به گزارش خبرگزاری بسیج، ورود پساب‌های خانگی و صنعتی و دیگر آلاینده‌ها، مسدودشدن 2 کانال خزینی و چپاقلی و هم‌چنین عدم مدیریت مناسب و منطقی در منطقه حفاظت شده میانکاله سبب شده تا "خلیج گرگان" به‌عنوان بزرگترین و تنها خلیج ایرانی دریای خزر در معرض یک فاجعه زیست‌محیطی قرار بگیرد؛ فاجعه‌ای که می‌تواند مرگ این اکوسیستم ارزشمند را در مدت کوتاهی رقم بزند.
در سفر سال 93 دولت یازدهم به استان گلستان، احیاء و نجات خلیج گرگان به‌عنوان یکی از مطالبات اصلی مردم این استان مطرح شد و هیئت دولت هم وعده حل مشکلات این خلیج را داد. سال 94 زمزمه‌های تشکیل کمیته ملی نجات خلیج گرگان شنیده شد و پس از گذشت چندماه این کمیته شکل گرفت اما با گذشت 2 سال نه تنها گام عملی برای حل مشکل خلیج گرگان برداشته نشده بلکه هنوز هم این خلیج به گِل نشسته، منتظر اتمام مطالعات مشاور است.
البته سرنوشت 5 میلیارد تومان اعتباری که رئیس سازمان برنامه و بودجه از محل تبصره 36 قانون اصلاح بودجه سال گذشته برای خلیج گرگان مصوب کرده بود، هم مشخص نیست. درباره آخرین وضعیت خلیج گرگان رضا مروتی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان پاسخ می‌دهد.
چه راهکارهایی برای نجات خلیج گرگان پیش‌بینی شده است؟
مروتی: لایروبی دوره‌ای کانال‌های ورودی دهانه خلیج، بازگشایی کانال خزینی از طریق خاک‌برداری و لایروبی، احداث سازه‌های حفاظتی سنگی محافظ کانال های ورودی و انتقال آب از دریا و انتقال آب از نیروگاه نکاء به خلیج گرگان بخشی از راهکارهای اولیه پیشنهادی برای نجات خلیج گرگان به‌شمار می‌رود که ارزیابی خطرات زیست‌محیطی اجرای این اقدامات، توسط مشاور در حال انجام است.
امیدواریم مشاور طرح، خیلی زود بتواند این مطالعات را نهایی کرده تا بتوان گام‌های بعدی را برای بهبود شرایط این خلیج برداشت.
علت طولانی‌شدن انجام مطالعات برای احیاء خلیج گرگان چیست؟
مروتی: برای نجات خلیج، نیازمند انجام 2 نوع مطالعه بودیم. نخست اینکه باید مطالعات اجرایی برای پیداکردن راهکار به‌منظور بهبود وضعیت آن انجام می‌شد و در ادامه هم باید مطالعات ارزیابی زیست محیطی اتفاق می‌افتاد. ارزیابی اولیه انجام شده و در گام دوم مطالعات قرار داریم.
انجام مطالعات زیست‌محیطی کار ساده‌ای نیست و در این مطالعات باید فاکتورهای مهمی از جمله شناسایی گونه‌های مهم جانوری و آبزی، تأثیرات پسروی آب خلیج بر این اکوسیستم، اینکه روند پسروی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و این فرآیند چه تبعاتی برای اقلیم پیرامون دارد، مورد توجه قرار بگیرد بنابراین این‌گونه نیست که تصور کنیم با موضوع ساده‌ای مواجهیم.
چه اقدامات عملی قرار است برای نجات خلیج انجام شود؟
مروتی: در این مورد نمی‌توانم اظهارنظر کنم زیرا آنچه که به عنوان معاون عمرانی استاندار وظیفه داشتم، ایجاد شرایط لازم برای انجام مطالعات بوده که این اتفاق رخ داده است.
اینکه آب خلیج در حال پسروی بوده موضوعی کاملا روشن است. البته دریای خزر دارای سیکل طبیعی و دوره‌ای بوده که در حال حاضر در سال‌های پسروی آب دریا به سر می‌بریم. دهه 50 وضعیت خلیج گرگان به مراتب بدتر از شرایط کنونی بود و آب به شدت پسروی کرده بود و در دهه 70 دوباره به بیشترین حد خود رسید.
چه خطراتی خلیج گرگان را تهدید می‌کند؟
مروتی: مطالعات تاریخی تأییدکننده وجود این سیکل طبیعی است و به‌همان نسبت که آب خزر دچار پسروی می‌شود در خلیج نیز بیلان آب، منفی خواهد شد. البته دلایل مختلفی برای پسروی آب دریای خزر وجود دارد که از آن جمله می‌توان خشک شدن و کاهش آورد رودخانه‌های منتهی به دریای خزر، سدسازی‌ها در بالادست، توسعه کشاورزی و البته تغییرات اقلیمی را نام برد. بیش از 95 درصد آب دریای خزر از رودخانه ولگا تأمین می‌شود که در سال‌های اخیر آورد این رودخانه 60 درصد کاهش پیدا کرده است.
خطر جدی برای خلیج گرگان ورود آلاینده و پساب‌های صنعتی و کشاورزی و فاضلاب شهرهای ساحلی به خلیج است و موضوع مهم در کنار سیکل طبیعی پسروی و پیشروی آب دریای خزر این است که در دهه 50 که وضعیت خلیج به مراتب بدتر از شرایط کنونی بود، جمعیت حاشیه دریای خزر از نکا و بهشهر گرفته تا بندرگز تقریبا یک سوم جمعیت کنونی بود و فعالیت‌های کشاورزی، استفاده از سموم و کودهای شیمیایی نیز مانند اکنون گسترش پیدا نکرده و در این حد قدرتمندتر و پیشرفته‌تر نبود.
این آلایندگی‌ها بیش از پسروی آب برای خلیج تهدیدکننده است. درست است که در صورت خشک‌شدن خلیج، با پدیده ریزگرد مواجه خواهیم شد اما این بخش را می‌توان با انتقال آب و مرطوب نگه داشتن منطقه مدیریت کرد اما آلوده‌تر شدن خلیج عواقب بسیار شدید و وحشتناکی خواهد داشت.
وضعیت بودجه اختصاص یافته برای خلیج گرگان چه شد؟
مروتی: بودجه 5 میلیارد تومانی سال گذشته برای نجات خلیج گرگان تصویب شده بود که این اعتبار برای برخی اقدامات در بالادست خلیج از جمله کارهای آبخیزداری و آبخوان‌داری، ساماندهی فاضلاب شهرهای ساحلی، کنترل و پایش رودخانه‌ها و غیره و البته بخشی از آن برای انجام مطالعات پیش‌بینی شده بود که بخشی از آن در اختیار شرکت آب منطقه‌ای استان قرار گرفته است.