(
وصیّت امیرالمؤمنین (ع) به حسن و حسین (ع) پس از ضربت ابن ملجم که لعنت
خدا بر او باد مىباشد که در ماه رمضان سال 40 هجرى در شهر کوفه مطرح
فرمود)
1ـ پندهای جاودانه
شما را به ترس از خدا سفارش مىیکنم، به دنیاپرستى روى نیاورید، گر چه به
سراغ شما آید، و بر آنچه از دنیا از دست مىدهید اندوهناک مباشید، حق را
بگویید، و براى پاداش الهى عمل کنید و دشمن ستمگر و یاور ستمدیده باشید.
(
أُوصِیکُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ وَ أَلَّا تَبْغِیَا الدُّنْیَا وَ إِنْ
بَغَتْکُمَا وَ لَا تَأْسَفَا عَلَى شَیْءٍ مِنْهَا زُوِیَ عَنْکُمَا وَ
قُولَا بِالْحَقِّ وَ اعْمَلَا لِلْأَجْرِ وَ کُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً
وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْنا.)
شما را، و تمام فرزندان و
خاندانم را، و کسانى را که این وصیّت به آنها مىرسد، به ترس از خدا، و
نظم در امور زندگى، و ایجاد صلح و آشتى در میانتان سفارش مىیکنم، زیرا من
از جدّ شما پیامبر (ص) شنیدم که میفرمود: «اصلاح دادن بین مردم از نماز و
روزه یک سال برتر است».
( أُوصِیکُمَا وَ
جَمِیعَ وَلَدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ
وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَیْنِکُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ
جَدَّکُمَا ص یَقُولُ صَلَاحُ ذَاتِ الْبَیْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ
الصَّلَاةِ وَ الصِّیَام)
خدا را! خدا را! در باره یتیمان،
نکند آنان گاهى سیر و گاه گرسنه بمانند، و حقوقشان ضایع گردد! خدا را! خدا
را! در باره همسایگان، حقوقشان را رعایّت کنید که وصیّت پیامبر صلّى اللّه
علیه و آله و سلّم شماست، همواره به خوشرفتارى با همسایگان سفارش مىیکرد
تا آنجا که گمان بردیم براى آنان ارثى معیّن خواهد کرد.
(
اللَّهَ اللَّهَ فِی الْأَیْتَامِ فَلَا تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لَا
یَضِیعُوا بِحَضْرَتِکُمْ وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی جِیرَانِکُمْ
فَإِنَّهُمْ وَصِیَّةُ نَبِیِّکُمْ مَا زَالَ یُوصِی بِهِمْ حَتَّى
ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُم)
خدا را! خدا را! در باره
قرآن، مبادا دیگران در عمل کردن به دستوراتش از شما پیشى گیرند. خدا را!
خدا را! در باره نماز، چرا که ستون دین شماست. خدا را! خدا را! در باره
خانه خدا، تا هستید آن را خالى مگذارید، زیرا اگر کعبه خلوت شود، مهلت داده
نمىشوید.
( وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی
الْقُرْآنِ لَا یَسْبِقُکُمْ بِالْعَمَلِ بِهِ غَیْرُکُمْ وَ اللَّهَ
اللَّهَ فِی الصَّلَاةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دِینِکُمْ وَ اللَّهَ اللَّهَ
فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لَا تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ
لَمْ تُنَاظَرُوا)
خدا را! خدا را! در باره جهاد با اموال و
جانها و زبانهاى خویش در راه خدا بر شما باد به پیوستن با یکدیگر، و بخشش
همدیگر، مبادا از هم روى گردانید، و پیوند دوستى را از بین ببرید. امر به
معروف و نهى از منکر را ترک نکنید که بدهاى شما بر شما مسلّط مىشوند،
آنگاه هر چه خدا را بخوانید جواب ندهد (سپس فرمود).
(
وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْجِهَادِ بِأَمْوَالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ
أَلْسِنَتِکُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَلَیْکُمْ بِالتَّوَاصُلِ وَ
التَّبَاذُلِ وَ إِیَّاکُمْ وَ التَّدَابُرَ وَ التَّقَاطُعَ لَا
تَتْرُکُوا 6 الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ
فَیُوَلَّى عَلَیْکُمْ [أَشْرَارُکُمْ] شِرَارُکُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا
یُسْتَجَابُ لَکُم).
2ـ سفارش به رعایت مقررات عدالت در قصاص
سپس فرمود: اى فرزندان عبد المطلّب: مبادا پس از من دست به خون مسلمین فرو
برید [و دست به کشتار بزنید] و بگویید، امیر مؤمنان کشته شد، بدانید جز
کشنده من کسى دیگر نباید کشته شود. درست بنگرید! اگر من از ضربت او مردم،
او را تنها یک ضربت بزنید، و دست و پا و دیگر اعضاى او را مبرید، من از
رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: «بپرهیزید از بریدن اعضاى مرده، هر چند سگ
دیوانه باشد».
( ثُمَّ قَالَ یَا بَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَا أُلْفِیَنَّکُمْ تَخُوضُونَ دِمَاءَ الْمُسْلِمِینَ خَوْضاً تَقُولُونَ قُتِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ [قُتِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ] أَلَا لَا تَقْتُلُنَّ بِی إِلَّا قَاتِلِی انْظُرُوا إِذَا أَنَا مِتُّ مِنْ ضَرْبَتِهِ هَذِهِ فَاضْرِبُوهُ ضَرْبَةً بِضَرْبَةٍ وَ لَا تُمَثِّلُوا بِالرَّجُلِ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ إِیَّاکُمْ وَ الْمُثْلَةَ وَ لَوْ بِالْکَلْبِ الْعَقُور)