الگوی ایرانی پیوند کلیه راه حلی برای کاهش معضلات سلامت
به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج، سیستم پیوند کلیه در کشور جمهوری اسلامی ایران، در جهان بینظیر است و به عنوان الگوی ایرانی پیوند کلیه شناخته میشود، الگوی ایرانی پیوند کلیه، به برکت انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، دستاورد بسیار مهم کشور اسلامی ما در حوزه پزشکی است، پزشکان و دانشمندان ایرانی، با ارائه این روش منحصر به فرد ضمن کسب رتبه اول پیوند کلیه در خاورمیانه پیشتاز، پیشرو و برجسته در دنیا هستد.
در این مقاله که به نوشته محمد نجفی سمنانی دانشیار ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و فلوشیپ آندوارولوژی و جراحی لاپاراسکوپی کلیه و مجاری ادراری و جراح پیوند کلیه است نظرات کارشناسانان مختلف درباره پیوند کلیه در ایران مورد بررسی قرار گرفته است که با هم میخوانیم.
به گفته این دانشیار ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادعای ارائه کردن یک الگو، فقط توسط این اساتید بزرگ درکشورما، مطرح نیست و اکنون اساتید برجستهای در دنیا، به عنوان راه حلی نو برای معضلات سیستمهای بهداشتی درمانی کشورها، این الگو را توصیه میکنند، به عنوان مثال دکتر آلوین روت Alvin Roth)) اقتصاد دان برجسته و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2012 ،از دانشگاه استانفورد آمریکا از ایده پرداخت پول به اهداء کنند گان کلیه در آمریکا دفاع کرده است.
آمریکا برای اصلاح لیست انتظار پیوند کلیه، از الگوی ایرانی پیوند کلیه استفاده کند
نجفی سمنانی در مقاله خود از قول خانم دکتر فرای ریور، (Sigrid Fry-Revere) بنیانگذار و رئیس «مرکز برای راه حل های اخلاقی» در آمریکا، موضوع پرداخت به اهداء کنند گان کلیه را با دقت بررسی و در مورد آن کتاب نوشته است، فرای ریور طرح میکند که در سال 2007 دو ماه در ایران حضور فیزیکی داشته و مراکز پیوند کلیه شهرهای ایران را بازدید و بررسی کرده است و توصیه میکند که ایالات متحده امریکا برای اصلاح لیست انتظار طولانی پیوند کلیه خود، از الگوی ایرانی پیوند کلیه استفاده کند.
سخنرانی فرای ریور در سال 2014 از طریق سایت TED-MED با عنوان «ایران چه چیزی را در مورد پیوند کلیه به ما میتواند بیاموزد؟» به زبان انگلیسی به آدرس ذیل در دسترس عموم قرار دارد.
به گفته این فلوشیپ آندوارولوژی مهمترین مقالهای که اخیرا (2016) در آمریکا در مورد الگوی ایرانی پیوند کلیه منتشر شده به قلم پروفسور دکتر بهار باستانی نفرولوژی ایرانی تبار بخش نفرولوژی، دانشکده پزشکی سنت لوئیس، دانشگاه سنت لوئیس، ایالات متحده آمریکا است.
این متخصص نفرولوژی ایرانی تبار بخش نفرولوژی، دانشکده پزشکی سنت لوئیس بر خلاف نظر بعضی پزشکان بزرگ و صاحب نام ایرانی، که پیوند کلیه از غریبه زنده را روی سیاه سکه پیوند کلیه ایران میدانند، الگوی ایرانی پیوند کلیه را راه حل مشکلات نفس گیر سیستم سلامت ایالات متحده و ناجی جان هزاران انسان در امریکا میداند.
در ایران افراد نیازمند کلیه میتوانند بدون سوء استفاده از اهدا کنندگان، کلیه دریافت کنند
باستانی در مقاله علمی خود میگوید؛ « ایران یک سیستم استفاده از انجمنهای خیریه حمایت از بیماران کلیوی که انجمنهای غیر دولتی NGO –است را برای مطابقت دهندگان و گیرندگان بنا نهاده است، این نظام طی 30 سال گذشته به بلوغ رسیده و تلاش میکند تا اطمینان دهد که همه کسانی که نیاز به یک کلیه دارند میتواند بدون بهره کشی و سوء استفاده از اهدا کننده گان، کلیه دریافت کنند.
هر چند یک دوره ضروری آموزش و کسب تجربه در این سالها، با خطاهای اجتناب ناپذیر در طی مسیر، برای ایران وجود داشته است، اما جامعه پزشکی این کشور و دولت ایران اقدامات مهم و ضروری را برای ارتقاء این نظام جبران و پاداش برای اهدا را انجام دادهاند تا جائیکه در بعضی شهرها این سیستم به صورت ایده آل کار میکند.
از جمله رخدادهای تاثیر گذار و کلیدی در این تکامل به موارد زیر میتوان اشاره کرد؛ •دولت به انجمنهای خیریه حمایت از بیماران کلیوی مدرک و مجوز میدهد تا مطابقت کلیه kidney matchesرا انجام دهند، این سازمانهای مردم نهاد کارمندان خود را از افراد داوطلب مردمی انتخاب میکنند که اکثر این افراد خود یا نزدیکان شان تحت عمل پیوند کلیه قرار گرفتهاند، داوطلبین به مرور زمان دریافتند که تنها راه افزایش اعتماد و ارتباط با گیرندگان و اهداء کنند گان کلیه، توجه به نیازهای هر دو گروه است.
برای اهداء کنندگان الگوی ایرانی پیوند کلیه به معنی عقد قرار دادی عادلانه و قانونی، بیمه خدمات درمانی برای خود و در بعضی مواقع برای خانوادهشان، و دسترسی به همان خدمات خداپسندانه و خیریهای که به دریافت کنندگان کلیه ارائه میدهند، تلقی میشود، به عنوان مثال کمک در کارهای اداری، مراقبتهای بهداشتی و دندانپزشکی، خدمات چشم پزشکی، کاریابی شغلی کمک به تحصیل، وامهای کوچک مشاغل و مانند آن را میتوان نام برد.
• از سویی برای گیرندگان الگوی ایرانی پیوند کلیه معنی بررسی، معاینه و غربالگری دقیق قبل از پیوند و دادن سوبسید به داروهای پیوندی که تمام عمر پس از عمل جراحی باید مصرف کنند، محسوب میشود.
• با توجه به اینکه نظام برای خارجیها ممنوع و غیر قابل دسترس است پیگیری بیماران آسانتر و خدمات خوبی به آنان ارائه شود از سویی کمک میکند تا مبلغی که جهت جبران و پاداش به دهندگان از طرف بیماران پیوند کلیه پرداخت میشود برای گیرندگان مقرون به صرفه و قابل پرداخت باشد.
•نکته حائز اهمیت دیگر این است که معتادان نمیتوانند کلیه اهداء کنند و این امری است که جامعه پزشکی ایران دیرهنگام در سیر ارتقاء نظام اهداء کلیه آن را به اجرا در آورده است که اکنون به عنوان استاندارد اهداء در ایران تلقی میشود.
• همچنین اهداء کنند گان توسط روانپزشک یا مددکار اجتماعی برای اطمینان از اینکه آنها به طور کامل به همه جوانب اهداء فکر کرده و به عواقب اهداء کلیه علم دارند معاینه میشوند.
رفع تبعیض از دهنده و گیرنده در سیستم اهدای کلیه در ایران
•از آنجا که انجمن خیریه با هر دو گروه دهنده و گیرنده با عدالت و نیکی رفتار میکند احساس سوء استفاده از یک گروه به نفع طرف مقابل به دست نمیدهد و هر دو گروه دهنده و گیرنده، خودشان را به عنوان همکار انجمنی حس میکنند که با کمک آنها زندگی خود را بهبود میبخشند؛ این متخصص نفرولوژی ایرانی تبار بخش نفرولوژی، دانشکده پزشکی سنت لوئیس در ادامه میگوید: برای سیاستمداران ایالات متحده مشکل است که بپذیرند ایران کار صحیحی را انجام میدهد البته غرض این نیست که ما باید شبیه ایران شویم، اما باید اذعان کنیم که شاید ما میتوانیم چیزهایی را از تجربه این کشور بیاموزیم.
به گفته باستانی ایران موفق به حل مشکلی شده است که این مشکل سالانه جان
دهها هزار شهروند آمریکایی را تهدید میکند و چشم بستن به این واقعیت به
معنی خود را به کوری زدن است، باید دانست که بیماران کلیوی آمریکایی به
اندازه کافی کشته شدهاند، اکنون زمان برای باز کردن ذهن ما و یادگیری از
ایران است.»
متن انگلیس مقاله با این نشانی قابل دسترسی است:
Please cite this paper as: Bastani B. It’s time to reward the gift of life. J Nephropathol. 2016;5(3):88-89. DOI: 10.15171/jnp.2016.16.
نجفی سمنانی نویسنده مقاله در ادامه آورده است؛ از طرفی بعضی از اساتید برجسته پزشکی ایران مخالف الگوی ایرانی پیوند کلیه هستند و اعتقاد دارند از نظر علم اخلاق پزشکی اهداء کلیه از دهنده زنده نباید انجام شود،البته این یک اختلاف عمیق علمی است و در تمام دنیا نیز این بحث و جدلهای بسیار متضاد عملی وجود دارد.
بر این اساس مجله پزشکی بریتانیا مباحثهای را در سال 2008 در خصوص پرداخت پول به اهداء کنند گان کلیه، به چاپ رساند و پروفسور آرتور ماتاس از دانشگاه مینسوتای آمریکا به عنوان موافق و مدافع پرداخت پول به اهداء کننده زنده و پروفسور چپمن از استرالیا به عنوان مخالف، دلایل علمی خود را ارائه کردند.
امروز بزرگترین مسئله پیوند کلیه، کمبود اعضاء است
دانشمند موافق در این مباحثه علمی، چنین نوشت: «امروز بزرگترین مسئله پیوند کلیه، کمبود اعضاء است، یک سیستم منظم قانونی برای پرداخت پاداش به اهداء کنندگان زنده ممکن است راه چاره باشد، برای بیمار مبتلا به نارسایی کلیه، پیوند کلیه، زندگی با کیفیت و بقاء بیشتری نسبت به زندگی با دیالیز را به ارمغان میآورد.
هر چقدر فرد کاندید پیوند کلیه، بر روی دیالیز انتظار بیشتری برای پیوند بکشد، نتایج پیوند کلیه او، بدتر خواهد بود، هر سیستم پرداختی برای افزایش ارگان برای انجام پیوند، باید قانونی باشد، در سیستمهای غیر قانونی که در حال حاضر در دنیا وجود دارد، خریدار به فروشنده مراجعه میکند ( اغلب از طریق دلال و واسطه).
فقط افراد پولدار میتوانند از این سیستم سود ببرند و هیچ سیستمی مراقب و نگران اهداء کننده نیست و سلامت او را در دراز مدت، پایش نمیکند و در هیچ کجای دنیا دهنده و گیرنده یک جا جمع نمیشوند، اما یک سیستم قانونی، کنترل دقیقی را فراهم کرده و آسیب را کاهش میدهد که باید شامل پرداخت توسط دولت یا بیمهها باشد.»
این دانشیار ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مقاله خود میگوید: از طرفی مباحثهها و ارائه دلایل علمی بسیار خوب است، اما به صرف اینکه دانشمندان غربی آن را مطرح اجرای آن در کشور صحیح نیست، در مقالات متعددی ناصر سیم فروش، استاد ممتاز جراحی کلیه و مجاری دانشگاه شهید بهشتی و چهره ماندگار پزشکی کشور، مزایای الگوی ایرانی پیوند کلیه را توضیح داده و از الگوی ایرانی پیوند کلیه به صورت علمی دفاع و دلایل متقن خود را ارائه کرده اند.
در همین حال شاهد هستیم که بعضی از اساتید مخالف با برخوردهای ناصواب و به کار بردن کلماتی مانند روی سیاه سکه، انجام جنایت، کلیه فروشی و غیره با برخی از رسانه مصاحبه کرده و به جای ارج نهادن به دست آوردهای بزرگ و قابل تقدیر پزشکی کشور ما در حوزه پیوند کلیه پس از انقلاب اسلامی ، آنها را به صورت ژورنالیسیتی زیر سئوال میبرند.
البته تردیدی نیست که نقایص این سیستم، که اکنون در کشور در حال اجرا است باید توسط دانشمندان و پزشکان صاحب نظر شناسایی و اصلاح شود و تا رسیدن به نقطه ایده آل در پیوند کلیه باید خیلی تلاش کرده تا با همدلی مسئولین، این سیستم ارتقاء یابد.
از سویی نمیتوان وجود اطلاعیههایی مبنی بر فروش کلیه از سوی افرادی که مایل به اهداء کلیه هستند را در اطراف بیمارستانها انکار کرد چرا که باعث شده است مردم تصور کنند بازار خرید و فروش کلیه در کشور ما وجود دارد.
باید اذعان کرد؛ در کشور ایران گیرنده کلیه تنها میتواند از طریق یک ارگان مردم نهاد به نام انجمن خیریه کمک به بیماران کلیوی به کلیه دسترسی پیدا کند، این انجمن خیریه تنها ارگانی است که ارتباط بین دهنده و گیرنده کلیه را تائید کرده و بیمار دیالیزی را برای دریافت کلیه از دهنده زنده به یک مرکز جراحی پیوند کلیه معرفی کند.
الگوی ایرانی پیوند کلیه چند اصل بنیادین دارد که تمام مرکز جراحی پیوند کلیه باید آنها را مراعات کنند و همیشه لازم الاجرا هستند، پزشکان، جراحان و مسئولین وزارت بهداشت و درمان ناظر و مجری این اصول هستند، این اصول شامل این موارد هستند:
پیوند کلیه از دهنده زنده غریبه، فقط برای نجات یک هموطن ایرانی از مصائب و مشکلات درمان با دیالیز است و غیر ایرانی نمیتواند در این سیستم درمان شود، یک هموطن با ایثار خود به بیمار نارسایی کلیه زندگی با کیفیت و جدیدی را اهداء میکند و دولت نیز طبق قانون در عوض این ایثار، مبلغی را به عنوان هدیه ایثار برای سپاسگزاری به او تقدیم میکند.
گیرنده کلیه هم مبلغ 15 میلیون تومان را به انجمن خیریه بیماران کلیوی می دهد تا پس از انجام عمل جراحی، انجمن این مبلغ را به عنوان امانت از طرف گیرنده به دهنده کلیه اعطا کند، این یک سپاسگزاری و قدردانی ازفردی ایثارگراست که به یک هموطن نیازمند کمک کرده است تا از درد و رنج دیالیز نجات پیدا کند.
اعضای بدن انسان قیمت ندارد
اعضای بدن انسان قیمت ندارد، و پرداخت هزاران میلیارد تومان نیز نمیتواند قیمت واقعی یک اهداء کلیه باشد، اگر خرید و فروش عضو آنچنان که بعضی رسانهها و اساتید مخالف الگوی ایرانی پیوند کلیه میگویند درست باشد، چنین بیماری با پرداخت یک میلیارد تومان در کشور ما، باید بتواند پیوند شود و اگر بر فرض گروه پزشکی خطا کاری بر خلاف قسمهایی که یاد کرده اند چنین فردی را با علم و دانش به خارجی بودنش تحت عمل پیوند عضو قرار دهند، مرتکب جرم شدهاند و مستحق مجازات هستند.
اما یک ایرانی دردمند به نارسایی کلیه با مراجعه به انجمن خیریه بیماران کلیوی ایران، که با صدقات و اعانات مردم اداره میشود می تواند با پرداخت مبلغ 15 میلیون تومان به عنوان هدیه ایثار، تحت پیوند کلیه قرار گیرد.
پیوند کلیه در بخش خصوصی به دلیل تخلفات ممنوع شد
پیوند کلیه در بخش خصوصی به دلیل تخلفات در زمان واگذاری این مأموریت ممنوع است، زیرا زمانیکه به آنها اعتماد شد، خطاهایی صورت گرفت و نظام جمهوری اسلامی با درایت و اقتدار، سیستم را اصلاح و پیوند در بخش خصوصی را به طور کامل ممنوع کرد.
همچنین پیوند کلیه برای خارجیها هم، حتی اگر دهنده هموطن خود را به همراه مریض به ایران بیاورند، بخاطر این تخلفات بخش خصوصی، کاملا ممنوع شده است، البته برای غیر ایرانیانی که در کشور خود سیستم پیوند کلیه ندارند و ساکن ایران هستند، به صورت استثنا قانون اجازه داده است که میتوانند از فردی که مبتلا به مرگ مغزی شده است وبا بیمار نیز هموطن است، در ایران پیوند کلیه شوند.
این جراح پیوند کلیه در پایان مقاله خود میگوید: تیم پزشکی و بیمارستان مربوطه در زمینه مسائل مالی مابین دهنده و گیرنده حق دخالت ندارند و فقط مبلغ بسیار ناچیزی (در مقایسه با استانداردهای جهانی) از طرف دولت به بیمارستانی که پیوند کلیه درآن انجام شده است به عنوان حق الزحمه پرداخت میشود.