به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج، نخستین مهدکودک و کودکستان ایران در سال ۱۳۱۲ تأسیس شده و تا سال ۱۳۲۲ فقط هفت مهد کودک و کودکستان در سراسر کشور وجود داشته است و از سال ۱۳۲۲ تا ۱۳۳۱ این عده به ۷۴ و در سال ۵۰-۵۱ به ۴۳۱ مرکز افزایش یافته است و این روند افزایشی به حدی است که می توان گفت در حال حاضر در یک شهر کوچک با جمعیت حداقل بیست هزار نفری کمتر از ۱۰ مهد کودک وجود ندارد.
این حجم از تعداد مهدکودک ها، هم به جهت مخاطبان آن یعنی کودکان و والدین آن ها و هم از نظر مجریان آن یعنی مدیران، مربیان و کمک مربیان، نیازمند آشنایی با قوانین و مقرراتی است که قانون تعیین کرده باشد تا ذیل آن حقوق مادی، معنوی و به طور کلی حقوق مدنی و شهروندی طرفین رعایت شود.
متاسفانه مقررات دقیقی که تکالیف قانونی دو طرف را تعیین کند، وجود ندارد ولی می توان این مقررات را از بین قوانین مدنی، مسئولیت مدنی و یا مجازات اسلامی استخراج و استنباط کرد.
یکی از این موارد، ماده یک قانون مسئولیت مدنی است که به طور عام، مسئولیت مربیان مهد کودک را در مورد خسارت های مادی و معنوی وارد بر آنان پیش بینی کرده است. ضمن اینکه در مورد خسارت مالی وارد به اطفال و کودکان مواد ۳۲۸ و۳۳۱ قانون مدنی و در مورد صدمات جسمی و بدنی وارد به آنها مواد ۲۹۴ به بعد قانون مجازات اسلامی در بخش دیات و مواد ۳۱۶، ۳۱۷، ۳۱۸ قانون مجازات اسلامی، در بخش موجبات ضمان، مسئولیت مربیان را به طور کلی پیش بینی نموده است، همچنین قاعده عام لاضرر و تعهد ضمنی مربیان مهد کودک، مبنی بر جلوگیری از ورود ضرر و زیان به اطفال و کودکان موید مسئولیت مربیان مهد کودک در این مورد است.
اما عدم آشنایی با قوانین گاهی اوقات باعث می شود که مربیان مهد کودک حقوق اطفال و کودکان را به طور عمد یا غیرعمد، در اثر فعل و یا ترک فعل غیرقانونی، به شدت نقض کنند. یکی از این موارد، «تعهد به خودداری از سوء استفاده از اطفال و کودکان در مهدکودک» است.
مستند قانونی این تعهد ماده ۹۵۱ قانون مدنی ایران است که انجام عملی را که خارج از حدود متعارف باشد، سبب مسئولیت می داند زیرا سوء استفاده از اطفال و کودکان خارج از رفتار یک انسان متعارف در وضعیت عادی است و سوء استفاده از اطفال و کودکان انواع گوناگون دارد که از جمله آن ها، سوء استفاده جنسی، سوء استفاده مالی و سوء استفاده عاطفی می باشد و طبق قانون مربیان باید از سوء استفاده از اطفال و کودکان مهدکودک خودداری کنند.
انواع سوء استفاده جنسی در مهد کودک ها
سوء استفاده جنسی از اطفال و کودکان مهد کودک شامل خودداری از تماس فیزیکی، خودداری از تهیه پورنوگرافی از اطفال و کودکان مهدکودک، خودداری از دادن اطفال یا کودکان مهدکودک بر اشخاص ثالث بر سوء استفاده جنسی.
این موارد در نگاه عامه و افرادی که آشنایی با قوانین حقوقی نیز ندارند آشناست اما نکته قابل توجه عنوان «خودداری از تحریک کودکان مهد کودک به بدن نمایی» است که چندان شناخته شده نیست.
بدین ترتیب که مربیان مهدکودک، حق ندارند کودکان مهد را تحریک به بدن نمایی کنند. منظور از بدن نمایی این است که مربیان مهدکودک کاری انجام بدهند که کودکان تمام یا قسمتی از بدنشان بدون پوشش باشد، بنابراین، تحریک کردن کودکان مهدکودک به درآوردن لباس، شلوار، زیر پیراهن و غیره که منجر به مشخص شدن بدن آن ها شود، مصداق «بدن نمایی» می باشد.
انواع روش های تحریک کودک به بدن نمایی
تحریک کودکان به بدن نمایی ممکن است توسط خود مربیان مهد کودک صورت گیرد، یعنی به شکل مستقیم یا توسط کودکان مهد کودک و تحت تحریک مربیان مهد، یعنی بهش کل غیرمستقیم باشد، در هر حال تحریک کودکان به بدن نمایی یک فعل غیرقانونی محسوب می شود که مربیان مهدکودک به موجب قانون از آن منع شده اند.
در «بدن نمایی» مربیان مهد کودک تماس فیزیکی با کودکان ندارند و فقط از راه دیدن از کودکان سوء استفاده جنسی می نمایند، برخلاف حالت تماس فیزیکی که مربیان مهد کودک با اطفال و کودکان مهد تماس فیزیکی دارند، تحریک به بدن نمایی در مورد اطفال مهد کودک امکان ندارد زیرا آنها از نظر ادارکی و تأثیرپذیری در وضعیتی نیستند که تحریک پذیر تلقی شوند.
مصداق این تحریک به بدن نمایی در برخی از مهدها مشاهده می شود، بدین ترتیب که در اجرای نمایش هایی که گاهی اوقات در مهدکودک ها توسط مربیان برگزار می شود، کودکان الزام به پوشش لباس هایی دارند که بخشی از بدن آن ها نمایان می شود و یا تشویق به پوشیدن لباس هایی می شوند که مخصوص رقص های خاصی است، تمام این موارد جرم هایی است که والدین از سر ناآگاهی از کنار آن می گذرند در حالیکه طبق نظر روانشناسان، نحوه پوشش لباس و رعایت عفاف در کودکی زمینه ساز نگه داشتن حجاب در بزرگسالی می شود و ضروری است که والدین هوشیارانه نسبت به این اقدامات واکنش نشان دهند و جلوی بروز این اتفاقات را بگیرند.
برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد، حکمت الله افتخاری با نام «مسئولیت مدنی مربیان مهدکودک در برابر اولیای کودکان پذیرفته شده در مهدکودک و قلمرو آن در حقوق ایران»، دانشگاه قم.
طنین یاس - زهرا باقری