هر چند در مناظرات ریاستجمهوری مقوله مهم آموزشوپرورش تحت تاثیر مسائل دیگر از جمله موضوعات اقتصادی بازهم نادیده ماند اما یک میلیون فرهنگی و 13.5 میلیون دانشآموز مخاطبان وزارت آموزشوپرورش هستند که نمیتوان نسبت به خواستهها و مشکلات آنها بیتفاوت بود.
هر چند دولتهای مختلف بر طبل حمایت از آموزشوپرورش به عنوان دستگاه تامین کننده نیروی انسانی کشور کوبیدهاند اما همچنان آموزشوپرورش با مشکلات متعددی دستوپنجه نرم میکند و در دولت یازدهم نیز آموزشوپرورش در اولویت قرار نگرفت.
رهبر معظم انقلاب، اردیبهشت امسال در دیدار با فرهنگیان با تأکید بر اینکه قدرت، اعتبار و آبروی کشور بیش از هر چیز وابسته به نیروی انسانی است و معلمان هستند که سازنده نسل آینده و نیروی انسانی آن هستند، بر لزوم قدردانستن شأن و منزلت معلم و تکریم آن در جامعه اشاره کرده و گفتند: هزینه کردن برای معلم از وظایف مسئولان و دولت است زیرا همانطور که بارها گفتهام هزینه کردن برای معلم در واقع، سرمایهگذاری است.
برای بررسی مسائل و مشکلات مختلف وزارت آموزشوپرورش، تهدیدات پیش روی این نهاد و وظیفه خطیر تربیت نسل با شعبانعلی رمضانیان رئیس بسیج جامعه فرهنگیان به گفتوگو نشستیم.
مشروح این گفتوگو بدین شرح است:
* تسنیم: سند آموزش 2030 لغو و از دستور کار دولت و آموزش وپرورش خارج شده است در شرایط فعلی و پس از لغو سند 2030 برای اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزشوپرورش باید چه اقداماتی انجام داد؟
* رمضانیان: در تاریخ 25 شهریور سال 95 دولت ابلاغیهای را به وزارت آموزشوپرورش داشت تا مفاد سند 2030 در این وزارتخانه به اجرا دربیاید و مطابق آن آئیننامههایی صادر و از استانها درخواست شد در این مسیر حرکت کنند در حقیقت آئیننامههای مربوط به سند 2030 برای اجرا در اختیار استانها قرار گرفت.
هماکنون جامعه تصور میکند که عمده محتوای سند 2030 دررابطه با آموزشوپرورش است اما در سایر حوزهها از جمله آموزش عالی، زنان و محیط زیست نیز مطالبی وجود دارد که به خوبی رصد نشده است.
رهبر معظم انقلاب در رابطه با اجرای سند آموزش 2030 واژه پنهانی را به کار بردند اما باید بررسی کرد چه کسانی به صورت پنهانی اجرای این سند را آغاز کردند و اساساً چرا این اقدام صورت گرفت؟ متاسفانه هنوز هم در داخل و خارج از آموزشوپرورش برخی افراد همچنان از سند 2030 دفاع میکنند و برخی از بندهای آن را مثبت میدانند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی با ملغی کردن سند 2030 مطرح کرد، هر سندی که مغایر با سند تحول بنیادین باشد دنبال نخواهد شد، این حرف مبهم است و چگونه میخواهند اثبات کنند که سایر اسناد مغایر با تحول بنیادین هستند آن هم در شرایطی که سند تحول هنوز اجرا نشده است، چگونه میخواهند مقایسه کنند تا بدانیم این اسناد با سند تحول بنیادین مغایرت دارند یا خیر، زیرنظامهای سند تحول بنیادین که هنوز به طور کامل آماده نشده است.
* سند تحول بنیادین به سخنرانی خلاصه شده است
هماکنون عزم جدی برای اجرای سند تحول بنیادین وجود ندارد و حدود 5 سال از تصویب و ابلاغ این سند میگذرد اما عمده مباحث در رابطه با تحول بنیادین به سخنرانیها خلاصه شده است.
* تسنیم: برخی صاحب نظران معتقدند یکی از دلایل اجرایی نشدن سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، آرمانی بودن آن است و اساساً با وضعیت فعلی نظام آموزش وپرورش کشور نمیتوان به چنین اهداف والایی دست یافت، این استدلال تا چه اندازه قابل پذیرش است؟
* رمضانیان: میان اسناد راهبردی با اسناد عملیاتی و اجرایی باید تفاوتهایی وجود داشته باشد، به اذعان تدوین کنندگان سند تحول بنیادین، این سند راهبردی بوده و طبیعی است که آرمانها را در نظر بگیرد. این سند متناسب با اقتضائات تعلیم و تربیت جامعه اسلامی تدوین شد و فضای مطلوب را ترسیم کرده است، میان فضای مطلوب و موجود باید اسناد دیگری تدوین شود تا بتوان سند تحول را وارد فاز عملیاتی و اجرایی کرد.
اسناد راهبردی تابع ساختار نیستند و این ساختار است که باید خود را با آن هماهنگ کند، اگر فردی عنوان میکند که آموزشوپرورش فعلی توانایی اجرای سند تحول بنیادین را ندارد نیاز است که آموزشوپرورش تغییر یافته و با وضع مطلوب هماهنگ شود.
* ساختار فعلی آموزشوپرورش مربوط به 70 سال قبل است
آموزشوپرورش به لحاظ ساختاری، نیروی انسانی و منابع مالی با مشکل مواجه است و سند تحول بنیادین نسخه شفابخش آن است در حقیقت خیابان کشیها در آموزشوپرورش و شاکلهای که به آن سوار است، اجازه نمیدهند این وزارتخانه به خوبی نفس بکشد.هماکنون مسیرهای وزارت آموزشوپرورش متناسب با نگاه 70 سال قبل بوده و طبیعی است که پاسخگوی تحول نباشد.
* با ساختار فعلی نمیتوان مشکلات آموزشوپرورش را حل کرد
نمیتوان ابتدا به گشایش در امور رسید و پس از آن به فکر اجرای تحول بود، تحول باید برای اجرای گشایش در آموزشوپرورش باشد، هماکنون عکس آنچه که باید اتفاق بیفتد را به عنوان نظرات کارشناسی شاهد هستیم و میگویند آموزشوپرورش باید خود را با امکانات و شرایط تطبیق دهد اما بارها گفتهایم چه مدت زمان نیاز است تا با حفظ این سیستم بتوانیم به مطالبات و مشکلات پاسخ دهیم و به سادگی نمیتوان با این ساختار مشکلات را حل کرد.
* آموزشوپرورش چارهای جز اجرای تحول بنیادین ندارد
به همین دلیل باید ساختار، تعاریف و ضوابط حاکم را تغییر داد، امروز چه تعریفی از فضای آموزشی و برنامه درسی داریم؟ فضای آموزشی و محتوا باید به گونهای تعریف شود که پاسخگوی نیازها باشد اینکه گفته میشود سند تحول امکان اجرا ندارد باید گفت که ارادهای برای اجرای آن نیست و در آموزشوپرورش چارهای نداریم جز اینکه به سمت تحول بنیادین حرکت کنیم.
* تسنیم: آنچه که اجرای سند تحول بنیادین در آموزش وپرورش را ضروری میکند، چیست؟ به عبارت دیگر اجرای این سند چگونه به نجات آموزش وپرورش منجر خواهد شد؟
* تمام توان آموزشوپرورش خرج خودش میشود؛ تعلیم و تربیت چه جایگاهی دارد؟
* رمضانیان: آموزش وپرورش فعلی پاسخگوی نیازها نیست و سیستم مدیریتی را ارضاء نمیکند همچنین شأن معلم به عنوان عنصر اصلی در نظام تعلیم و تربیت حفظ نمیشود. تا چه زمانی میخواهیم بگوییم که در آموزشوپرورش نمیتوانیم به دلیل کسری بودجه، مطالبات معلمان را پرداخت کنیم؟ 98 درصد بودجه آموزشوپرورش صرف پرداخت حقوق میشود و این یعنی تمام توان آموزشوپرورش، خرج خودش میشود در این میان تعلیم و تربیت چه خواهد شد؟
رهبر معظم انقلاب هر سال در دیدار با فرهنگیان بر ضرورت نوسازی آموزشوپرورش تأکید میکنند اما شاهد هستیم که سند تحول بنیادین به خوبی اجرا نمیشود و ارادهای برای اجرای آن وجود ندارد باید توجه داشت که دشمن در تلاش برای نفوذ به نظام آموزشوپرورش کشور است و هر بار در قالبهای مختلف برای رخنه تلاش میکند و در مقاطع مختلف شاهد بودیم که نظام تعلیم و تربیت را به سمتی برده که خواستههای آنها را برآورده کند.
اردیبهشت سال 95 شاهد بودیم که رهبر معظم انقلاب به موضوع تربیت نسل اشاره و گفتند دشمن در تلاش است تا نسلی در ایران تربیت شود که در آینده در جهت اهداف آنها فعالیت کند، اگر در آن سال این هشدار را جدی گرفته بودیم، امروز دیگر شاهد سند 2030 در کشور نبودیم از سوی دیگر در بحث سند 2030 شاهد غلفت و خوشبینی جریان انقلاب و نفوذ و حضور جریان وابسته به غرب برای اجرای سند بودیم.
* تسنیم: یکی از مسائل اصلی در آموزشوپرورش بحث تربیت معلم است، در سالهای اخیر روند تربیت معلم و توجه به دانشگاه فرهنگیان به چه صورت بوده است؟
* رمضانیان: باید توجه داشت که بحث تربیت معلم را نمیتوان برونسپاری کرد و در بحث تربیت معلم باید ظرفیت دانشگاه فرهنگیان را افزایش داد در حقیقت این نیاز باید با سازوکاری فراهم شود که مقوله تربیت معلم آسیب نبیند. معلمی به شاخصها و ویژگیهایی نیاز دارد که در بحث تربیت معلم محقق میشود.
معلم وظیفه مهم تربیت نسل را برعهده دارد بنابراین نمیتوان مقوله تربیت معلم را واگذارد و مطمئنترین افراد باید در آموزشوپرورش حضورداشته باشد؛ واگذاری تربیت معلم میتواند خطر بزرگی باشد و براین اساس جریان و عوامل وابسته که دلبستگی به غرب دارند، مسیر را برای نفوذ دشمن در آموزشوپرورش باز میکنند.
40 سال از عمر انقلاب اسلامی میگذرد باید بررسی کرد که آیا آموزشوپرورش فعلی با اهداف انقلاب اسلامی مطابقت دارد یا از آن فاصله دارد؟ هماکنون در روزهای آخر فعالیت دولت یازدهم قرار داریم و باید بررسی شود که آیا شاخصهای تعلیم و تربیت در چهار سال اخیر رشد کرده است؟ دولت جدید در حال استقرار است و برنامه ششم نیز در نقطه آغاز قرار دارد و باید مشخص شود که در چهار سال آینده نگاه به آموزشوپرورش چیست؟ وزیر آموزشوپرورش در دولت جدید باید چه خصوصیات و ویژگیهایی داشته باشد و باید نسبت به وزیر آموزشوپرورش در دولت آینده حساس بود.
آموزشوپرورش به تنهایی نمیتواند تمام مسائل و مشکلات را حل کند و دولت و مجلس هم باید از این وزارتخانه حمایت کنند اما هماکنون این نقص در آموزشوپرورش مشاهده میشود.
* تا چه زمانی میخواهیم در آموزشوپرورش از مطالبات پرداخت نشده معلمان بگوییم؟
* تسنیم: در دولت دوازدهم برای انتخاب وزیر آموزشوپرورش چه ملاکها و شاخصهایی باید لحاظ شود؟
* رمضانیان: در آموزشوپرورش شاهد هستیم عمده بیانات رهبر معظم انقلاب تحت عنوان مطالبات روی زمین باقی میماند، آسیبهایی متوجه معلمان است و تا چه زمانی در آموزشوپرورش میخواهیم از مطالبات فرهنگیان بگوئیم و این رویه تا کجا میخواهد ادامه یابد؟حق مردم و دانشآموزان در این میان چه میشود و تا چه زمانی باید شاهد باشیم که آموزشوپرورش درتهدید نفوذ دشمن قرار دارد؟
در خوشبینانهترین حالت نسخههای موقت برای دردهایی که حالت بحرانی به خود گرفته است، طراحی میشود تا مسائل حاد را تا حدودی کاهش دهد، هزینهکردن در آموزشوپرورش سرمایه گذاری است و هر سال رهبر انقلاب این موضوع را در هفته معلم بیان میکنند اما هیچ واکنشی از سوی دولتها در این رابطه شاهد نیستیم.
به گزارش تسنیم، هماکنون آموزشوپرورش به نقطهای رسیده است که یا نمیخواهد و یا نمیتواند نسبت به مطالبات واکنش لازم را نشان دهد و همین موضوع ضرورت تحول را تأکید میکند. رشد کشور نیازمند توسعه و پیشرفت آموزشوپرورش است باید آموزشوپرورش را به اولویت اصلی کشور تبدیل کرد. تا زمانی که آموزشوپرورش اولویت کشور نباشد باید شاهد ناهنجاری در کف خیابانها باشیم و نواقص را با چند برابر هزینه در دوران بزرگسالی حل کرد.