بررسی دستاورد‌های انقلاب برای زنان با رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه امام حسین (ع) حضور زنان در انقلاب اسلامی بر خیزش جامعه قدرت داد

به گزارش سرویس خبری بسیج جامعه زنان- بی‌تردید یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های انقلاب اسلامی برای زنان فراهم شدن فضایی مناسب و امن برای حضور اجتماعی آنان است. پیش از انقلاب فضای نامساعد جامعه و تلاش برای تغییر سبک زندگی مردم با حال و هوا و سبک زندگی غربی، موجب شده بود زنان و دختران نتوانند فعالیت اجتماعی داشته باشند. آنهایی هم که در سطح جامعه حاضر می‌شدند با نگاه ابزاری به زنان مواجه بودند و خیلی وقت‌ها در عمل وسیله‌ای برای التذاذ مردان محسوب می‌شدند. انقلاب اسلامی مطابق نگاه اسلام جایگاه انسانی به زن داد و او را از جنسیت‌زدگی خارج کرد، همین مسئله موجب شد زنان در زیر لوای جامعه اسلامی به جایگاهی که حق‌شان است دست پیدا کنند و بتوانند در تمامی عرصه‌ها خوش بدرخشند و استعداهای‌شان شکوفا شود. بر این اساس انقلاب اسلامی زن را از پستوی خانه خارج کرد و به او تشخص داد. به این ترتیب شاهد آن هستیم که زنان ایرانی بعد از انقلاب در سایه امنیت و آرامش اجتماعی توانستند در تمامی عرصه‌ها حضور پیدا کنند، به گونه‌ای که آمار زنان هنرمند، معلم، استاد، ورزشکار، دانشمند و اندیشمند در دوران پس از انقلاب با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست؛ زنانی که با حجاب‌شان نمادی از زن مسلمان تراز انقلاب اسلامی را به نمایش گذاشتند و در هر جایگاهی چه به عنوان یک زن خانه‌دار متولی تربیت انسان‌های شایسته برای جامعه‌ای متعالی و چه به عنوان یک زن اندیشمند و دانشمند که ظهور و بروز جهانی دارد، خوش درخشیدند. به مناسبت دهه مبارک فجر سراغ مینو اصلانی، رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه امام حسین (ع) رفته و در خصوص دستاورد‌های انقلاب برای زنان با وی به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم. 

 

 

با روی کار آمدن رژیم پهلوی و البته در دوران قاجار، این نگاه شکل گرفت که پیشرفت را منوط به غربی شدن و احیا کردن سبک زندگی غربی در داخل کشور دیدند. در زمان پهلوی اول به نوعی این موضوع سرعت گرفت و رضا پهلوی صرفاً با یک نگاه قلدرمآبانه و بدون تعقل و درک واقعیت‌ها، دستور کشف حجاب را صادر کرد که این موضوع فقط کشف حجاب نبود، بلکه تغییر سبک زندگی از سبک زندگی متعارف در کشور به سمت و سوی سبک زندگی غربی بود؛ و این ترویج سبک زندگی غربی چه تبعاتی برای زنان ما داشت؟

در این دوران به دلیل وضعیت حاکمیت و حکمرانی در کشور به نوعی زنان ما به محاق رفته بودند، یعنی شرایط برای حضور اجتماعی آنها فراهم نبود و اگر قرار بود خانم‌ها در جامعه ظهور و بروزی داشته باشند، حتماً باید با روش‌ها و مدل‌هایی که بنیاد پهلوی، بنیاد اشرف و بنیاد‌های اینچنینی ترسیم می‌کردند، در قامت یک فعال فرهنگی و اجتماعی ظاهر می‌شدند. این حرکت در دوران پهلوی دوم به شدت سرعت گرفت و با تشکیل بنیاد‌های مختلف زنانه، همه اینها باعث شد به نوعی اگر قرار است زنان در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی حضور داشته باشند، حتماً باید با کشف حجاب و مدل‌های غربی این حضور و ظهور همراه باشد، حتی در مدارس قبل از انقلاب دروس قرآن و دینی که با عنایت به ترس از علما در دروس مدارس قرار داده شده بود، از سوی معلمانی تدریس می‌شد که خودشان هیچ التزامی به اسلام و حجاب نداشتند، بنابراین هیچ‌گونه ظرفیت‌سازی برای ظهور و بروز استعداد‌ها و توانمندی‌های زنان وجود نداشت، حتی اگر یک دختری در دانشگاه قبول می‌شد اگر محجبه بود، تمسخر و نهایتاً مجبور می‌شد از سبک زندگی خودش عدول و سبک زندگی غربی را پیشه کند تا بتواند در حوزه کاری و تحصیلی موفق باشد، حتی در مدارس هم اگر دانش‌آموزی پوشش و حجابش را رعایت می‌کرد، مورد تمسخر قرار می‌گرفت و برخی مدارس هم اصلاً دانش‌آموزان محجبه را راه نمی‌دادند! بنابراین به دلیل این فشار‌ها و محدودیت‌ها جامعه از حضور و بروز و نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری زنان به نوعی محروم مانده بود. 

 

بله، قطعاً. اگر زمینه فراهم می‌شد خانم‌ها اثرگذاری بسیار زیادی در طول تاریخ داشتند. حالا چه در جریان قیام تنباکو و چه در برخی جریان‌های دیگر می‌بینیم زنان ما اگر فرصتی پیش می‌آمد، کنشگرانی فعال بودند و تمایل زیادی داشتند بتوانند در صحنه‌های مختلف اجتماعی نقش‌آفرینی کنند، اما در مقطعی این نگاه‌های نامناسبی که به زن وجود داشت، موجب شده بود بخشی از جامعه هم احساس کند نیازی به حضور زنان و فعالیت آنها نیست، بنابراین دو نگاه حاصل شد که یا باید بی‌بندوبار بود تا در جامعه حضور داشت یا اگر می‌خواهید شأن و سبک زندگی خود را به عنوان یک زن مسلمان حفظ کنید، باید مهجور باشید و در هیچ کجا حضور پیدا نکنید!

 

دقیقاً. انقلاب اسلامی نخستین موضوعی که در حوزه زنان شکل داد این بود که هویت زن را به رسمیت شناخت. انقلاب اسلامی با دیدگاه‌های بسیار مترقی حضرت امام (ره) که از اسلام ناب نشئت می‌گرفت، هویت زن را به رسمیت شناخت و این هویت را در خدمت انقلاب اسلامی قرار داد، بنابراین می‌بینیم که با ایجاد این ظرفیت زنان چگونه در جامعه حضور پیدا کردند و حتی از جان‌شان مایه گذاشتند و درخشیدند، گرچه در طول تاریخ ایران از این نقش‌آفرینی‌ها داشته‌ایم، مثلاً در جریان مقابله رئیسعلی دلواری با انگلیسی‌ها می‌بینیم که زن‌ها چه نقش‌آفرینی‌ای داشتند و چگونه در همراهی کردن با رئیسعلی دلواری درخشیدند و توانستند استعمار را عقب بزنند یا در طول تاریخ اسلام ما زنان نوقانی را در مشهد داریم که برای تشییع پیکر مطهر امام رضا (ع) حضور داشتند، بنابراین هرگاه زمینه‌ای فراهم شده است، زنان ما برای این مرز و بوم حتی از جان‌شان گذشته‌اند، پس وقتی حضرت امام (ره) زمینه را ایجاد و در واقع این انگیزه‌های قدسی زنان را بیدار کرد و به ظهور و بروز رساند، ما دیدیم چگونه خودشان در مسیر انقلاب اسلامی قدم گذاشتند و خانواده‌شان را در مسیر انقلاب هدایت کردند. 

 

 از این جهت حضور زنان بسیار تأثیرگذار بود که وقتی زنان در انقلاب اسلامی حضور پیدا کردند، گویی لایه‌های مختلف اجتماعی در متن انقلاب قرار گرفتند. قبلاً در خیزش‌هایی که وجود داشت با عدم‌حضور زنان مواجه بودیم، اما وقتی زنان هم حضور پیدا کردند، گویی در جامعه خیزش ضدظلم و ضداستکبار ایجاد شده است، به همین ترتیب زنان با رهنمود‌های امام و نفس قدسی ایشان به صحنه آمدند و نقش‌آفرینی کردند و مسئولیت پذیرفتند؛ و این حضور و نقش‌آفرینی مقطعی نبود و تا به امروز ادامه دارد. 

بله، این خیلی مهم است که زنان حضور داشته باشند و این حضور حضوری مداوم باشد. زنان ما نه فقط حضور دارند و نقش‌آفرینی می‌کنند بلکه این مسیر را کاملاً باز می‌بینند و این حضور مستمر است. زنان ما خودشان را برای ادامه مسیر مسئول می‌دانند چراکه با حاکمیت اسلام ناب زمینه این ظهور و بروز و اثرگذاری فراهم شد، بنابراین در تمامی توطئه‌هایی که از ابتدای انقلاب علیه انقلاب اسلامی شکل گرفت، توطیه‌هایی مانند پان ترکیسم، پان کردیسم و پان‌عربیسم، همه توطئه‌هایی که به تحریک ضدانقلاب و رژیم‌صهیونیستی در شهر‌های مختلف اتفاق افتاد، می‌بینیم که زنان در همان شورش‌ها در خط مقدم می‌ایستادند و ما در همین شورش‌ها صد‌ها شهید زن داریم. ۱۱۰زن داریم که منافقین در فاصله سال‌های ۶۰ و ۶۱ به شهادت رساندند، حتی خانم‌هایی که باردار بودند و از سوی منافقین در خیابان‌ها به شهادت رسیدند، بنابراین می‌خواهم روی این نکته تأکید کنم که وقتی هویت زن به رسمیت شناخته می‌شود و زمینه ظهور و بروز او فراهم می‌شود، کاری می‌کند کارستان! خانواده در مسیر اعتلای کلمه حق قرار می‌گیرد. همسر اطمینان پیدا می‌کند که اگر خودش هم به شهادت برسد، این خانواده منسجم و متعالی پیش می‌رود. یکی از نقش‌آفرینی‌های مهمی که زنان در طول انقلاب اسلامی و دفاع مقدس داشتند این بود که نه تنها خانواده را مستحکم نگه داشتند بلکه با وجود نبود مردان و حضور آنها در جبهه‌ها خانواده را در مسیر تعالی قرار دادند و برای نگهداشت خانواده دچار روزمرگی نشدند، بلکه به سمت تعلیم و تربیت متعالی سوق دادند. بسیاری از عزیزان تحصیلکرده ما همه در خانواده‌هایی رشد کردند که پدر در جبهه بود و مادر خانواده را در مسیر رشد و تعالی قرار می‌داد.