شیوه های مقابله با خطر نفوذ دشمن/ بصیرت و جنگ نرم

چکیده: جنگ نرم حمله همه جانبه، سازماندهی شده و یک اقدام برنامه ریزی شده، سازمان یافته و بسیارهنرمندانه، فتنه آمیز و مخلوط کردن کلمه حق با کلمه باطل و تبدیل نقاط قوت به ضعف است، در جنگ نرم دشمن به صورت دوست جلوه می کند و حقیقت را به شکل باطل و باطل را در لباس حقیقت نشان می دهد. و از نقاطی که مردم قدرت تحلیل ندارند ضربه می زند. و در این میان بصیرت قطب نمای حرکت صحیح در اوضاع اجتماعی پیچیده امروز است به گونه ای که اگر کسی این قطب نما را نداشت و نقشه خوانی بلد نباشد ممکن است ناگهان خود را در محاصره دشمن ببیند. اگر بصیرت نباشد، انسان حتی با نیّت خوب ممکن است گمراه شود و در راه بد قدم بگذارد.

در این مقاله سعی شده است دغدغه های مقام معظم رهبری را در طول سخنرانی های فراوان و نیز مطالبی جهت تکمیلتر شدن، در خصوص جنگ نرم به رشته ی نگارش در آوریم .

مقدمه: دنیای امروز شاهد هجوم گسترده رسانه های استکباری بر افکار عمومی ملت هاست که تبعاتی نظیر حمله را در پی داشته است، جنگ نرم نیز به معنای ایجاد دودلی در دل و ذهن مردم است.

مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند: وقتی انسان، تجهیز، صف آرایی، دهان های با حقد و غضب گشوده شده و دندان های با غیظ فشرده شده علیه انقلاب، امام خمینی و آرمان های نظام اسلامی را می بیند وجود این جنگ نرم را باور می کند هرچند ممکن است عده ای این ها را نبینند.

در تعریف جنگ نرم باید گفت که: جنگ نرم، روشی برای تحمیل اراده و تأمین منافع است که با غلبه بر طرف مقابل، بدون استفاده از قدرت نظامی و روش های خشونت آمیز اعمال می شود. این جنگ همه عرصه های اجتماعی، یک نظام سیاسی را می تواند تحت تأثیر قرار دهد.

در کل جنگ نرم را می توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه ای که جامعه هدف را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شکست وامیدارد، تعریف نمود. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه ای، عملیات روانی، براندازی نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و...از اشکال جنگ نرم می باشند.

جنگ نرم، یک تهاجم فرهنگی، بلکه یک شبیخون، غارت و قتل عام فرهنگی است، جنگ اراده ها و عزم ها، سیاست ها و تدبیرهاست و این یعنی ایجاد تردید در دل ها و ذهن های مردم، یعنی جنگ به وسیله ی ابزارهای فرهنگی و پیشرفته امروزی، جنگ به وسیله نفوذ، دروغ و شایعه پراکنی، یعنی تهاجم به مرزهای ایمانی، عقیدتی و فرهنگی و همچنین جنگ نرم برای ناامید ساختن مردم از مبارزه است.

تهاجم فرهنگی را نباید انکار کرد، وجود دارد. به قول امیرالمؤمنین (صلوات الله علیهم)، «من نام لم ینم عنه»، اگر شما را در سنگر خواب برد، معنایش این نیست که دشمنت هم درسنگر مقابل خوابش برده است، تو خوابت برده، سعی کن خود را بیدار کنی».

امروز آرایش تهاجمی فرهنگی بسیار خطرناکی علیه انقلاب به وضوح مشاهده می شود، زیرا جهان اسلام بیدار و هوشیار شده است. از این رو تهاجم فرهنگی دشمن با گذشته تفاوت بسیار دارد و شکل جدیدی پیدا کرده است و برای مقابله با آن باید با شناخت و آگاهی کامل عمل کنیم. حقیقت آن است که امپراتوری بین المللی زر و زور، به سردمداری آمریکا، با همه توان خود در برابر تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر جهان اسلام،

به جدّ و جهد مشغول است. رژیم آمریکا و شبکه بین المللی صهیونیزم با مأیوس شدن از مقابله نظامی و اقتصادی با ایران اسلامی، اینک بر تلاش تبلیغی و سیاسی خود افزوده اند.

اگر در جنگ سخت با اشغال سرزمین، براندازی یک نظام سیاسی محقق می شود و سیستم دفاعی و امنیتی یک کشور فرو می ریزد، در جنگ نرم تلاش می شود با تأثیرگذاری بر باورها و ارزش های یک ملت، اندیشه و الگوی اداره کشور که هویت دهنده نظام سیاسی است به چالش کشیده شود. در صورتی که دشمن در براندازی نرم موفق شود، در واقع با پروژه بی اعتبارسازی و اعتمادزدایی از نظام سیاسی، براندازی به نتیجه خواهد رسید.

تفاوت جنگ نرم با جنگ سخت

جنگ نرم برخلاف جنگ سخت، از ماهیت انتزاعی و ذهنی برخوردار است؛ بنابراین تشخیص به موقع آن دشوار است. لیکن جنگ سخت، محسوس و همراه با عکس العمل و برانگیختن است. در جنگ نرم کشف بازیگران، آرایش وگسترش دشمن مشکل بوده و کمتر موجب برانگیختن و عکس العمل می شود.

در تهاجم نظامی، دشمنتان را می بینید؛ امّا در تهاجم معنوی، تهاجم فرهنگی، تهاجم نرم، شما دشمن را در مقابل چشمتان نمی بینید.

جنگ نرم؛ راست است، این یک واقعیت است؛ یعنی الان جنگ است. البته این حرف را من امروز نمیزنم، من بعد از جنگ و از سال ۶۷ همیشه این را گفته ام؛ بارها و بارها. علت این است که من صحنه را می بینم؛ چه بکنم اگر کسی نمی بیند؟! چه کار کند انسان؟! من دارم می بینم صحنه را، می بینم تجهیز را، می بینم صف آرایی ها را، می بینم دهان های با حقد و غضب گشوده شده و دندان های با غیظ به هم فشرده شده علیه انقلاب و علیه امام و علیه همه این آرمان ها و علیه همه آن کسانی که به این حرکت دل بسته اند را؛ اینها را انسان دارد می بیند.

یکی از وظایف اصلی امروز من و شما همین است. ما بصیرت خودمان را در مسائل گوناگون تقویت کنیم و بتوانیم انشاءالله بصیرت مخاطبان و مستمعان خودمان را هم زیاد کنیم. بصیرت مهم است. نقش نخبگان و خواص هم این است که این بصیرت را نه فقط درخودشان، در دیگران هم به وجود بیاورند. آدم گاهی می بیند که متأسفانه بعضی از نخبگان خودشان هم دچار بی بصیرتی اند نمیفهمند. اصلاً ملتفت نیستند. یک حرفی ناگهانی به نفع دشمن می زنند.

امروز به گمان من هدف و آماج دشمن خواص است. می نشینند طراحی می کنند تا ذهن خواص را عوض کنند، برای اینکه بتوانند مردم را (به فلاکت) بکشانند، چون خواص تأثیر می گذارند و در عموم مردم نفوذ کلمه دارند. خط اغفال به خصوص خواص و نخبگان از تاثیر دشمن، یکی از خطوط القائی و تبلیغاتی دشمن است.در میدان تنظیم شده ی از سوی دشمن بازی نکنید... چون چه ببرید ، چه ببازید، به نفع اوست.

یکی از مهم ترین ابزارها و تکنیک های جنگ نرم رسانه است و متأسفانه امروزه اکثر رسانه های مطرح و دارای قدرت در دنیا؛ در اختیار نظام سلطه و در راستای اهداف غیرانسانی آن قرار دارند؛ ولی رسانه همانند شمشیر دولبه است و کشورهای هدف هم می توانند از آن برای مقابله با توطئه های نظام سلطه بهره ببرند.

رسانه ها به عنوان ابزاری جهت مقابله با جنگ نرم به شمار می روند. رسانه ها به دلیل خاصیت و کارایی خود که همانا اطلاع رسانی می باشد این توانایی را دارند که تصویر مردم را از میزان کارایی دولت متحول ساخته و دچار تغییر کنند. در ادبیات نوین، از جنگ رسانه ای با عناوین تلطیف شده ای مانند: «دیپلماسی عمومی» یا «دیپلماسی رسانه ای» یاد می شود. فرهنگ واژگان و اصطلاحات روابط بین الملل نیز که در سال 1985 از سوی وزارت خارجه آمریکا منتشر شد، دیپلماسی عمومی را برنامه ای تحت حمایت دولت معرفی می کند که هدف آنها اطلاع رسانی یا تحت تأثیر قرار دادن افکارعمومی درکشورهای دیگر است. براساس این تعریف، ابزار اصلی این فرایند، انتشار متن، تصاویرمحرک، مبادلات فرهنگی، رادیو و تلویزیونی است. (کسینجر، 1383، ص 67)

ویژگی های خاص رسانه ها این است که گفتمان را حیاتی ترین حوزه و سلاح می دانند و متقاعد ساختن یک نفر برای پیوستن به خودی را بسیار ارزان تر از کشتن او می دانند و واژه ها را کم هزینه تر از گلوله می پندارند. در این زمینه نیز از ابزارهای متنوع و مدرن رسانه ای در گروه های مختلف دیداری، شنیداری و نوشتاری بهره می برند. غربالگری، تحریف و دستکاری اطلاعات از جمله ترفندهای روانشناختی مرسومی است که در عملیات رسانه ای به کار گرفته می شود و نمونه های زنده آن در حمله هوایی به لیبی، عملیات طوفان صحرا و عملیات حمله به عراق توانست سفید را سیاه، زشت را زیبا، اشغالگری را آزادی بخشی، آزادی خواهی را تروریسم و... جلوه دهد و شگفت اینکه افکارعمومی نیز ناشیانه و ناهشیارانه مغلوب این عملیات فریب آمیز روانی شد. بنابراین، القای ترس و وحشت (هیجان منفی) از جمله تاکتیک های دیگر رسانه ها برای کنترل اذهان است. شواهد متنوع و متعددی به دست داده شده است که آشکار می سازد با بهره گیری از فرایندهایی نظیر اشاعه فرهنگی، نافرمانی مدنی، فرهنگ پذیری، مجاب سازی، عملیات رسانه ای، نفوذ اجتماعی و آموزش های تلویحی می توان اذهان مخاطبان را دستکاری و نگرش ها، ترجیحات، سبک زندگی و نظام باورهای آنان را به تدریج بی آنکه خود بدانند، دستخوش تغییر ساخت و پیداست که چنین تغییری درمردم کشورها، نه تنها موجب تحول فکری و ارتقای تراز خردمندی و گشودگی ذهنی و ارتقای منش و شخصیت آنان نمی گردد، بلکه «آشفتگی و بحران هویت» آنان را نیز به همراه دارد و توان و ظرفیت پدیدآیی و استمرار کنش های بحران زا را فراهم می سازد. به همین سبب، مداخله مؤثر و سریع در این پدیده مخرب و نامطلوب نوین؛ برای همه کشورهای آماج ضروری می نماید.در کنار نقش رسانه های سنتی باید به رسانه های مدرن نیز اشاره کرد. رسانه هایی از قبیل اینترنت، پیامک و... امروزه توجه حجم وسیعی از نسل جوان را به خود معطوف داشته است و بی توجهی به آنها و به طور کلی فضای سایبر با توجه به گسترش روزافزون استفاده از این وسایل؛ پیامدهای نامطلوبی را به همراه خواهد داشت.

اهداف جنگ نرم از دیدگاه مقام معظم رهبری عبارت است از:

اساسی ترین هدف کلان جنگ نرم در همه ابعاد، محورها و سطوح آن، تضعیف مشروعیت نظام است که از رهگذر آن، براندازی یا تغییر ساختارهای نظام سیاسی حاکم بر جامعه آماج، توجیه پذیر و دارای اقبال شود. اهمیت جنگ نرم چنان است که خطر آن را می توان برابر با جنگ نظامی دانست. در جنگ نرم، دشمن به سراغ سنگرهای معنوی، ایمان ها، عزم ها، معرفت ها، پایه ها و ارکان اساسی یک نظام و کشور می رود تا آنها را منهدم نماید و امروزه فوریترین هدف دشمنان، تسخیر پایگاه های فرهنگی درکشور است و نیز بی اعتقاد کردن نسل نو به دین و اصول انقلابی، کشاندن نسل جوان جامعه به ابتذال و فساد اخلاقی، حذف تفکّر فعّالی که غرب و قلمرو قدرت آن را به خطر انداخته است، عوض کردن ذهن مردم از اسلام، ناامیدکردن جامعه درمبارزه علیه نظام سلطه، جایگزین کردن فرهنگ بیگانه به جای فرهنگِ ارزش ها و باورهای مردم، خاموش کردن روحیه ی جهادی در صحنه های انقلاب و سازندگی، هدف قراردادن فرهنگ اسلام ناب که انقلاب اسلامی بر اساس آن بنیاد نهاده شده است، ایجاد تصویری تاریک از آینده کشور برای مردم، از حیثیت و اعتبار انداختن مقاومت در میان ملت ایران، ایجاد استحاله درونی در ایران، تضعیف روحیه و ایجاد انفعال در ملت ایران، ایجاد اختلاف و به جان هم انداختن فعالان سیاسی، تهی کردن انقلاب از محتوای اسلامی، دینی و روح انقلابی، مشارکت و مشروعیت، تضعیف باورهای سیاسی، عادات حسنه و فرهنگ اسلام ناب، ایجاد انفعال در مقابل دشمن، ایجاد شکاف میان ایران و دوستداران انقلاب اسلامی ایران، استحاله تفکر شیعی و تصرف پشت جبهه انقلاب، یعنی مردم و همچنین هدف نهایی در جنگ نرم همان هدف در جنگ سخت یعنی مهار و فروپاشی یک نظام سیاسی است لیکن ابزار و روش های این براندازی متفاوت اند.

خطوط اصلی فعالیت دشمن در جنگ نرم

الف) ایجاد ناامیدی ، ب) ایجاد تفرقه، ج) ایجاد غفلت از دشمنی دشمن است.

به طور کلی شیعه باید مدرن ترین شیوه های تبلیغ را برای رساندن پیام حق خود به دیگران مورد استفاده قرار دهد.چرا که شکی نیست که امروز امواج تبلیغاتی پیچیده و درهم تنیده ی عالم، علیه اسلام متمرکز شده؛ در تهاجم فرهنگی هدف، ریشه کن کردن فرهنگ ملّی و از بین بردن آن است در تهاجم معنوی، تهاجم فرهنگی، تهاجم نرم، شما دشمن را در مقابل چشمتان نمی بینید هوشیاری لازم است.

باید ابعاد دشمن و ابعاد دشمنی را بدانیم؛ تا بتوانیم بر او فائق بیاییم؛ البته ما مدد الهی داریم؛ کمک غیبی داریم؛ بدون شک این را انسان دارد مشاهده می کند؛ لکن ما مادامی که هوشیارانه و آگاهانه در میدان نباشیم، تدبیر لازم را به کار نبریم، کمک الهی، به سراغ ما نخواهد آمد.

یکی از کارهای مهم در عمل نظامی، شناسایی است؛ شناسایی از نزدیک که زمین را بروند ببینند؛ دشمن کجاست؛ چه جوری است؛ مواضعش چگونه است؛ عوارضش چگونه است؛ تا بفهمند چه کار باید بکنند. اگر کسی این شناسایی را نداشته باشد، میدان را نشناسد، دشمن را گم بکند، یک وقت می بینید که دارد خمپاره اش را، توپخانه اش را آتش می کند به طرفی که اتفاقاً این طرف، طرفِ دوست است؛ نه طرفِ دشمن؛ نمی داند دیگر. عرصة سیاسی، عیناً همین جور است.

وظیفه ی مجموعه ی فرهنگی در جنگ نرم

در این جنگ نرم وظیفه مجموعه فرهنگی این است که هنر را تمام عیار و با قالبی مناسب به میدان آورد تا اثرگذار شود. جنگ نرم، صحنه رویارویی دروغ های بزرگ با واقعیت های تردید ناپذیراست وکافیست هواداران جبهه حق بیدار باشند و بی کار ننشینند چرا که زبان حق همیشه مؤثرتر از زبان باطل است.

فرهنگ یک جامعه، اساس هویت آن جامعه است و مؤثرترین سلاح بین‌‌المللى علیه دشمنان و مخالفین، سلاح تبلیغات است.

من برنامه های استکبار جهانی علیه ملت ایران را در سه جمله خلاصه می کنم اول: جنگ روانی، دوم جنگ اقتصادی و سوم: مقابله با پیشرفت و اقتدار علمی ... و هم اکنون فرهنگ اسلام ناب که انقلاب اسلامی براساس آن بنیان نهاده شده است، دقیقاً هدف تهاجم دشمنان اسلام قراردارد.

نتیجه اینکه

تقویت همبستگی ملی و درونی کردن ارزش های اجتماعی برای نسل جوان نظیر مفاهیمی چون عدالت گرایی، ساده زیستی، مردم سالاری دینی، ولایت فقیه و... از طریق گسترش فعالیت های مشارکتی نظیر جامعه اسلامی، بسیج محلات و... پیشنهاد می گردد.

منابع

۳۰جمله کوتاه از رهبر انقلاب در خصوص جنگ نرم

تبیین و بررسی مفهوم جنگ نرم در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری - زهرا قاسمی مقاله 8، دوره دوم، شماره سوم و چهارم، پاییز 1392، صفحه 108-127

1. از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای مجلس خبرگان، 2 مهر 1388.

2. از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و نخبگان علمی، 4 شهریور 1388.

3. از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با استادان دانشگاه، 16 مهر 1388.

4. از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای دفتر رهبری و سپاه حفاظت ولی امر، 5 مرداد 1388.

تهیه و تنظیم: سونیا امیرپور