پاسکاری توانمندسازی زنان سرپرست خانوار بین مجلس و دولت
گاهی اجمالی به آمار زنان سرپرست خانوار در کشور نشان می‌دهد طی ۲۰ سال از آمار یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال ۷۵ به ۳ میلیون و ۶۰ هزار نفر در سال ۹۵ رسیده‌ایم و در چند سال گذشته این آمار به ۴ میلیون رسیده است
به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،شانه‌های نحیفشان بار زندگی را به تنهایی به دوش می‌کشد. خسته‌اند، اما استوار، شکننده‌اند، اما راست قامت؛ مادران نان آور پای زندگی و فرزندانشان ایستاده‌اند حتی اگر تنها حامی‌شان شعار‌های گاه و بی‌گاه مسئولان باشد و در عمل نه دولت به همراهی‌شان بیاید و نه مجلس لایحه مرتبط با توانمندسازی‌شان را مورد تأیید قرار دهد. در ماه‌های گذشته هم با پیدا شدن سر و کله کرونا وضعیت زنان سرپرست خانوار بیش از پیش با چالش مواجه شده است، چراکه بخش مهمی از زنان سرپرست خانوار، افرادی بدون مهارت و توانمندی خاص هستند و خیلی از آن‌ها در مشاغل خدماتی کار می‌کنند، اما حالا به دلیل بحران کرونا با بسته شدن تالار‌های پذیرایی و محدودیت در بسیاری از مشاغل خدماتی در عمل این زنان هم شغل و درآمد خود را از دست داده‌اند آن هم در شرایطی که هیچ دست حمایتگری وجود ندارد و کسی حامی آنان نیست. در روز‌های اخیر هم مجلس لایحه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را رد کرد تا اندک امیدی به حمایت و توانمندسازی این زنان ناامید شود؛ اگرچه این لایحه زمانی از سوی دولت به مجلس رفت که دولت دوازدهم در سال آخر عمر خود است و عملاً وارد شمارش معکوس شده است. این در حالی است که دولت تدبیر و امید هشت سال برای برنامه‌ریزی و حمایت از زنان سرپرست خانوار فرصت داشت، اما در این فرصت چند ساله زنان سرپرست خانوار همچنان بی‌سرپرست باقی مانده‌اند!
عوامل متعددی موجب می‌شود تا یک زن بار سرپرستی خانواده را بر عهده بگیرد و به دوش بکشد. مرگ همسر، طلاق، از کار افتادگی یا اعتیاد و بد سرپرست بودن از عواملی است که سبب می‌شود تا زنان مسئولیت نان‌آوری خانواده را هم در کنار وظایف و نقش مادری خود به عهده بگیرند و به قول قدیمی‌ها هم پدر خانواده باشند و هم مادر خانواده. زنان سرپرست خانوار به هر شکل و با هر دلیلی که بار سرپرستی خانواده را به دوش گرفته‌اند، از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر در هر جامعه‌ای هستند و یکی از شاخص‌های ارزیابی عدالت اجتماعی در هر کشوری، وضعیت زنان آن کشور است.
رشد ۳۰۰ درصدی زنان سرپرست خانوار طی ۲ دهه
براساس آمار‌های نهاد‌های حمایتی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی هم‌اکنون حدود ۴ میلیون زن سرپرست خانوار در محدوده سنی ۱۸ تا ۶۰ سال در کشور وجود دارند. طی ۱۰ سال گذشته تعداد خانواده‌های زن سرپرست تا ۵۸ درصد افزایش داشته است.
براساس سرشماری نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در سال ۹۵، مشخص شد جمعیت زنان سرپرست خانوار کشور نزدیک به ۳میلیون و ۶۰ هزار نفر است. این جمعیت در سرشماری سال ۹۰ حدود ۲میلیون و ۵۰۰ هزار نفر، در سرشماری سال ۸۵ یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر و در سرشماری سال ۷۵، کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بود. نگاهی اجمالی به آمار زنان سرپرست خانوار در کشور نشان می‌دهد طی ۲۰ سال از آمار یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال ۷۵ به ۳ میلیون و ۶۰ هزار نفر در سال ۹۵ رسیده‌ایم و در چند سال گذشته این آمار به ۴ میلیون رسیده است. عوامل متعددی زیربنای افزایش زنان سرپرست خانوار است، اما اغلب کارشناسان زیربنای رشد تصاعدی زنان سرپرست خانوار را افزایش پدیده طلاق می‌دانند. علت روند افزایشی زنان سرپرست خانوار خود نیازمند بررسی‌های جامع و پژوهش‌های دانشگاهی است، اما آنچه مسلم است زنان به هر دلیلی که سرپرست خانوار شده باشند باید حمایت شوند؛ شرایط نامساعد اقتصادی می‌تواند این زنان و افراد تحت تکفلشان را در معرض آسیب‌های اجتماعی گسترده‌ای قرار دهد و برای قطع چرخه این آسیب‌ها لازم است تا دولت این زنان را زیر چتر حمایتی خود بگیرد، اما تاکنون چنین حمایت‌هایی احساس نشده است.
همین افزایش چند برابری زنان سرپرست خانوار هم لزوم حمایت از آن‌ها را جدی‌تر می‌کند. بر همین اساس هم حمایت از زنان سرپرست خانوار در قوانین برنامه‌های پنج ساله توسعه جایگاه ویژه‌ای دارد. اگرچه این قوانین هیچ‌گاه به درستی اجرایی نشده‌اند.
حمایت از زنان سرپرست خانوار در قوانین ۵ ساله توسعه
در قوانین پنج ساله توسعه به موضوع حمایت از زنان سرپرست خانوار توجه ویژه‌ای شده است.
بند ج ماده ۹۶ قانون برنامه چهارم توسعه به تأمین بیمه خاص برای حمایت از زنان سرپرست خانوار و افراد بی‌سرپرست با اولویت کودکان بی‌سرپرست تأکید دارد.
همچنین بندی ماده ۹۷ قانون برنامه چهارم توسعه به تهیه و تدوین طرح جامع توانمندسازی زنان خودسرپرست و سرپرست خانوار با همکاری سایر سازمان‌ها و نهاد‌های ذی‌ربط و تشکل‌های غیردولتی و تصویب آن در هیئت وزیران در شش ماهه نخست سال اول برنامه تأکید دارد.
در بند ل همین ماده به افزایش مستمری ماهانه خانواده‌های نیازمند و بی‌سرپرست و زنان سرپرست خانواده تحت پوشش دستگاه‌های حمایتی بر مبنای ۴۰ درصد حداقل حقوق و دستمزد در سال اول برنامه اشاره دارد.
در ماده ۳۹ برنامه پنجم توسعه هم آمده است: به منظور توانمندسازی افراد و گروه‌های نیازمند به ویژه زنان سرپرست خانوار و معلولان نیازمند با تأکید بر برنامه‌های اجتماع محور و خانواده محور با استفاده از منابع بودجه عمومی دولت و کمک‌های مردمی اقدامات زیر توسط دولت انجام می‌شود:
الف) طراحی نظام سطح بندی خدمات حمایتی و توانمندسازی متناسب با شرایط بومی، منطقه‌ای و گروه‌های هدف حداکثر تا پایان سال اول برنامه و فراهم کردن ظرفیت‌های لازم برای استقرار نظام مذکور در طول برنامه.
ب) اجرای برنامه‌های توانمندسازی حداقل سالانه ۱۰ درصد خانوار‌های تحت پوشش دستگاه‌های حمایتی به استثنای سالمندان و معلولان ذهنی، توانمند شده و خروج آنان از پوشش حمایت‌های مستقیم.
ج) تأمین حق سرانه بیمه اجتماعی زنان سرپرست خانوار نیازمند، افراد بی‌سرپرست و معلولان نیازمند در طول سال‌های اجرای برنامه.
همچنین در برنامه پنجم توسعه و در قالب ماده ۲۳۰ «توجه به ابعاد معیشتی و اشتغال زنان سرپرست خانوار» به عنوان یکی از محور‌های ۱۴گانه این ماده مورد تأکید واقع شده است.
بند ت ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه نیز بر تهیه و اجرای کامل طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار طبق قوانین و مصوبات شورای اجتماعی تا پایان اجرای قانون توسط معاونت امور زنان ریاست جمهوری با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر نهاد‌های ذی‌ربط تأکید دارد. این بند‌ها و قوانین، اما همچون بسیاری از قوانین دیگر تنها روی کاغذ نوشته شده‌اند.
دست رد کمیسیون بودجه مجلس به سینه لایحه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار
بر اساس تکلیف قانون برنامه ششم توسعه، دولت سال گذشته لایحه مکلف شدن دولت به تهیه طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را به مجلس فرستاد. طبق اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، با توجه به صلاحیت ذاتی معاونت امور زنان و خانواده برای اجرای امور مرتبط با زنان و خانواده و امکان اقدام این معاونت برای تدوین طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط، مقرر شد لایحه فوق آماده شود.
همچنین از سوی هیئت وزیران، معاونت امور زنان و خانواده مکلف شد با همکاری وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جهاد کشاورزی، سازمان برنامه و بودجه کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور، طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را تهیه و گزارش اقدامات اجرایی دستگاه‌های مسئول را به صورت شش ماهه به دولت ارائه کند.
چند روز پیش، اما معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور از رأی ندادن کمیسیون بودجه مجلس به لایحه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار خبر داد.
معصومه ابتکار در حساب توییتری خود نوشت: «هفته قبل به دعوت کمیسیون بودجه برای لایحه زنان سرپرست خانوار در مجلس حضور پیدا کردم و گزارشی از اقدامات دولت و معاونت ارائه و سؤالات نمایندگان را پاسخ دادم. برخی سؤالات کارشناسی و برخی توأم با موضع سیاسی بود. در نهایت کمیسیون به لایحه‌ای که اصلاحیه ضروری قانون بود رأی نداد.»
با وجود این اظهارات ابتکار ظاهراً دلایل رد این لایحه در مجلس تأخیر دولت در تدوین لایحه، عملکرد ضعیف در حمایت از زنان سرپرست خانوار و حذف نقش نظارتی مجلس با پیشنهاد حذف عنوان «به تصویب مجلس برسد» بوده است.
نظر کارشناس
بهبود وضعیت معیشتی زنان سرپرست خانوار اولویت مجلس است
اولویت‌های امروز مجلس در حوزه اجتماعی مأموریت‌های بسیار مهمی است که کلیت مجلس باید به آن توجه داشته باشد. به طور مثال رفاه عموم مردم یکی از اصلی‌ترین مسائلی است که مجلس یازدهم این موضوع را پیگیری خواهد کرد. موضوع بیکاری یکی از معضلاتی است که امروز اکثر خانواده‌های ایرانی از آن رنج میبرند. در حال حاضر ۱۵ میلیون جوان در سن و سال ازدواج در کشور داریم که برنامه روشنی برای تسهیل ازدواج جوانان از طرف دولت دیده نمی‌شود که این مهم آزاردهنده است. از سوی دیگر آمار جوانان بیکار نیز امروز به ۷ میلیون رسیده است که این آمار نیز برای کشوری با چنین ظرفیت‌هایی خوشایند نیست. بهبود وضعیت معیشتی زنان سرپرست خانوار نیز یکی دیگر از وظایف کمیسیون اجتماعی و مجلس یازدهم در دوره پیش‌رو است. امروز این آمار احصا شده و فقط نیازمند اجرای قوانین و مقررات برای بهبود اوضاع هستیم. در بیشتر این موارد قوانین و مقررات مناسبی وجود دارد و همچنین اطلاعات و آمار نیز در زمینه مسائل اصلی حوزه اجتماعی وجود دارد، بنابراین امروز ضرورت دارد با نظارت دقیق دستگاه‌های اجرایی این حوزه را وادار به اجرای قوانین در حوزه‌های اجتماعی کنیم.
مهدی عیسی‌زاده
نماینده مردم میاندوآب در مجلس شورای اسلامی
لزوم افزایش ۶۰ درصدیحمایت از زنان سرپرست خانوار تا سال آینده
دولت در اجرای طرح توانمندسازی زنان حدود ۴۴درصد از زنان سرپرست خانوار را در مناطق حاشیه‌نشین و سکونتگاه‌های غیررسمی تحت حمایت قرار داده است، اما این عدد باید در پایان برنامه ششم به حداقل ۶۰درصد برسد. بند ت ماده ۸۰ برنامه پنج‌ساله ششم توسعه درباره لزوم اجرای طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار توسط دولت است. دولت لایحه‌ای درباره عدم تصویب این طرح‌ها در مجلس ارائه کرده بود که مورد مخالفت اعضای این کمیسیون قرار گرفت، زیرا دولت طی چهار سالی که از عمر برنامه ششم می‌گذرد، باید طرح توانمندسازی را درقالب لایحه ارائه می‌کرد. دولت براساس طرح توانمندسازی زنان باید از اشتغال زنان در حوزه‌های کشاورزی، روستایی، صنایع دستی و ... حمایت و زمینه‌های توسعه زیرساخت‌ها و فناوری‌ها را برای فروش محصولات مشاغل خانگی و صنایع دستی فراهم کند. همچنین باید در حوزه سلامت زنان سرپرست خانواده با وزارت بهداشت همکاری کند و برنامه‌های پیشگیری از بیماری‌های شایع و غربالگری را انجام دهد، علاوه بر این آموزش‌های لازم را برای خانواده‌ها و زنان سرپرست برای دستیابی به برنامه‌ها و اهداف مدنظر برنامه ششم فراهم نماید. دولت همچنین براساس ماده ۸۰ برنامه ششم توسعه در بحث مقابله، پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق، حاشیه‌نشینی، کودکان کار و مفاسد اجتماعی باید به گونه‌ای عمل کند که در پایان پنج سال این برنامه آسیب‌های اجتماعی ۲۵ درصد کاهش داشته باشد.
سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی
نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس
لایحه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار برای حذف نقش نظارتی مجلس رد شد
لایحه مربوط به توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در جلسه این کمیسیون رد شد. ما نیازمند یک قانون دائمی در این حوزه هستیم و دولت بهتر است اقدامات خود را در این زمینه به صورت لایحه‌ای تدوین و به مجلس ارسال کند. دولت براساس بند ت ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه مکلف شده است برنامه جامعی را در حوزه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار طراحی کند و به تصویب مجلس برساند که دولت در این لایحه پیشنهاد حذف عنوان «به تصویب مجلس برسد» را ارائه کرده بود. خانم ابتکار گزارشی از اقدامات معاونت زنان و خانواده در حوزه اشتغالزایی و حمایت از زنان سرپرست خانوار ارائه و اعلام کرد، جزئیات این برنامه اجرایی است که بعد از بیان نظرات مخالف و موافق این لایحه رد شد، زیرا این طرح بعد از تصویب در مجلس دیگر با تغییر دولت‌ها یا برنامه‌های پنج ساله دچار مشکل نخواهد شد. باید به بحث معیشت و زندگی زنان سرپرست خانوار رسیدگی شود، بنابراین نیاز به یک قانون دائمی در این حوزه وجود دارد و دولت بهتر است اقدامات خود را در این زمینه به صورت لایحه‌ای تدوین و به مجلس ارسال کند.
محمدمهدی مفتح
سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها
آخرین اخبار
