه و در سرپل باقرآباد راه را بر روی مردم بسته و با شلیک گلوله مردم خشمگین را به طرز فجیعی به قتل رساندند و لکه‌ی ننگ دیگری بر دامن خود افزودند.

رهبر انقلاب اسلامی در توصیف این روز تاریخی فرمودند: در پانزده خرداد سال ۴۲ که عظمت امام در آن‌جا آشکار شد. ملت ایران ناگهان احساس کرد که پشت و پناهی دارد؛ قلّه عظیمی وجود دارد که می‌تواند به او چشم بدوزد و به آن توجّه کند. خطبه‌های نمازجمعه در دهمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره)

با حضور مسؤولانه مردم در صحنه، پایه‌های نهضت اسلامی در خرداد ۱۳۴۲ به صورتی مستحکم بر زمین گذاشته شد و ۱۶ سال پس از آن به تدریج یک انقلاب مردمی به تمام معنا در ایران شکل گرفت. دیدار میهمانان خارجی شرکت‌کننده در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره) - ۱۳۷۶/۰۳/۱۵