به گزارش خبرگزاری بسیج از اردبیل، در 70 سال اخیر، رسانه‌ها و وسایل ارتباطات و اطلاعات تغییرات گسترده‌ای را در جهان بوجود آورده‌اند. تکنولوژی‌های نوظهور سریع‌ترین، کامل‌ترین و جامع‌ترین تجربه در طول تاریخ زندگی بشر بوده‌اند که پیامدهایی در زندگی ما داشته‌اند. بی شک رسانه ها توانسته‌اند فضای نوینی برای زندگی ایجاد کنند در این فضاهای جدید تقریبا 70 درصد از فعالیت روزانه افراد، به نوعی، استفاده از رسانه‌های مختلف است.رسانه‌هاي همگاني مانند تلویزیون و ماهواره در سطح جامعه جایگاهي را اشغال كرده‌اند كه از آن جایگاه بطور فزاینده چه در سطح ملي و چه بین المللي مطرح شده‌اند. از آنجا كه فرهنگ از طریق رسانه‌هاي جمعي جریان مي‌یابد، اشكال متفاوت زندگي نیز توسعه پیدا می‌کنند. در این رابطه مي‌توان گفت رسانه‌ها بر شیوه‌هاي زندگي و سلیقه‌هاي عمومي در جامعه تاثیر مي گذارند(خوشنویس، 1389)در شرایط کنونی، صاحبان قدرت در سرتاسردنیا در پی آن هستند که با توسل به هر ابزاری، بر نفوذ خود در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بیأفزایند. در این میان رسانه به عنوان اثر گذارترین ابزار در عرصه بین المللی شناخته می‌شود. ایران به دلیل رویارویی با کشورهای سلطه‌طلب و داشتن یک ایدئولوژی مستحکم در مقابله با آنان هدف سنگین‌ترین بمباران رسانه‌ای قرار گرفته است. در واقع کشورهای غربی برای نفوذ در ایران و اثرگذاری بر فرهنگ غنی ایرانی اسلامی، رسانه را بهترین وسیله برای رسیدن به این امر می‌دانند (حسینی، صلواتیان و معتضدی، 1393). هدف و سرمایه دشمنان برای هجمه فرهنگی و عقیدتی، مخاطبین رسانه‌هاست که با تولید برنامه‌های مختلف و متنوع و همچنین با جذب مخاطبان بر آنان تأثیر بگذارد که در میان انواع مخاطبان رسانه‌ها، کودکان و نوجوانان هستند که بیشتر از همه تحت تأثیر رسانه‌ها قرار دارند. برای آنها جهانی واقعی و روزمره با جهان رسانه‌ای فرقی نمی‌کند و از این جهت با دیگر مخاطبان رسانه‌ها متفاوت و تأثیر پذیرترند (عیدی زاده، 1392). باید این واقعیت را قبول کرد که کودکان و نوجوانان دهه حاضر نسبت به دهه های قبل فراغت بیشتری یافته اند و برای گذران اوقات فراغت آنها هم، عصر حاضر تکنولوژی های نوینی را تدارک دیده است که از این جمله می توان به گوشی بازیهای رایانه ای، تبلت و گوشی های هوشمند ( همه احاد مردم را شامل می شود) و .... اشاره کرد. در این وضعیت اولیا با علم به تأثیر غیر مستقیم بازیهای رایانه ای و شبکه های اجتماعی باز در قالب هدیه و تشویق، این ابزار و تکنولوژی را در اختیار فرزندان قرار می دهند. در این وضعیت که دسترسی احاد مردم بخصوص قشر نوجوان و کودکان به رسانه های اجتماعی راحت تر می شود و عملاً نمی شود مانع دسترسی آنان شد با این وجود و همچنینبا توجه به هجمه‌های رسانه‌ای متعددی که علیه کشورمان وجود دارد، لزوم پرداختن به آموزش سواد رسانه‌ای و تدوین الگویی جهت ارتقاء سطح سواد رسانه‌ای در برنامه‌های سازمان های متولی امر تربیت بیش از پیش احساس می‌شود. مسلماً بهره‌مندي از سواد رسانه‌اي، مهارتی حیاتی براي قرن بیست و یکم به حساب می‌آید بطوری که با ارتقاء سواد رسانه ای می توان در مقابل این هجمه ها ایستاد. سواد رسانه‌اي شامل توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و پردازش فعال اطلاعات در اشکال مختلف پیامهاي مکتوب، دیداري و شنیداري است. به عبارتی، سواد رسانه‌اي پاسخی ضروري، غیرقابل اجتناب و واقع‌نگر به محیط الکترونیکی پیچیده و دائم در حال تغییر و تحول اطراف ما است. سواد رسانه ای می تواند به مخاطبان بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه‌ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنها باشد. هدف سواد رسانه ای در نخستین گام های خود تنظیم یک رابطه منطقی و مبتنی بر هزینه-فایده با رسانه ها است. بنابراین یکی از اهداف اصلی سواد رسانه ای این است که استفاده مبتنی بر آگاهی و با فایده از سپهر اطلاعات را تأمین نماید (شکر خواه، 1388).با بررسی وضعیت سواد رسانه ای کشور مشاهده می شود کهپژوهش های مختلفی در این خصوص صورت گرفته است که برخی با الگو گرفتن از سبک سواد رسانه ای چین و کانادا، الگویی برای ارتقاء سواد رسانه ای کودکان، در برنامه درسی آموزش و پرورش طراحی کردند و برخی به ضرورت پرداخت آن در برنامه های رسانه ملی متمرکز شده اند که دلیل بر با اهمیت شمردن موضوع سواد رسانه ای در کشور ماست. با این وجود باز هم توجه همه جانبه به موضوع فوق کمتر احساس می شود که لازم است علاوه بر سازمان های متولی امر تربیت، در دیگر سازمانها برنامه هایی در جهت آشنایی و به کارگیری صحیح تکنولوژی های نوین صورت بپذیرد تا بر آن اساس مخاطبان بتوانند خود را در مقابل تأثیرات غیر منتظره رسانه ای مقاوم سازند.
نویسنده: یوسف نوروز
منابع
1.شکر خواه، یونس. سواد رسانه ای چیست؟ روزنامه همشهری. 25 خرداد. 1388
2.عیدی زاده، طاهره. سواد رسانه ای و انتخاب بازیهای رسانه ای. کتاب ماه علوم اجتماعی(69)، 88-83. 1392
3.حسینی، سید بشیر. صلواتیان، سیاوش. معتضدی، سینا. الگوی بومی ارتقاء سطح سواد رسانه ای نوجوانان در ایران. اولین کنفرانس بین المللی سواد رسانه ای در ایران 1393