زبان مادر، نگاهی به نقش زبان در روابط بین فردی

به گزارش سرویس خبری بسیج جامعه زنان خبرگزاری بسیج- امروزه همه والدین از اهمیت صحبت با کودک خود آگاهند. در واقع آینده کودکان تحت تأثیر چیز‌هایی شکل می‌گیرد که والدین از طریق گفتار کلامی و غیرکلامی به آن‌ها منتقل کرده‌اند؛ بنابراین همه نشانه‌های ارتباط زبانی از نگاه و بوسه و آغوش گرفته تا به‌کاربردن واژه‌های مناسب در رشد و تربیت کودک مؤثر هستند. در این میان نقش مادر از همه پررنگ‌تر است. مادران اولین کسانی هستند که از طریق ابزار زبان با کودک خود ارتباط برقرار می‌کنند و چگونگی استفاده از این ابزار را به او آموزش می‌دهند. 
ماهیت انسان با زبان پیوند خورده است؛ ما از زبان استفاده می‌کنیم، حتی وقتی حرف نمی‌زنیم یا در حال دیدن رویا هستیم. ما تمام نیاز‌های ابتدایی و متعالی‌مان را به‌واسطه زبان تحقق می‌بخشیم. به رغم اینکه یادگیری زبان امری ذاتی است، اما در استفاده از امکانات آن به دانشی اضافه نیاز داریم، به‌ویژه اگر با کودکان در ارتباط هستیم. کتاب زبان مادر تألیف دکتر نهاله مشتاق به امکانات، ویژگی‌ها و کاربرد‌های زبان به‌عنوان ابزاری ارتباطی می‌پردازد. 
کتاب زبان مادر اهمیت زبان را در روابط بین‌فردی و شکل‌گیری هویت کودک مورد بررسی قرار می‌دهد. نهاله مشتاق در این کتاب زبان را به‌مثابه یک نظام کامل نشانه‌ای در نظر گرفته و به چگونگی استفاده مؤثر از آن برای برقراری ارتباط با کودک می‌پردازد. این کتاب به چرایی اهمیت فعالیت‌های زبانی مادر می‌پردازد؛ دستگاه روانی ما با زبان آمیخته است و بخش ناهوشیار آن، ساختار مشابهی با ساختار زبان دارد. اگر غیر ممکن نباشد، بسیار دشوار است که بدون پرداختن به بحث زبان مادر و اهمیت آن در فراگیری زبان اول، شناخت دقیقی در مورد روان بشر پیدا کنیم؛ پس ما برای شناخت خود، جهان پیرامون و دست‌یابی به آینده‌ای روشن ناگزیریم زبان و به‌ویژه، مشخصه‌های زبانی مادر را بشناسیم. 
دکتر نهاله مشتاق در کتاب زبان مادر با بررسی معنای نشانه‌ها و پیام‌های موجود در نظام زبان روابط پیچیده انسانی را موشکافی می‌کند. گریه اولین نشانه‌ای است که هر انسانی برای رسیدن به هدف از آن سود می‌برد؛ حال این گریه معنا‌های متفاوتی دارد که نویسنده از مادران می‌خواهد با شم مادرانه خود آن را ترجمه کنند. این کتاب با لحن صمیمی، ترکیبی است از مثال‌های داستانی، توضیحات تخصصی و شکل‌های کاریکاتورگونه که آموزش مفاهیم را راحت و لذت‌بخش می‌سازد و مفاهیمی مثل زبان بدن، زبان عؤاطف، همدلی، موسیقی کلام مادر و... را منتقل می‌کند. 
زبان اصلی‌ترین ابزار ارتباطی و تربیتی است که در اختیار والدین قرار دارد. دکتر نهاله مشتاق در کتاب زبان مادر به اهمیت نقش زبان در روابط بین فردی می‌پردازد و به والدین، به‌ویژه مادران، در مورد نحوه استفاده از زبان به‌منظور فرزندپروری آگاهی می‌بخشد. او والدین را برای تفسیر و تولید معنایی متناسب با جهان فرزندان آماده می‌کند. 
کتاب زبان مادر توسط انتشارات مهرسا منتشر شده است. 
در بخشی از کتاب «زبان مادر» نگاهی به نقش زبان در روابط بین فردی می‌خوانیم:
«اگر مادر خط قرمز‌هایی برای خود داشته باشد و غیر از فرزندش، فرد، افراد یا چیز‌های دیگری را برای خود بخواهد، کودک می‌تواند وارد مرحله رشدی بالاتری شود. در این مرحله، مادرانی که اهل گفتگو هستند، سؤال می‌پرسند و کودک را به توضیح دادن افکار و احساساتش تشویق می‌کنند؛ مادرانی که آماده هستند کودک آن‌ها را به گفتگو بکشاند، به سؤالات کودک پاسخ می‌دهند و در مورد وقایع و اتفاقات بیرونی و درونی، در حد درک کودک توضیحاتی ارائه می‌دهند؛ آن‌ها می‌توانند کودک خود را به ابزاری منحصربه‌فرد تجهیز کنند. در این گفت‌وگوها، کودک به‌تدریج کلمات خود را پیدا می‌کند. به یاد دارید که در ابتدای بحث گفتیم زبان زندگی مستقلی برای خود داشته و همه ما در زبانی که بسیار پیش از ما موجود بوده، متولد شده‌ایم؟ گفتگو این امکان را فراهم می‌آورد که کودک از میان کلمات و عبارات موجود، زبانی منطبق با عؤاطف و تفکرات خود پیدا کند. به‌تدریج شیوه خاص خود را برای صحبت کردن پیدا کند، واژگان فعالی برگزیند و با بالا رفتن سن و معلومات خود، تغییراتی را در آن‌ها اِعمال نماید. در نهایت تعداد زیادی از ما توانسته‌ایم زبانی را که در ابتدا به دیگران - و در واقع یک دیگری خاص- تعلق داشت، به تملک خود در آوریم. هر یک از ما به‌گونه‌ای منحصربه‌فرد، زبانی مخصوص به خود به دست آورده‌ایم و از طریق آن با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم.»