اسلوب شعر آئینی از دیدگاه رهبری/ شعرا از توحید غفلت نکنند

حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محمدزمانی، مدیر مؤسسه مشعر و دبیر جلسه دیدار شعرای آئینی با رهبر معظم انقلاب در این باره که تاکنون اشعاری درباره ادعیه و مناجات سروده شده که در راستای تاکیدات رهبر معظم انقلاب در نخستین جلسه دیدار با شاعران آئینی بوده است و معدود افرادی همچون یوسف رحیمی در این حوزه ورود پیدا کرده‌اند و اینکه آیا این کم‌کاری ناشی از کم‌‌توجهی به سخنان معظم‌له نیست، اظهار کرد: در عرصه شعر توحیدی و اشعاری که به مناجات ارائه شده در مفاتیح‌الجنان یا صحیفه سجادیه مربوط می‌شود در دهه‌هایی که از سر گذراندیم کم‌کار بوده‌ایم و متاسفانه این حوزه‌ها را دست کم گرفتیم؛ این در حالی است که مسئله توحید، موضوع بسیار مهمی است.
وی در ادامه سخنانش به بیانات رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: معظم‌له یک بار به من فرمودند که «موضوع توحید، کم مسئله‌ای نیست. حوادث نو به نویی که در جهان اسلام اتفاق می‌افتد بسیار مهم است،‌ اما پرداختن به چنین موضوعاتی در اشعار نباید باعث آن شود که از مباحث کلان و بنیادینی همچون توحید غفلت کنیم. ارتباط انسان با خدا کم مسئله‌ای نیست که در اشعار به آن پرداخته نشود.»
محمدزمانی با اشاره به اینکه یوسف رحیمی بعد از دیدار سال ۹۰ ، درصدد برآمد که برخی از مضامین دعای ابوحمزه ثمالی را در قالب شعر درآورد و این کار را به انجام رساند،‌ افزود: کارهایی که رحیمی انجام داد، مجموعه خوبی را به ثمر رساند و برخی از رباعیاتی را که آماده کرده بود طی امسال در محضر رهبر معظم انقلاب بازخوانی کرد.
وی در پاسخ به اینکه آیا از شاعران آئینی، افراد دیگری هم بوده‌اند که به این حوزه ورود پیدا کرده باشند،‌ گفت: بله. برخی از شعرا به این حوزه وارد شده‌اند و برخی از مضامین دعاها را اقتباس کرده و در قالب شعر درآورده‌اند. این موضوع باعث شد که شعر توحیدی نسبت به دوران پیش رونق بگیرد. به ویژه اینکه بعد از آن یک کنگره شعر با عنوان شعر توحیدی در میبد برگزار شد که همین رویکرد سبب شد که اقبال و استقبال نسبت به شعر توحیدی و مناجات، همچنین اشعار مرتبط با ادعیه بیشتر شود و شعرهای نیایشی رونق بگیرد.
محمدزمانی در پاسخ به این سوال که آیا شما هم به این حوزه ورود پیدا کرده‌اید یا خیر، عنوان کرد: بله. اغلب وقتی که در بحث اهل بیت(ع) شعر می‌گویم، ابتدای بسیاری از اشعارم که ترکیب‌بند یا قصیده است، ابیات توحیدی می‌آورم، سپس وارد حوزه مدح ائمه اطهار(ع) می‌شوم. این رویکرد، سنتی بوده است که از قدیم موجود بود که شاعران اشعار خود را با مباحث توحیدی یا معاد شروع می‌کردند. این موضوع از ملزومات حوزه شعرسرایی آئینی است که شاعر نسبت به مبحث معاد فعال باشد و یاد خدا را در دلش زنده نگه دارد، سپس وارد حوزه مدح اهل بیت(ع) شود.
دبیر دیدار شعرای آئینی با رهبر معظم انقلاب در ادامه گفتارش افزود: شاعر در این حالت اهل بیت(ع) را مصداق اتمّ بندگی در برابر خداوند مطرح می‌کند به این معنی که مصداق بندگی که در اشعارش آورده است، همین ائمه اطهار هستند که به مدح و منقبت آنها پرداخته است. سپس در پایان شعرش به مرثیه یا گریز از ائمه بپردازد که به سنتی که گفته شده است عمل کند.
این شاعر با بیان اینکه از مقام معظم رهبری درباره این اسلوب سوال کرده است،‌ اظهار کرد: ایشان در این باره فرمودند که همان اسلوب را رعایت کنیم، به این شرح که ابتدا ابیاتی را تحت عنوان ابیات پند یا توحیدی بیاوریم، سپس به سراغ آموزه‌های رفتاری اهل بیت(ع) برویم. ایشان فرمودند که پرداختن به سیره زندگی، مناقب و فضائل آنها دل انسان را روشن می‌کند. به این صورت که اشعار صرفاً در قالب شاعرانه و نظم نباشد و در پایان نیز ابیاتی را به عنوان مرثیه و روضه مطرح کنند، همان طور که اسلوب قدیم هم این گونه بوده است.
این شاعر آئینی در ادامه به مصداق‌هایی که در این باره مطرح شده است اشاره کرد و گفت: در قصیده‌ای که صائب تبریزی درباره کربلا و سیدالشهدا(ع) سروده است،‌ روند به این صورت بوده. همچنین سروده‌اش درباره امام رضا(ع) بر همین روال پیش رفته است. به این شکل که ابتدا مباحث کلان،‌ توحیدی و بنیادین مطرح شده و لزوم علاقه نشان دادن به آخرت و توشه جمع کردن برای جهان باقی و دنیا، سپس وارد مدح امام معصوم(ع) و عاشورا می‌شود و در پایان سروده‌هایش ابیات رقت‌آمیز که انسان را متاثر می‌کند و اشک را بر چشم می‌آورد بیان کرده است.
محمدزمانی در این باره که آیا به رعایت این اسلوب پرداخته است یا خیر، پاسخ داد: من تقریباً تلاش کردم که این موضوع را رعایت کنم. علاوه بر پرداختن به مباحث بنیادین در ترکیب‌بندها، فضائل اهل بیت(ع) که دل‌ها را روشن می‌کند و مناقب است را بیان کرده‌ام و در پایان نیز پنج تا هفت بیت در مصیبت و وقایع اهل بیت آورده‌ام که شامل سختی‌ها و اندوه‌های آنان است.