یازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی در دوم اسفند برگزار شد و مردم به جریانی رأی دادند که با دغدغه‌های انقلابی به میدان آمده بودند و شعار آنها «معیشت، امنیت و پیشرفت» بود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از 290 نماینده مجلس، به جز 5 نماینده اقلیت‌های مذهبی و 11 نفر که به دور دوم رفتند، تکلیف گرایش 274 نماینده باقی‌مانده به این شرح است: 19 نفر اصلاح‌طلب، 216 نفر اصولگرا و 38 نفر مستقل. بیشترین آمار اصلاح‌طلبان پیروز در انتخابات به استان آذربایجان شرقی مربوط می‌شود که در مقابلِ 10 اصولگرا و 3 مستقل، 3 اصلاح‌طلب هم به مجلس راه پیدا کردند؛ البته در میان کسانی که به مرحله دوم انتخابات رسیده‌اند، حدود 5 نفر از کاندیداها مرتبط با جریان انقلابی هستند.
انتخابات شگفتی‌ساز
اما این انتخابات با شگفتی‌های بی‌شماری نیز مواجه بود:
1ـ از میان 290 نفر نماینده مجلس، ۲۴۸ نماینده برای انتخابات مجلس یازدهم ثبت‌نام کردند، 75 نفر از آنان رد صلاحیت شدند و تنها ۱۷۳ نفر از وکلای ملت توانستند وارد رقابت‌های انتخاباتی برای ورود به مجلس یازدهم شوند. بر اساس آمار قطعی ستاد انتخابات کشور درباره منتخبان مجلس یازدهم، فقط ۵۶ نفر از وکلای ملت در مجلس دهم موفق شدند به مجلس یازدهم راه یابند و ۱۱۷ نفر از آنها نتوانستند اعتماد مجدد مردم حوزه‌های انتخابیه خود را کسب کنند.
2ـ در این انتخابات حدود ۳۷ نماینده در انتخابات ثبت‌نام نکردند و ۲ نفر از نمایندگان مجلس دهم از سمت نمایندگی مجلس استعفا دادند (یک نفر به عضویت حقوقدان شورای نگهبان درآمد و دیگری سفیر ایران در مسکو شد)، ۲ نفر نیز فوت کردند.
3ـ نکته جالب توجه حضور تنها ۷ نفر از اعضای فراکسیون امید مجلس به جمع راه‌یافتگان مجلس یازدهم است. در مقابل از ۵۶ نماینده راه‌یافته به مجلس یازدهم، ۴۱ نفر عضو فراکسیون اصولگرایان هستند.
4ـ هیچ‌کدام از اصلاح‌طلبان بیش از 100 هزار رأی کسب نکرده‌اند. از برخی چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب که با فاصله معناداری در رده‌های 34 به بعد تهران هستند، می‌توان به مجید انصاری با 69 هزار و 151 رأی، علیرضا محجوب (بعد از 24 سال حضور در پارلمان) با 95 هزار و 393 رأی، سهیلا جلودارزاده با 67 هزار و 820 رأی و مصطفی کواکبیان با 61 هزار و 396 رأی اشاره کرد.
مشارکت در انتخابات
نظرسنجیهای صورت‌گرفته درباره انتخابات حاکی از این است که فاصله معناداری میان مجموع نظرسنجی و آرای ریخته‌شده به صندوق وجود نداشته است.
درباره دلایل رأی ندادن یا مشارکت پایین مردم در این انتخابات سخنان متعددی گفته می‌شود، اما لازم است که این استدلال‌ها بر پایه‌های علمی مانند نظرسنجی‌ها استوار باشد. در این زمینه مراکز مختلفی، مانند، صداوسیما، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، دانشگاه امام حسین(ع)، سازمان بسیج، ایسپا و دانشگاه تهران نظرسنجی انجام داده‌اند، که در ادامه به برخی نتایج استناد می‌شود.
1ـ نظرسنجی صداوسیما از مردم تهران نشان می‌داد تا تاریخ 23 بهمن، 27 در صد از مردم تهران و 37/3 درصد در سراسر کشور در انتخابات شرکت می‌کنند .
2ـ نظرسنجی ایسپا اعلام کرده است: میزان تمایل مردم حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر برای مشارکت در انتخابات پیشِ رو در لحظه انجام نظرسنجی 27 درصد برآورد شده بود. گفتنی است، اولین نظرسنجی ایسپا برای انتخابات مجلس در تهران، در خرداد ماه امسال میزان مشارکت 20 درصدی را نشان می‌داد. این میزان در شهریور ماه 22 درصد، آذر ماه 21 درصد، دی ماه 23 درصد، نیمه بهمن 26 درصد و روزهای 29 و 30 بهمن 27 درصد را نشان می‌داد.
3ـ مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در نظرسنجی نیمه اول بهمن ماه، میزان مشارکت تهرانی‌ها در انتخابات مجلس یازدهم را 24/4 درصد برآورد کرده بود.
4ـ بر اساس نظرسنجی سازمان بسیج در روزهای 19 و 20 بهمن، از 90 هزار نفر در 24 حوزه انتخاباتی، 70 درصد در شهرها و 30 درصد در روستاها، 40/8 درصد گزینه به احتمال زیاد شرکت می‌کنیم، 14/5 درصد گزینه هنوز تصمیم نگرفتم، 8/6 درصد گزینه احتمال کم دارد که شرکت کنم، 7/9 درصد بی‌پاسخ و 5/4 درصد گزینه اصلاً شرکت نمی‌کنم را انتخاب کرده‌اند.
دلایل عدم مشارکت
1ـ نارضایتی از وضع موجود؛ اگرچه برخی معتقدند با لحاظ همه شرایط کشور به ویژه در حوزه اعمال فشار حداکثری و تحریم‌های تصاعدی از سوی آمریکا، کروناهراسی و نارضایتی از عملکرد دولت، بی‌وجه نیست بگوییم مشارکت مردم در انتخابات دوم اسفند مطلوب بوده است و همین درصد هم از حد نصاب‌های جهانی کمتر نیست؛ اما مشارکت مردم نسبت به ادوار گذشته انتخابات مجلس با کاهش 17 درصدی مواجه بوده که لازم است این موضوع بررسی شود، به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل کاهش مشارکت مردم به تغییر رضایت‌مندی مردم از وضع موجود برمی‌گردد.
در نظرسنجی اخیر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران میزان نارضایتی مردم تهران بسیار بالاست و در پاسخ به این پرسش که «در حال حاضر به‌طور کلی از شرایط و وضع مدیریت کشور راضی هستید؟» 93/7 درصد از جامعه آماری اعلام نارضایتی کردند و تنها ۵ درصد تهرانی‌ها راضی بودند. همچنین ٧۶ درصد از مردم تهران عملکرد دولت در حوزه کنترل تورم و گرانی را ضعیف دانستند و ضعف بعدی را در مبارزه با فساد اقتصادی و مالی، ایجاد اشتغال، افزایش عدالت و آزادی بیان و نبودن فضای گفت‌وگو در جامعه بیان کردند.
مشکلات مردم به علت عملکرد نادرست دولت و مجلس نقش ویژه‌ای در کاهش مشارکت داشته است، به گونه‌ای که 85 درصد از مردم تهران اعلام کرده‌اند از شرایط کشور راضی نیستند، 76 دصد از مردم تهران نیز از عملکرد دولت در حوزه کنترل تورم و گرانی را ضعیف دانستند و ضعف بعدی را در مبارزه با فساد اقتصادی و مالی و ایجاد اشتغال گفته‌اند؛ البته جریان اصلاح‌طلب نیز این موضوع را به زبان آورده است.
همچنین طبق نظرسنجی ایسپا، 81/4 درصد از پاسخ‌گویان استان تهران از شرایط کشور راضی نیستند. این میزان در شهر تهران ٨۵ درصد و در شهرستان‌های تهران 74/5 درصد است. تنها 18/2 درصد از پاسخ‌گویان استان تهران گفته‌اند از شرایط کشور راضی‌اند که این نسبت در شهر تهران 14/4 درصد و در شهرستان‌های تهران 3/25 درصد است.
2ـ منابع خبری مردم؛ بررسی‌های میدانی پرده از نکته باریکی بر می‌دارد و آن تأثیرگذاری منابع خبری مردم بر میزان مشارکت سیاسی آنها در انتخابات است. طبق نظرسنجی دانشگاه تهران، ۴٠ درصد افراد شرکت‌کننده گفته‌اند صداوسیما مهم‌ترین منبع کسب خبرشان است و پس از آن ٢۶ درصد افراد از شبکه‌های اجتماعی مجازی استفاده می‌کنند. اعداد گویای میزان تأثیرگذاری شبکه‌های مجازی بر مردم و مدیریت رأی آنهاست. بررسی و تحلیل محتوایی تولیدات مجازی نشان می‌دهد عمده آنها سیاه‌نمایی، بزرگ‌نمایی مشکلات، بی‌فایدگی بدون رأی دادن و تغییرناپذیری شرایط با مجلس آینده را پمپاژ کرده‌اند.
3ـ عملکرد ضعیف مجلس دهم؛ نمره مردم به کارآمدی مجلس شورای اسلامی دوره دهم نمره قابل قبولی نیست؛ زیرا 117 نفر از آنان نتوانستند مجوز ورود به مجلس یازدهم را بگیرند، هرچند تعدادی از نمایندگان هم از قبل فهمیده بودند که در این دوره شانس با آنها یار نیست و از قبل انصراف داده بودند. عملکرد ضعیف مجلس دهم تصویری نامطلوب از کلیت وجود و عملکرد قوه مقننه کشور تولید کرد و این انگاره را شکل داد که مجلس در کشور در رأس امور نیست و نمی‌تواند دولت را وادار به کار و تحرک نماید. این انگاره خود به خود به لحاظ ذهنی زمینه‌های کاهش مشارکت را فراهم کرد.
4ـ بی‌اعتمادی به اصلاح‌طلبان؛ در تهران با وجود اینکه لیست اصلاح‌طلبان با عنوان یاران هاشمی دارای وزنه‌های سنگین سیاسی بود اما سرلیست آنها مجید انصاری 69 هزار و 151 رأی کسب کرد و علیرضا محجوب (بعد از 24 سال حضور در پارلمان) 95 هزار و 393 رأی. این واقعیت میدانی نشان می‌دهد مردم از جریان سیاسی اصلاحات برای مدیریت مسائل کشور ناامید شدند و بیشتر آنها را اهل بزم و خوشی و نظریه‌پردازی از روی نسخه‌های غربی می‌بینند تا اهل رزم و مرد میدان کار و مدیریت جهادی.
البته اصلاح‌طلبان بسیار تلاش می‌کنند این موضوع را در لفافه عملکرد شورای نگهبان پنهان کنند؛ لذا گفته شد اصلاح‌طلبان به سبب رفتار شورای نگهبان قهر کرده‌اند، در حالی که نظرسنجیهای ایسپا که به لحاظ گرایش سیاسی به اصلاح‌طلبان تعلق دارد، نشان می‌دهد این جریان سیاسی قبل از انتخابات با اقبال مردمی مواجه نبوده است و صرفاً 11/8 درصد گفته‌اند به اصلاح‌طلبان رأی می‌دهند و صداوسیما نمره رأی‌دهی 10/5 درصد از تهران را برای آنها پیش‌بینی کرده بود.
عملیات روانی علیه مجلس یازدهم
در حالی که تا ورود فعال نمایندگان مجلس به خانه ملت، انتخاب هیئت‌رئیسه و تصویب طرح‌ها و لوایح حدود 3 ماه فرصت باقی است، اما نگاهی به دامنه رسانه‌ای و کنش‌های اجتماعی‌ـ اقتصادی نشان می‌دهد که فعالیت‌هایی برای درگیر کردن مجلس در حال بروز است:
1ـ جریان نفوذ هنوز بر آن عقیده اولیه خود پافشاری دارد که جریان انقلابی موجب افزایش تحریم و تهدید می‌شود و دوقطبی‌های مذاکره‌ـ مقاومت را دامن می‌زند تا مشکلات مردم را ناشی از مدیریت این تفکر قلمداد نماید؛ به همین علت مشاهده می‌کنیم که در زمانی که دشمن از نتیجه انتخابات مجلس ناامید می‌شود، با حربه لیست سیاه FATF به میدان می‌آید تا نتیجه انتخابات را در نیم‌روز باقی‌مانده انتخابات عوض کند. انتقال ایران به لیست سیاه موجب می‌شود که در روز تعطیل و روزهای پس از آن قیمت فلزات گران‌بها و ارز رشد خیره‌کننده و غیر قابل کنترلی داشته باشد.
2ـ این جریان از اکنون تلاش می‌کند سطح عملکرد مجلس یازدهم را به یک درگیری جناحی تنزل دهد و از هم‌اکنون بر سناریوسازی درگیری دولت و مجلس در سال آینده تمرکز کرده است؛ این در حالی است که نمایندگان مجلس اولویت خود را معیشت مردم گذاشته‌اند و در صدد هستند با همکاری دولت، موانع تولید، اشتغال و اثرات تحریم بر زندگی اقشار آسیب‌پذیر کاهش یابد.
3ـ درگیر کردن مجلس انقلابی یکی از برنامه‌هایی است که از هم‌اکنون شیاطین داخلی و خارجی بر آن متمرکز شده‌اند و در صدد هستند با سه‌گانه‌سازی مجلس انقلابی به نیروهای ائتلاف، پایداری‌ها و احمدی‌نژادی‌ها، ماهی مقصود خود را در اختلاف بین جبهه انقلاب در انتخاب هیئت‌رئیسه، کمیسیون‌ها و حتی تصویب طرح‌ها و لوایح صید نمایند.
تجربه‌های گذشته و انتظار از آینده
نگاهی به عملکرد مجالس هفتم، هشتم و نهم نشان می‌دهد جریان انقلابی در هر زمانی که در مصدر امور بوده است، اقدامات مطلوبی در سطح داخلی و خارجی رقم خورده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
1ـ ترجیح منافع ملت بر منافع حزبی و جناحی؛ هرچند دولت نهم و دهم هم‌زمان با مجالسی از نیروهای انقلابی بود، اما همین موجب نشد کوچک‌ترین چشم‌پوشی از خطاهای نظری، عملی حتی برخی انتصابات صورت بگیرد و مجلس در این زمینه‌ها وارد می‌شد و نظر خود را اعمال می‌کرد.
2ـ مجلس یازدهم شباهت‌های زیادی به مجلس هفتم دارد؛ زیرا قبل از مجلس هفتم شاهد یک مجلس ناکارآمد و صرفاً سیاسی (مجلس ششم) بودیم و دولت هم در امور اقتصادی کشور چندان فعالیت موفقیتی نداشت. رویکرد مردم به مجلس هفتم یک نوع درخواست نجات بود و این مجلس نام خود را به عنوان یکی از موفق‌ترین مجالس بعد از انقلاب در کارنامه خود ثبت کرد. پرهیز از موضع‌گیری‌های تند سیاسی و تنش‌های جناحی، اتخاذ مواضع اصولی در مسائل داخلی و خارجی، همراهی با دولت خدمت‌گزار، در عین حال با موضع نقادانه و مستقل، تصویب قوانین در جهت مصالح کشور و خدمت‌رسانی به مردم به ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کشاورزان، نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی و تذکر و سؤال، موضع‌گیری قاطع در رد تحمیل‌های خارجی و لغو تعلیق غنی‌سازی، کاهش دادن سود بانکی، جلوگیری از قاچاق این سرمایه ملی به خارج، تصویب لایحه سرنوشت‌ساز مسکن که طی چند سال میلیون‌ها واحد مسکونی ارزان‌قیمت در اختیار افراد بی‌خانمان قرار خواهد داد، تصویب قانون در رابطه با بسیج سازندگی و حمایت از این نهاد مردمی و موارد دیگر.
3ـ رهبر معظم انقلاب که نگاه و قضاوت‌شان برای همه حجت و سند است در همان سال‌ها بارها از مجلس هفتم تقدیر فرموده و عملکرد نمایندگان این دوره را ستوده‌اند. معظم‌له مجلس هفتم را به درختی تشبیه کردند که در سنگلاخ روئید و استوار و ماندگار خواهد بود، و نیز فرمودند: «این مجلس در موضع رفیع قانون‌گذاری ایستاد و در همه فراز و نشیب‌ها موضع ضد استکباری را علناً با صراحت و وضوح و منطق بیان کرد. از امتیازات این مجلس این بود که منشأ تشنجات سیاسی و بگو مگوهای اختلاف‌افکن در بیرون نشد.» و نیز خطاب به نمایندگان فرمودند: «موضع قاطع شما در قضیه هسته‌ای هم یکی از نقاط برجسته است.»
4ـ مجلس یازدهم نیز اکنون از دل سنگلاخ ناکارآمدی دولت و مجلس روییده است و باید مقدمه یک دولت قوی شود تا بتواند سه سال باقی‌مانده از عمر خود را با یک دولت کارآمد، پرکار و انقلابی طی نماید و ماحصل دست‌رنج خود را در مقام اجرا نیز مشاهده کند.
5ـ یکی از ویژگی‌های موفقیت‌آمیز مجلس یازدهم شکل‌گیری آن بر محور خواسته‌های واقعی ملت است و چنین تدبیری ناشی از مطالعه علمی، دقیق و واقعی شورای ائتلاف به مطالبات مردمی بوده است. این طیف نخبگی پس از این نیز باید با قدرت و انسجام بیشتری در کنار نمایندگان منتخب ملت بمانند و آنها را در تصویب لوایح و طرح‌ها یاری نمایند.
