قنات ارونه با گذشت قرن ها هم چنان در دل تاریخ جاری بوده و باغ های کشاورزی محله های کبودان، بازار، فهره و راهمیان شهر اردستان را سیر آب می کند.
قنات ارونه در طول تاریخ به نام‌های گوناگونی خوانده شده است، محققان و پژوهشگران بر اساس شواهد تاریخی عمر این قنات را حدود ۲۵۰۰ سال تخمین زده‌اند.
در طول زمان، قنات ارونه زمین‌های زراعی شهرستان اردستان را مشروب کرده و می‌کند که متخصصان کاریز و قنات معتقدند اگر هفت سال پیاپی در اردستان خشکسالی شود، آب این قنات شاید کم، اما خشک نخواهد شد و این یکی از ویژگی‌های معماری و مهندسی ایرانی در ساخت قنات در دشت‌های کویری است.
در حال حاضر آب قنات ارونه به ۲۰ و نیم سهم تقسیم می‌شود و برخی مورخان این تقسیم بندی را به خواجه نصیرالدین طوسی و برخی به شیخ بهایی نسبت می‌دهند.
تقسیم آب قنات ارونه از شاهکارهای تاریخی است که مبنای بسیار قدیمی دارد و از زمان‌های گذشته شروع شده و به احتمال زیاد مربوط به دوران پیش از اسلام است.
در زمان هلاکوخان مغول، خواجه نصیرالدین طوسی آن را "فرزه بندی” کرده است، هنگامی که خواجه نصیرالدین طوسی به همراه هلاکوخان مغول نوه چنگیز خان وارد اردستان شد، به دلیل اختلافی که بین مردم اردستان بر سر تقسیم آب قنات ارونه بوده، آب آن را به بیست سهم و نیم تقسیم کرد.
نیم سهم از آب قنات قبل از مخزن جهت باغهای بالای دست قنات تقسیم می‌شود و ۲۰سهم دیگر بین محله بازار، شش سهم، محله فهره هفت سهم، محله راهمیان چهار سهم، محله کبودان یک و نیم سهم و روستای تلک‌آباد یک و نیم سهم تقسیم می‌شود.
مورخان احداث این قنات را به اروند شاه در دوره کیانی و قبل از اسلام نسبت می دهند.
سنگهایی که جهت تقسیم بندی آ ب استفاده شده پس از گذشت ۵۰۰سال هیچ تغییری نکرده و سالم باقی مانده است.
قنات ارونه اردستان در سال ۸۲ به شماره ۹۰۵۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
شهرداری اردستان به موجب زیبا سازی شهری قنات مربوطه را که مقابل شهرداری قرار دارد با نور پردازی های مختلف محل گردش و تفریح خانواده ها و مسافران قرار داده است.