روستا يک واحد توليدي، فرهنگي، خدماتي، سکونتي و قضايي است که در هر کشور طبق تعاريف قانوني جمعيت مشخصي را در بر مي گيرد. شناخت دقیق مسایل مربوط به روستاهای ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. زیرا ریشه تمامی مشکلات و مسائل عقب ماندگی مثل فقر گسترده، نابرابری در حال رشد، رشد سریع جمعیت و بیکاری فزاینده، در مناطق روستایی قرار دارد. کمبود درآمد عامل مهمي است كه اگر براي آن چاره ای انديشيده نشود، اجازه نمي دهد طرح هاي توسعه روستايي به ثمر بنشيند.
توسعه روستایی از مهمترین بحث هایی است که در هر جامعه ای به ویژه در جوامع در حال توسعه مطرح بوده است. از آنجایی که کارآفرینی با خلق فرصت های جدید اشتغال و در نتیجه ایجاد درآمد، نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی روستاییان ایجاد می کند، لذا توسعه روستاها در مقایسه با گذشته، پیوند گسترده تری با مفهوم کارآفرینی و به ویژه کارآفرینی کشاورزی یافته است.
امروزه چالش ها و مسائل متعددی در توسعه روستایی وجود دارد که یکی از آنها، ناموفق بودن راهبردهای گذشته است. توسعه روستاها در مقایسه با گذشته، پیوند گسترده تری با مفهوم کارآفرینی یافته است؛ زیرا کارآفرینی با خلق فرصت های جدید اشتغال و در نتیجه ایجاد درآمد، نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی شیوهای مداخله جویانه در توسعه می دانند که قادر است روند توسعه روستاها را تسریع نماید.
تمرکز بر توسعه روستایی می تواند با به کارگرفتن عوامل موجود در روستا مانند مناظر طبیعی، آداب و رسوم عناصر فرهنگی دهقانی و عشایری که تاکنون جزو منابع به شمار نمی آمده اند و نیروی کار روستایی، جریان های مثبت اقتصاد فضایی و به ویژه کارآفرینی کشاورزی در روستاها را فعال نماید. از سویی کارآفرینی کشاورزی می تواند با شناسایی مزیت ها و از طریق، محدودیت های بخش کشاورزی جوامع روستایی برنامه ریزی راهبردی مناسب به توسعه اقتصادی روستایی کمک کند. به عقیده صاحب نظران، رسیدن به اهداف توسعه پایدار روستایی بدون مشارکت آحاد ساکنان این نواحی غیرممکن خواهد بود. با وجود این، عوامل اجتماعی و فرهنگی مختلفی مانع حضور و مشارکت روستاییان در عرصه فعالیت های اجتماعی میشود. ایجاد توانمندی اجتماعی روستاییان، از طریق توسعه گردشگري، می تواند نقش مهمی در غلبه بر انگاره هاي توسعه نیافتگی و بهبود تعاملات و ارتباطات اجتماعی ساکنان این نواحی داشته باشد.
حوزه های روستایی به عنوان قاعده نظام از نظر سکونت و فعالیت ملی، نقش مهمی در توسعه ملی ایفا می‌کنند، چرا که توسعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام روستایی به عنوان زیر نظام تشکیل دهنده نظام سرزمین است، و پایداری فضاهای روستایی در ابعاد مختلف می تواند نقش موثری در توسعه منطقه ¬ای و ملی داشته باشد. حال اگر به دلایلی در روند پیشرفت و توسعه فضاهای روستایی وقفه ای ایجاد شود، به گونه ای که نظام روستایی قادر به ایفای نقش سازنده خویش در نظام ملی و سرزمینی نباشد، در آن صورت آثار و پیامدهای مسایل روستایی در حوزه های شهری و در نهایت در کلیت سرزمین گسترش می یابد.
نگارنده: زهرا متولی