تاریخ و نحوه شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام

به گزارش خبرگزاری بسیج؛ بنا بر قول مشهور امام حسن مجتبی علیه السلام در هفتم صفر بر اثر سمی که همسرش به او خوراند مسموم و به شهادت رسید. درباره علت و چگونی شهادت ایشان، در منابع تاریخی ۳ قول مطرح شده است که شهادت این امام، بر اثر سم از همه قوی‌تر است.

زندگینامه امام حسن علیه السلام

«شیخ کلینی» از دانشمندان بزرگ شیعی، از «ابوبکر حضرمی» نقل می‌کند: «جعده» دختر «اشعث بن قیس کندی»، امام حسن (ع) را با زهر مسموم کرد، و نیز یکی از کنیزان آن حضرت را زهر داد و مسموم کرد، زهر را برگردانید، ولی آن زهر در درون جان امام حسن مجتبی (ع) جای گرفت و مجروح کرد و آن حضرت بر اثر آن، شهید شد.»

 شیخ مفید نیز در این باره گفته است: معاویه فردی را نزد جعده، دختر اشعث بن قیس فرستاد که من تو را به همسری پسرم یزید درخواهم آورد؛ به شرط آن که تو حسن را زهر دهی و صد هزار درهم نیز برای او فرستاد و آن زن این کار را انجام داد و به امام حسن (ع) زهر داد.

معاویه، پول را به او داد؛ ولی او را به همسری یزید در نیاورد و او پس از رحلت امام (ع) با مردی از خاندان طلحه ازدواج کرد و فرزندانی برای او آورد و هر‌گاه میان آن فرزندان و سایر قبایل قریش سخنی و گفت وگویی پیش می‌آمد، قریش آنان را سرزنش کرده، می‌گفتند:‌ای پسران آن زنی که به شوهرش زهر می‌خوراند!»

 شهادت امام حسن علیه السلام

امام حسن (ع) درباره چگونگی شهادت خود اینگونه می‌فرمایند: «من به وسیله زهر، شهید می‌شوم همان طور که پیغمبر خدا (صلی الله علیه وآله) شهید شد.» گفتند: «چه کسی تو را مسموم می‌نماید؟»، فرمود: «جعده، دختر اشعث بن قیس؛ زیرا معاویه وی را تحریک می‌کند و این دستور را به او می‌دهد.» گفتند: «پس جعده را از خانه ات خارج و از خودت دور کن!»

فرمود: «چگونه او را خارج کنم؛ در صورتی که هنوز عملی انجام نداده است، اگر من وی را خارج کنم، باز هم مرا می‌کشد! و علاوه بر این نزد مردم عذری خواهد داشت.»

 تدفین امام حسن علیه السلام

درباره چگونگی تدفین امام حسن مجتبی (ع) بیان شده: هنگامیرکه امام حسن (ع) به شهادت رسید، امام حسین (ع) او را غسل داد و کفن کرد و جنازه او را درون تابوت گذاشت و به محلی که رسول خدا (ص) در آنجا بر جنازه‌ها نماز می‌خواند، حرکت داد، و بر جنازه نماز خواند. اما این اقدام‌ها همراه با فشار‌های افراد منسوب به بنی‌امیه بود، به نحوی که آن‌ها اجازه ندادند تا امام حسن (ع) در خانه حضرت رسول (ص) دفن شود و جسم پاک او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند. اما این کار نیز بدون حاشیه‌ها نبود و ایادی دنیاطلب معاویه، با شقاوت و بی‌رحمی اقدام به تیرباران جسد فرزند رسول خدا (ص) کردند.

 تاریخ و نحوه شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام

امام حسن مجتبی علیه السلام در هفتم صفر سال ۴۹ هجری بر اثر سم به شهادت رسید و در قبرستان بقیع مدینه به خاک سپرده شدند. درباره علت و چگونی شهادت ایشان، در منابع تاریخی ۳ قول مطرح شده است که شهادت این امام، بر اثر سم از همه قوی‌تر است.

  دکترحسن ابراهیم از مورخان معاصر می‌نویسد: امام حسن علیه السلام چهل روز بعد از بازگشت از عراق به مدینه، با مرگ طبیعی از دنیا رفت. این قول نادرست است؛ زیرا بر اساس شواهد تاریخی، امام علیه السلام حداقل دو سال تمام بعد از بازگشت از عراق، در مدینه سکونت داشت.

«شیخ کلینی» از دانشمندان بزرگ شیعی، از «ابوبکر حضرمی» نقل می‌کند: «جعده» دختر «اشعث‎بن قیس کندی»، امام حسن (ع) را با زهر مسموم کرد، و نیز یکی از کنیزان آن حضرت را زهر داد و مسموم کرد، زهر را برگردانید، ولی آن زهر در درون جان امام حسن مجتبی (ع) جای گرفت و مجروح کرد و آن حضرت بر اثر آن، شهید شد.»؛

شیخ مفید نیز در این باره گفته است: معاویه فردی را نزد جعده، دختر اشعث بن قیس فرستاد که من تو را به همسری پسرم یزید درخواهم آورد؛ به شرط آن که تو حسن را زهر دهی و صد هزار درهم نیز برای او فرستاد و آن زن این کار را انجام داد و به امام حسن (ع) زهر داد. معاویه، پول را به او داد؛ ولی او را به همسری یزید در نیاورد و او پس از رحلت امام (ع) با مردی از خاندان طلحه ازدواج کرد و فرزندانی برای او آورد و هر‌گاه میان آن فرزندان و سایر قبایل قریش سخنی و گفت وگویی پیش می‌آمد، قریش آنان را سرزنش کرده، می‌گفتند:‌ای پسران آن زنی که به شوهرش زهر می‌خوراند!»

امام حسن (ع) درباره چگونگی شهادت خود اینگونه می‌فرمایند: «من به وسیله زهر، شهید می‌شوم همان طور که پیغمبر خدا (صلی الله علیه وآله) شهید شد.» گفتند: «چه کسی تو را مسموم می‌نماید؟»، فرمود: «جعده، دختر اشعث بن قیس؛ زیرا معاویه وی را تحریک می‌کند و این دستور را به او می‌دهد.» گفتند: «پس جعده را از خانه ات خارج و از خودت دور کن!» فرمود: «چگونه او را خارج کنم؛ در صورتی که هنوز عملی انجام نداده است، اگر من وی را خارج کنم، باز هم مرا می‌کشد! و علاوه بر این نزد مردم عذری خواهد داشت»

تاریخ و نحوه شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام

هنگامی که امام حسن (ع) به شهادت رسید، امام حسین (ع) او را غسل داد و کفن کرد و جنازه او را درون تابوت گذاشت و به محلی که رسول خدا (ص) در آنجا بر جنازه‌ها نماز می‌خواند، حرکت داد، و بر جنازه نماز خواند. اما این اقدام‌ها همراه با فشار‌های افراد منسوب به بنی‌امیه بود، به نحوی که آن‌ها اجازه ندادند تا امام حسن (ع) در خانه حضرت رسول (ص) دفن شود و جسم پاک او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند. اما این کار نیز بدون حاشیه‌ها نبود و ایادی دنیاطلب معاویه، با شقاوت و بی‌رحمی اقدام به تیرباران جسد فرزند رسول خدا (ص) کردند.

 در وقوع شهادت سبط اکبر پیامبر «صلی الله علیه و آله»، امام مجتبی «علیه السلام» در ماه صفر، بین علمای شیعه اختلافی وجود ندارد. لکن در میان علمای شیعه درروز شهادت امام (علیه السلام) سه قول وجود دارد.

 قول اول: (آخر ماه صفر)

روز آخر ماه صفر که قائل آن شیخ کلینی «قدس سره» می‌باشد و لازم به ذکر است که این قول را تنها ایشان ذکر کرده و قول منفردی است که با تمام وجاهت و بزرگی وی هیچ یک از علمای شیعه تا این زمان از او تبعیت ننموده‌اند. (لذا از بررسی این قول صرف نظر میکنیم.)

 قول دوم: (۲۸ صفر)

اولین قائل آن شیخ مفید «قدس سره» در کتاب (مسارّ الشیعة) می‌باشد. واین در حالی است که خود شیخ مفید در کتاب دیگرش بنام (الارشاد) از ذکراین روز به عنوان روز شهادت خودداری نموده است و تنهابه ذکر ماه صفر اکتفا کرده است

دومین قائل به این قول شیخ طوسی «قدس سره» در کتاب (تهذیب الاحکام) است؛ و با توجه به اینکه شیخ کلینی و شیخ مفید «قدس سرهما» در شمار مشیخه او قرار داشته‌اند، تنها از کلام شیخ مفید «قدس سره» در کتاب (الارشاد) تبعیّت کرده است و روز خاصی را معین نکرده است؛ که از عدم التزام و تعیین نکردن او به روز خاص در ماه صفر، می‌توان استفاده نمود که کلام شیوخ خود (کلینی و شیخ مفید) در بیست و هشتم و آخر ماه صفر را نپذیرفته است.

 البته لازم به ذکر است که قول بیست و هشتم صفر از سوی برخی مثل شیخ طبرسی و ابن شهرآشوب مازندرانی «قدس سرهما» مورد تأیید قرار گرفته است، لکن پس از قرن ششم تا این زمان قائلی ندارد.

 قول سوم: (۷ صفر)

مرحوم کفعمی نیز در مصباح می‌گوید روز هفتم صفر است. پدر شیخ بهایی هم کتابی در این زمینه دارد که می‌گوید روز هفتم است. خود شیخ بهایی در چند کتابش از جمله در کتاب جامع عباسی که توضیح المسائل و فقه فارسی به قلم خود ایشان است، چنین مطلبی دارد. مرحوم مجلسی در بحار، مرحوم صاحب جواهر در جلد ۲۰ جواهر نیز همین عقیده را دارد که عمدتاً شبیه عبارت شهید را دارند.

وی افزود: مرحوم کاشف الغطاء هم همینطور، می‌گوید روز هفتم روز شهادت است.

غالب مورخین، فقها و محدثین شهادت حضرت را روز هفتم ماه صفر قرار داده‌اند، به تبع این، بزرگان و اعاظم نجف در طول دوران حوزه نجف، روز هفتم صفر درس‌ها را تعطیل می‌کردند، و به عنوان روز شهادت قرار می‌دادند.

منبع: شقفتنا،حوزه نت