در آستانه ورود به ماه عاشقی و دلدادگی به معبود، شور و نشاط وصف ناپذیری در میان سالکان الی الله و بندگان مخلص خداوند ایجاد می شود. افرادی که برای درک فیوضات بی حد و حصر ضیافت الهی و برخورداری از تفضلات و نعمات بی کران الهی در این ماه نورانی و سرشار از خیرات و برکات، لحظه شماری کرده و در انتظار فرا رسیدن ماه خدا سر از پا نمی شناسند.
ماهی که بنا به فرمایش پیامبر رحمت سرشار از برکت و رحمت و مغفرت بوده و بافضیلت ترین ماه ها در طول سال می باشد به طوری که روزهایش با فضیلت ترین روزها و شبانگاهانش با فضیلت ترین شب ها و ساعاتش با فضیلت ترین ساعات می باشد.۱
رمضان ماه خیر و برکت برای آن دسته از بندگانی است که برای درک فیوضات الهی برنامه سیر و سلوک خود را از مدت ها پیش آغاز کرده اند و با توبه و استغفار و زدودن زنگار دل از گناهان و بر طرف نمودن امراض روحی خویش،گام های عملی مهم برای بهره مندی از خوان گسترده الهی برداشته اند و با آراستگی به فضایل روحی و کمالات اخلاقی با انجام طاعات و عبادات و اعمال مخصوص ماه های رجب و شعبان جان خود را برای ورود به این مهمانی عظیم الهی تطهیر کرده اند.
در صلوات شعبانیه در حالات پیامبر بزرگوار اسلام(ص) چنین می خوانیم که «الذی کان رسول الله(ص) یدأب فی صیامه و قیامه فی لیالیه و ایَامه بخوعاً لک فی اکرامه و اعظامه الی محل حمامه؛ سیره مستمر پیامبر بزرگوار اسلام(ص) در ماه شعبان چنین بوده که جهد و کوشش بسیار به نماز و روزه در شب ها و روزهای این ماه داشت و برای فروتنی به درگاه تو این ماه را تا به آخر محترم و گرامی می داشت» و همه این تلاش و کوشش های پیامبر رحمت مقدمه ورود به ضیافت بزرگ الهی بوده است.
و اینک در یک قدمی بهرمندی از خوان کرمی قرار داریم که نفسهایمان تسبیح خداوند، خواب و استراحتمان عبادت، و اعمالمان مقبول و دعاهایمان مستجاب درگاه حضرت دوست می باشد۲ و چه فرخنده شب و روزها و ساعت هایی که در انتظار میهمانان ویژه الهی می باشد.
امام سجاد(ع) در فرازی از دعای هلال ماه رمضان، به آن خطاب فرموده است: «جعلک مفتاح شهر حادث لامر حادث فأسأل الله ربَی و ربَک و خالقی و خالقک و مقدَری و مقدَرک و مصوَری و مصوَرک ان یجعلک هلال برکه لا تمحقها الایام ؛ خداوند تو را کلید ماه نو برای کار نو قرار داد. از خدایی که پروردگار من و پروردگار تو و آفریننده من و آفریننده تو و تقدیر کننده من و تقدیر کننده تو و صورت بخش من و صورت بخش تو است می خواهم که تو را ماه برکت قرار دهد و روزگار از برکت آن نکاهد.»
در این فراز نورانی که چون قطره ای از کوثر گوارای دعای امام سجاد(ع) است از ماه رمضان به هلال برکت آفرین و کلید سعادت یاد شده است. این نوع سخن گفتن از کسی سزاوار است که به دیدار دوستی نایل آمده که همواره در انتظار او بوده و اکنون به وصالش بار یافته است. حال باید دید که چرا رویت ماه رمضان، هلال برکت و کلید سعادت تلقی شده است؟
ماه رمضان ماه نزول قرآن کریم بوده و در حقیقت بهار قرآن می باشد که سعادت دنیوی و اخروی و فردی و اجتماعی انسانمها در گرو عمل به آیه آیه های نورانی و حیات بخش آن می باشد چراکه این قرآن از طرف خالق هستی برای هدایت انسان ها نازل شده است.
خداوند در باره زمان تجلی قرآن فرموده: «انا انزلناه فی لیله مبارکه(دخان/۳)؛ ما آن را در شب فرخنده نازل کردیم» و در سوره قدر می فرماید: «انَا انزلناه فی لیله القدر(قدر/۱)؛ ما آن را در شب قدر نازل نمودیم»جمع بین این دو آیه و برخی آیات دیگر، نشان می دهد که قرآن کریم به صورت دفعی در شب مبارک قدر نازل شده است چه این که در جای دیگر به صراحت فرموده: «شهر رمضان الَذی انزل فیه القرآن»( بقره/۱۸۵.) ماه رمضان[همان ماه] است که در آن قرآن فرو فرستاده شده است.
مهم ترین و بابرکت ترین و نورانی ترین و سرنوشت سازترین شب سال در این ماه قرار دارد. همان شبی که شب تقدیر مقدرات امور بندگان می باشد و روح که اعظم ملائک می باشد به همراه ملائکه مقدرات بندگاه الهی را محضر حجت الهی برده و به امضای ولی الهی می رسانند و سرنوشت یک ساله بندگان در این شب مقدر می گردد.
در میان همه ایام سال، ماه رمضان تنها ماهی است که در آن اقبال عمومی برای اظهار بندگی و پرستش به وجود می آید و مومنان با شرایط گوناگون فردی- اجتماعی بیشترین توفیق را برای اطاعت و عبادت پیدا می کنند و در سحرگاهان این اصل قرآنی را در خود به منصه ظهور می رسانند که: «تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربَهم خوفا و طمعا(سجده/۱۶)؛ پهلوهایشان از خواب گاه ها جدا می گردد و پروردگارشان را از روی بیم و طمع می خوانند.» بی تردید، کلید اسرار سعادت انسان، در همین نکته قرآنی نهفته است. بنابراین، کسانی که این آموزه را تجربه نموده اند، اعتراف نموده و خوش سروده اند:
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ از یمن دعای شب و ورد سحری بود
ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای کسب تقوای الهی و رسیدن به کمالات روحی و فضایل اخلاقی و رشد و تعالی انسان می باشد. در این ماه شخص صائم از رهگذر روزه داری در دو ساحت معرفتی و عملی به کمال لایق خود بار می یابد زیرا روزه، انسان را به صفت صمدیت متصف می کند و آدمی از طریق روزه، مظهر اسم«الصمد» می شود.
روزه، زمینه تجلی اسم «الصمد» را در وجود انسان فراهم می سازد و انسان را فرشته منش می نماید؛ یعنی همان گونه که فرشتگان به عنوان مظاهر اسم «الصمد» منزه از خوردن و آشامیدن و خواب و استراحت اند، انسان روزه دار نیز با روزه داری و پرهیز از خوردن و آشامیدن، زمینه تجلی صفت صمدیت را در خود به وجود می آورد.
پی نوشت:
۱- «ایَها الناَس قد اقبل الیکم شهر الله باالبرکه و الرَحمه والمغفره شهر هو عندالله افضل الشَهور و ایَامه افضل الایَام و لیالیه افضل االیالی و ساعاته افضل السَاعات » بحار الانوار، ج۹۳، ص۳۵۶، ح۲۵
۲- «انفاسکم فیه تسبیه و نومکم فیه عباده و اعمالکم فیه مقبول و دعائکم فیه مستجاب» همان
حجت اله رجبی