انفجار جمعیتی کشور در دهه ۶۰ و افزایش یکباره جمعیت خانواده ها در این دهه، باعث شد تا کشور در دهه ۸۰ و به ویژه ۹۰ با معضلی به نام بیکاری جوانان جویای کار مواجه شود به نحوی که از آن به عنوان بزرگترین مسئله داخلی کشور در این سال ها یاد می شود.
دولت ها وعده می دهند به دنبال حل معضل بیکاری جوانان هستند و در اینباره برنامه هایی را به مرحله اجرا خواهند گذاشت. طی دو دولت گذشته نیز برخی طرح های ضربتی اشتغال زایی با سر و صدای فراوان به مرحله اجرا گذاشته شد، اما هیچ یک نتوانست مرهمی بر زخم های بازار کار ایران باشد چرا که این مسئله همچنان پابرجاست و بیکاری جوانان در سطح گسترده ای وجود دارد.
طرح هایی برای اشتغال که به بن بست رسیدند
اینکه بازار کار ایران به اندازه رشد یکباره جمعیت در دهه ۶۰ رشد نکرد و از اینرو صدها هزار تقاضا برای کار بدون پاسخ ماند یک مسئله است و تغییر ذائقه و نگاه جویندگان کار به شغل نیز مسئله دیگری است. با این وجود کارشناسان بازار کار عقیده دارند، این وظیفه دولت ها بوده که در طول دوره های مختلف فعالیت خود باید برای اشتغال به صورت بنیادین برنامه ریزی می کردند.
متاسفانه دولت ها در طول چند دوره اخیر بیشتر از اینکه به دنبال اجرای راهکارهای ریشه ای برای حل معضل بیکاری باشند به اجرای طرح های ضربتی، کوتاه مدت و نمایشی رو آوردند که حاصلی برای بازار کار و اشتغال کشور نداشته است. در این خصوص پرداخت وام های خوداشتغالی، بنگاه های زودبازده و مشاغل خانگی قابل ذکر است.
کارشناسان بازار کار عقیده دارند به بازار کار رسیدن جوانان دهه ۶۰ و ناتوانی این بازار در پاسخگویی به نیازهای شغلی آنها از سخت ترین دوران های بیکاری در ایران بوده که به همراه خود افت کیفیت کار، کاهش شدید امنیت شغلی نیروی کار، تغییر کامل قراردادهای کاری از دائم به موقت کوتاه مدت و مسائلی از این دست را نیز داشته است.
متاسفانه بیکاری متولدان دهه ۶۰ تا آنجا است که به گواه آمارها حتی تحصیل کرده های تا مقطع دکترا را نیز درگیر خود کرده که به بیانی دیگر باید گفت وسعت دامنه بیکاری در ایران به نحوی شده که تمامی گروه های تحصیلی و اجتماعی را شامل شده است.
متولدان دهه ۷۰؛ رقبای جدید بازار کار
امروز دیگر اینطور نیست که بگویند تنها افراد فاقد تحصیلات عالی و آکادمیک و نیروی کار ساده بدون شغل مانده اند، بلکه برعکس گفته می شود بیکاری به شکلی بحرانی در جامعه تحصیل کرده های دانشگاهی ایران وجود دارد و اتفاقا نیروی کار ساده تقریبا از بازار کار خوبی نیز برخوردار است.
با اینکه متولد سال ۶۰ امروز در ۳۴ سالگی قرار دارد و باید او را دیگر دارای یک شغلی دانست که می خواهد سال ها به آن تکیه و بر اساس آن امورات زندگی خود را تنظیم کند، اما هنوز هم بازار کار ایران درگیر بیکاری هزاران متولد دهه ۶۰ است. گویی که مصائب بیکاری جوانان این رده سنی تمامی ندارد.
حالا هم بازار کار ایران از معضل اشتغال و بیکاری متولدان دهه ۶۰ خلاص نشده، باید گفت متولدان دهه ۷۰ به سن کار رسیده اند و امروز یک فرد متولد سال ۷۰ در سن ۲۴ سالگی قرار دارد و او دیگر یک متقاضی و رقیب جدی در بازار کار به حساب می آید.
در واقع بازار کار امروز با جوانانی متولد یک دهه جدیدتر مواجه است که هرچند تعدادشان به اندازه دهه شصتی ها نیست، اما طبق آمارهای موجود جمعیت آنها تا ۵ میلیون نفر اعلام می شود. بنابراین باید اینگونه گفت که این جمعیت میلیونی نیز در سال های آینده به جدی ترین متقاضیان شغل در کشور تبدیل خواهند شد.
اگر فرض کنیم برنامه دولت ها برای اشتغال زایی جوانان همین باشد که دست کم در ۱۷ سال گذشته انجام شده، باید گفت بیکاری در ایران تا سال های پس از ۱۴۰۰ نیز به صورت بحران وجود خواهد داشت و ادامه می یابد؛ مگر اینکه اتفاق خاصی در بازار کار ایران رخ دهد و به یکباره توان جدیدی در اقتصاد به منظور جذب نیروهای متقاضی کار صورت پذیرد.